Gülme Âdâbı

Gülümsemek, güler yüzlü olmak, az gülmek, gülünç olmak, gülmek, çok gülmek, kahkahayla gülmek, yapmacık gülmek, boş yere gülmek, alay edici, incitici ve küçümseyici gülmek, güldürmek, boş yere güldürmek fiilleri arasında farklar vardır

Bunların hiçbirisi diğeriyle aynı fiil değildir Dereceleri ve aldıkları hükümler de ayrı ayrıdır Bunlardan bazısı teşvik edilmiş, bazısı mubah görülmüş, bazısından ise sakındırılmıştır Bunları sırasıyla görelim:

1- Gülümsemek, güler yüzlü olmak ve az gülmek sünnettir Bunlarda sadaka sevabı vardır Bunlar kalbe hayat verir Ruha huzur verir İnsanları kaynaştırır, insanlar arasında güven, sıcaklık ve yakınlaşma meydana getirir Dostlukları arttırır Düşmanlıkları öldürür, husûmeti kırar Kırgınlıkları önler Şeytandan gelen kini, nefreti, öfkeyi, kızgınlığı, küskünlüğü söndürür ve yok eder

Peygamber Efendimiz (asm) gülümserdi ve güler yüzlü idi İnsanlara somurtmazdı Kızdığında kızgınlığını belli etmezdi
Buyurmuştur ki: “Güler yüzle insanlara selâm vermen sadakadır”1 “Allah yumuşak ve güler yüzlü kimseyi sever”2 “Siz mallarınızla bütün insanları memnun edemezsiniz Öyle ise, güler yüzlülüğünüz ve güzel huyunuzla onları memnun ediniz”3 “Allah Müslüman kardeşine surat asan kimseye buğz eder”4 “Allah’tan kork ve hiçbir iyiliği küçümseme Bu, su isteyen birisine kovandan su vermek veya Müslüman kardeşini güler yüzle karşılamak dahî olsa”5


2- Çok gülmek, kahkahayla gülmek, yapmacık gülmek, boş yere gülmek, alay edici, incitici ve küçümseyici gülmek ve boş ve batıl şekilde güldürmek ise derece derece yasaklanmıştır
“Hazret-i Peygamber (asm) çok susar, az gülerdi
Kur’ân gereksiz gülmeye taraftar değildir Buyurur ki: “Ağlayacak yerde gülüyorsunuz!”7
Konuyla ilgili uyarıcı hadisler ise şöyledir: “Az gül Çünkü çok gülmek kalbi öldürür”8
“Siz benim bildiğimi bilseydiniz az güler çok ağlardınız Yüksek dağlara çıkar, sızlanarak Allah’a yalvarırdınız Çünkü kurtulup kurtulamayacağınızı bilemiyorsunuz”9


“Kim gülerek günah işlerse, ağlayarak Cehennem ateşine girer”10

“İki çeşit gülme vardır:

Bir gülme vardır ki, Allah sever

Bir gülme vardır ki, Allah gazap eder

Allah’ın sevdiği gülme şudur: Kişi görmeyi arzuladığı bir din kardeşiyle karşılaşır ve onu gördüğünden dolayı sevinir

Allah’ın gazap ettiği gülme ise, kişi incitici, eziyet verici, küçük düşürücü, alay edici, kaba veya batıl bir sözü hem gülmek ve hem de başkalarını güldürmek amacıyla söyler Bu yüzden yetmiş kat Cehennem uçurumundan aşağı yuvarlanır”11

“Ölüm kendisini kovaladığı halde, dünyayı kovalayan kimseye şaşarım Kendisinden gafil olunmadığı halde, gaflete dalan kimseye şaşarım Allah kendisinden râzı mıdır, kızgın mıdır bilmediği halde kahkahayla gülen adama şaşarım”12

“Acıkmadan yemek, uyku gelmeden uyumak, şaşkınlık yaşamadan yapmacık olarak gülmek, musîbet ânında feryad etmek, nîmet ânında gayr-ı meşrû şekilde çalgı çalmak Allah katında büyük gazaba sebep olan şeylerdendir”14

“Bana az önce şu duvarın kenarında Cennet ve Cehennem gösterildi Hayrın yapılmasının ve şerden kaçınılmasının önemli sonuçları olduğunu bu günkü kadar görmedim Eğer benim bildiğimi bilseydiniz az güler, çok ağlardınız”13

“Allah şu altı hasleti çirkin görür: 1- Namazda lüzumsuz hareketler, 2- Sadakayı başa kakmak, 3- Orucu tehlikeye düşürecek davranışlarda bulunmak, 4- Kabirlerin yanında gülmek, 5- Cünüp olarak mescide girmek, 6- İzinsiz başkasının evine göz atmak”15

Başkasını küçük düşürücü ve alay edici olmamak ve ölçüsüz olmamak kaydıyla ise normal gülmeler mubahtır

Dipnotlar:
1- Câmiü’s-Sağîr, 4/1513
2- Câmiü’s-Sağîr, 2/503
3- Câmiü’s-Sağîr, 2/661
4- Câmiü’s-Sağîr, 2/500
5- Müslim, Birr, 144; Tirmizî, Et’ime, 30
6- Müsned, 5/86
7- Necm Sûresi: 60
8- Câmiü’s-Sağîr, 4/1350
9- Câmiü’s-Sağîr, 4/1427
10- Câmiü’s-Sağîr, 4/1534
11- Câmiü’s-Sağîr, 3/1149
12- Câmiü’s-Sağîr, 3/1174
13- Buhârî, Salât, 51; Müslim, Fezâil, 134
14- Câmiü’s-Sağîr, 3/1313
15- Câmiü’s-Sağîr, 2/479