Kanuni’Nin Oğlu Şehzade Bayezid’İn Akıbeti

Kanuni’nin oğlu Şehzade Bayezid’in akıbeti Kanuni Sultan Süleyman’ın sekiz şehzadesi vardır: Bunlardan Murad, Mahmud ve Abdullah çok küçük yaşlarda ölmüştür Diğer kardeşleri Mehmed ve Cihangir genç yaşta hastalanarak ölürken, Mustafa ise babasının sağlığında tahtı ele geçirmek istediği gerekçesiyle idam edilmiştir
Böylece geriye Şehzade Bayezid ile Şehzade Selim sağ kalmıştır Bir süre sonra Hürrem Sultan’dan doğma Şehzade Bayezid de aynı akıbete uğrayacak, geriye kala kala Şehzade Selim (II Selim) kalacaktır
Bu durum padişahların neden çok evlilik yaptığını ve çok çocuk sahibi olmaya çalıştıklarını da açıklıyor Çünkü şehzadelerden bazıları sık görülen salgın hastalıklardan, bazıları savaş şartlarından, bazıları ise “Nizam-ı âlem” için ölüyor
Günün birinde tahtın varissiz kalmaması için de, padişahlar çok sayıda erkek çocuk sahibi olmak istiyorlar
Ama bu da bir mahzur getiriyor: Her şehzade günün birinde padişah olmak için eğitildiğinden, tahtı “muktesep hakkı” sayıyor ve kardeşlerinden bir şekilde almaya çalışıyor
Kanuni’nin sevgili oğlu Şehzade Bayezid de öyle yaptı: Asker toplamaya ve eğitmeye başladı Görünüşte kardeşi Selim’le hesaplaşacaktı Taht ortak kabul etmiyordu Biri padişah olacak, diğeri ölecekti Bu durumda, mücadele, salt padişahlık mücadelesi değil, aynı zamanda da hayatta kalma mücadelesiydi
Kanuni, çok iyi örgütlenmiş istihbarat teşkilâtı sayesinde oğullarının soluk alışlarını bile izliyordu Attıkları her adımdan günü gününe haberdar ediliyordu
Oğullarının taraftar toplamaya başladıklarını öğrenir öğrenmez, birbirlerinden uzaklaştırdı: Selim’i Konya’ya, Bayezid’i Amasya’ya tayin etti Şehzade Selim, emre uyup Konya’ya gittiyse de, Bayezid bu tayini kişiliğine karşı yapılmış bir haksızlık olarak algıladı Kütahya’da kalmayı sürdürdü Çünkü taht şehrinden uzaklaştırıldığını düşünüyordu
Ancak babasının ısrarları sonucu Amasya’ya gitmek zorunda kaldı Ne var ki, asker toplamayı sürdürdü Yeterince güçlendiğine inanınca da, ordusunu alarak şehirden ayrıldı Şehzade Selim’in üzerine gidiyordu Kanuni doğal olarak çok kızdı Bu bir isyandı
Hüküm de belliydi: İdam
Gerçi Padişah, “Ne haliniz varsa görün” deyip, işi “baht imtihanı”na dönüştürebilirdi, ama kardeşler arasında çıkacak bir savaş binlerce “din kardeşi”nin ölmesi, ayrıca devletin de zarar görmesi anlamına geliyordu Üstelik kendisi hâlâ sağdı ve hâlâ iyi bir padişahtı Kendisine sadık kalan Selim’i desteklemeye karar verdi
Şehzade Bayezid Amasya’dan Ankara’ya gelmişti Babası için “Padişah olan yalan söyler mi?” diyerek Kanuni’yi suçluyor, amansızca kardeşi Selim’in üzerine gidiyordu
Kanuni hızlı hareket etmek zorundaydı Sokullu Mehmed Paşa’yı bir ordu ile Şehzade Selim’in yardımına gönderdi
Yola devam eden Bayezid nihayet Konya önlerinde Şehzade Selim’in (daha doğrusu Osmanlı’nın) ordusuyla kapıştı Ancak son derece düzenli ve eğitimli Osmanlı ordusu karşısında üstünlük sağlayamadı Bunun üzerine Amasya’ya döndü Ama artık fermanlıydı: Yakalandığı yerde idam edilecekti Artık tek çaresi kalmıştı: Kaçmak
Oğullarını da alarak İran taraflarına kaçtı, Safevi Şahı Tahmasb’a sığındı Oradan babasına bilinen manzum mektubunu yazdı (özet):
“Ey seraser âleme Sultan Süleyman’ım baba,
“Tende canım, canımın içinde cananım baba,
“Bayazıd’ına kıyar mısın benim canım baba?
“Bigünahım Hak bilur devletlü Sultanım baba”
“Hak Teâlâ kim cihanın şahı etmiştir seni,
“Öldürüp ben kulunu güldürme Şahım düşmeni
“Gözlerim nuru oğullarımdan ayırma beni,
“Bigünahım Hak bilur devletlu Sultanım baba”
Kanuni’nin oğluna cevabı ise şöyle oldu (özet):
“Ey demadem mazhar-ı tuğyan u isyanım oğul,
“Takmayan boynuna hergiz tavk-ı fermanım oğul;
“Ben kıyar mıydım sana ey Bayazıd Han’ım oğul?
“Bigünahım dime bari, tevbe kıl canım oğul
“Tutalım iki elin baştan başa kanda ola,
“Çünkü istiğfar edersin, biz de affetsek n’ola
“Bayazıdım suçunu bağışlarım gelsen yola,
“Bigünahım dime bari, tevbe kıl canım oğul”
Böylece erkek kardeşlerden geriye sadece Şehzade Selim kalmıştı Kanuni’den sonra Osmanlı’ya Selim (II Selim) padişah oldu


yavuz Bahadıroğlu