Sükür Ve Kulluk Bölüm 1.

ŞÜKÜR ve KULLUK – Bölüm 1


Kur’an’da üzerinde çok durulmuş olan “şükür”, imanın gereği ve müminlerin temel görevidir Nitekim birçok ayette inananlar, aynı zamanda “şükredenler” olarak nitelenmiştir “Şükür” sözcüğü ile zıt anlamdaki “küfran” sözcüğü de, yine bir müminin asla yapmayacağı bir davranış olan “nankörlük” demektir

“Şükür” sözcüğünün bu anlamı, zaman içerisinde farklı hâle getirilmiş ve bu çok önemli kavramın içi boşaltılmıştır İşte bizim bu sözcük / kavram üzerinde tahlil yapma ve öğrendiklerimizi tüm kardeşlerimizle paylaşma ihtiyacımız bu sebepten kaynaklanmaktadır

“Şükür”ün Arapçası ve Kur’an’cası

“Şükür”; “hayvanın yediği besini, verdiği süt ve semizliği ile belli etmesi” demektir (Lisan ül Arab; c:5, s:163–165 ve Tac ül Arus; c:7, s:48–51)

Sözcüğün yukarıdaki lügat anlamı biraz daha açılacak olursa “şükür”; “beslenen hayvanın, yediklerinin karşılığını maddeten vermesi” olarak, yani “bir tavuğun yumurta vermesi, bir ineğin süt vermesi, bir koyunun yün vermesi ve her üçünün de et verecek şekilde semirmesi” olarak tanımlanabilir

Bu tanımın ifade ettiği karşıt anlamdan ise, beslenen bu hayvanların sahiplerine sesle veya beden dili ile gösterdikleri yaranma, yaltaklanma hareketlerinin “şükür” kapsamında olmadığı anlaşılmaktadır Ama sesi için beslenen papağan, bülbül, kanarya gibi hayvanların ötüşlerini de bir “şükür” olarak değerlendirmek gerekeceği açıktır
Aynı kökten türemiş olan “teşekkür”, “müteşekkir” ve “şükran” sözcükleriyle birlikte Türkçede de kullanılan “şükür” sözcüğü, türevleriyle birlikte Kur’an’da toplam 74 kez yer almıştır

Aşağıda verilen ayetlerdeki anlamları dikkate alındığında görülmektedir ki din terminolojisinde “şükür”; “insanların Allah’ın kendilerine verdiği nimetlere karşı nimetin karşılığını Allah’a vermeleri” demektir
Sözcüğün hem ayetlerdeki kullanımı hem de gerçek anlamı, verilen nimetlere karşılık olarak verilenin, yani “şükür”ün de o nimet cinsinden bir karşılık olmasını gerektirmektedir Diğer bir ifade ile söylenecek olursa, “şükür”ün lâf ile olmayacağı, gerek sözcüğün vazı anlamından gerekse Kur’an’daki kullanımlarından bellidir

Ama böyle olmasına rağmen sözcük, gerçek anlamından uzaklaştırılmış ve “dilin şükrü”, “kalbin şükrü” ve “bedenin şükrü” gibi tasniflere tâbi tutulmuştur
Kur’an’da “şükür”ün ne anlama geldiği, aşağıdaki ayetlerde çok net bir şekilde açıklanmıştır:

Lokman; 12–14: Ant olsun ki Biz, Lokman’a “Allah’a şükret!” diye hikmet (zulüm ve fesadı engellemek için konulmuş kanun, düstur ve ilkeler) verdik Kim şükrederse kendisi için şükreder Kim de nankörlük ederse, şüphesiz ki Allah, hiçbir şeye muhtaç değildir, daima övgüye en lâyık olandır
Hani bir zaman Lokman da oğluna öğüt vererek, “Yavrucuğum! Allah’a ortak koşma, hiç şüphesiz ki şirk (Allah’a ortak koşmak), büyük bir zulümdür” demişti
Ve Biz insana, anası ve babası hakkında tavsiyede bulunduk: -Anası onu zayıflık üstüne zayıflıkla taşıdı Onun sütten ayrılması da iki yıl içindedir- “Bana, anana ve babana şükret (karşılık öde)!” Dönüş, ancak Banadır

İsra; 23, 24: Rabbin kesin olarak şunları karar altına aldı: Kendisinden başkasına kul olmayın, anne ve babaya iyi davranın Onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlanırsa, sakın onlara “öf” deme, onları azarlama İkisine de tatlı ve güzel söz söyle
Merhametinden dolayı onlara alçak gönüllülük kanatlarını indir Ve de ki: “Ey Rabbim! Onlar beni küçükten nasıl terbiye ettilerse, Sen de onlara öyle rahmet et”

Ayetlerde görüldüğü gibi Rabbimiz, kendisi ile birlikte anne ve babaya da şükredilmesini emretmiştir Bize düşen, önce bu ayetlerden ana ve babaya şükretmenin ne anlama geldiğini anlamak ve sonra da buradan hareketle Allah’a şükretmenin ne demek olduğunu doğru şekilde tespit etmektir Bunun için “şükür”ün bir “karşılık ödeme” olduğu unutulmadan, yukarıda verdiğimiz İsra suresinin 24 ayetindeki

“Onlar beni küçükten nasıl terbiye ettilerse, Sen de onlara öyle rahmet et” ifadesine dikkat etmek yeterlidir Burada Rabbimiz, çocukları küçükken ana-babanın onlara yaptığı koruma, kollama ve terbiye hizmetlerine işaret etmiştir O hâlde ana babaya şükür de, aynı cinsten bir karşılık olarak onların korunması, kollanması, hoş tutulması şeklinde olmalı, lâfla geçiştirilmemelidir

Ana babaya yapılacak şükür böyle tespit edilince, Allah’a yapılacak şükrün; Allah’ın verdiği nimetleri O’nun yolunda kullanmak ve O’nun rızası için uygun yerlere sarf edip değerlendirmek olduğu kendiliğinden ortaya çıkmaktadır Bu sonuca göre de artık, Kur’an’da geçen şükür ayetlerinin, özellikle de “Hâlâ şükretmeyecekler mi”, “Umulur ki şükredersiniz” ifadelerinin gereği olarak; bir köşeye oturup “Çok şükür ya Rabbi” demek yerine, lütfedilen nimetlerdeki Allah’ın hakkını vermek ve nimetleri Allah’ın öngördüğü tarzda ve yolda harcamak gerektiği anlaşılmalıdır

Şükür nimet karşılığıdır Aşağıdaki ayetlere dikkat edilirse rabbimizin şükrü nimet karşılığında istediği görülecektir; Rabbimiz verdiği nimetleri hatırlatıp ondan sonra şükür talebinde bulunmaktadır
Neml; 19: Sonra da o (Süleyman) onun kararından / sözünden gülerek tebessüm etti Ve “Ey Rabbim! Bana ve ana babama verdiğin nimete şükretmemi ve hoşnut olacağın salihi işlememi gönlüme getir ve Rahmetinle, beni salih kullarının içine kat!” dedi

Ahkaf; 15: Ve Biz insana ana ve babasına ihsanı (iyilik yapmayı / güzel davranmayı) tavsiye ettik Anası onu zahmetle taşıdı ve zahmetle bıraktı (doğurdu) Ve onun taşınması ve ayrılması otuz aydır Nihayet insan olgunluk çağına ulaşıp, kırk seneye geldiğinde der ki: “Rabbim! Bana ve ana babama ihsan ettiğin nimetlerine şükretmemi ve senin hoşnut olacağın salihi işlememi sağla Benim için soyumdan salih kimseler kıl Şüphesiz ben Sana yöneldim Ve ben şüphesiz teslim olanlardanım”

Zümer; 7: Eğer inkâr edecek olursanız, artık şüphesiz Allah size hiç bir ihtiyacı olmayandır ve O, kulları için küfre rıza göstermez Ve eğer şükrederseniz, sizin (yararınız) için ondan razı olur Hiç bir günahkâr (suçlu), bir başkasının günah yükünü yüklenmez Sonra Rabbinize döndürüleceksiniz, böylece yaptıklarınızı size haber verecektir Şüphesiz O, sinelerin özünde saklı olanı bilendir

Hacc; 36: Büyükbaş hayvanları da; Biz onları sizin için Allah’ın nişanelerinden kıldık Sizin için onlarda hayır vardır O nedenle ön ayaklarının biri bağlı halde keserken / saf halindeler iken üzerlerine Allah’ın adını anın Sonra yanları yere yaslandığı vakit de onlardan yiyin, ihtiyacını gizleyene ve isteyene de yedirin Böylece Biz onları size boyun eğdirdik Umulur ki, şükredesiniz

A’râf; 10: Ve hiç kuşkusuz Biz sizi yeryüzünde yerleştirdik ve orada size geçimlikler kıldık (sağladık); ne kadar da az şükrediyorsunuz!

Ya Sin; 34, 35: Ve Biz onun ürününden ve kendi elleriyle yaptıklarından yesinler diye orada hurmalıklardan, üzüm bağlarından bahçeler yaptık İçlerinde pınarlardan sular fışkırttık Hâlâ şükretmeyecekler mi?

Ya Sin; 73: Ve onlarda daha birçok menfaatler ve içecekler var Hâlâ şükretmeyecekler mi?

Nahl; 14: Ve O, denizden taze et yiyesiniz ve ondan takındığınız süs eşyasını çıkarasınız diye lütfundan rızk aramanız için denizi sizin emrinize verendir -Gemilerin denizde suyu yararak gittiklerini görüyorsun- Umulur ki şükredersiniz

Nahl; 78: Allah, sizi annelerinizin karnından hiçbir şey bilmezken çıkardı ve umulur ki şükredersiniz diye işitme, görme (duyularını) ve gönüller verdi

Ayrıca şu ayetlere bakılabilir: Fatır; 12, Mülk; 23, Kasas; 73, Müminun; 78, İbrahim; 37, Bakara; 52, 56, 185, Enfal; 26, Âl-i Imran; 123, Neml; 40

Şükür Kulluk borcudur!
Şükür Nimet karşılığıdır!
Şükürsüzlük nankörlüktür…
Rabbim cümlemizi kendisine hakkIyle şükredenlerden eylesin…