Niccolo Machiavelli - Makyavel

Makyavelizm, Makyavelist Düşünce

Niccolo Machiavelli (Makyavel), 1469-1527 tarihlerinde yasamis Rönesans ve hümanizm döneminin önemli düsünürlerinden biridir Arastirici bir gözle tarihi, çagini ve insani incelemis somut gerçekleri sistemlestirerek, yeni bir devlet felsefesi gelistirmistir Insani ele almis ve bütün tutku ve zaaflarini incelemis, dahasi insanlari yönetmek için bu zaaflarin nasil kullanilacagini da açiklamistir Makyavel, ülkelerin kurtulusunun kuvvete dayanan ulusal devlette olduguna inanan, ulusal devlet ya da ulus-devlet düsüncesinin ilk temsilcisidir Bu nedenle de Ulusal devlet yapisinin babasi sayilir Yine Makyavel ve düsünceleri tüm totaliter yönetimler ve özellikle fasistler tarafindan kullanildigi için de, fasizmin de öncülerinden biri kabul edilir Makyavel'in felsefesi Makyavelizm olarak anilir Bu felsefeyi temsil eden ana düsünce ise "Amaca ulasmak için her araç yasaldir" fikridir Ancak her araç derken, bu araçlarin ahlaki, hukuki ve hatta dini bir siniri yoktur Günümüzde Makyavelizm dendiginde pek çok kisinin ilk aklina gelen bu kavramdir Dahasi, amaç sözü zamanla maksadi asarak -sadece devlet için degil- her amaç için her araç yasaldir haline gelmistir Bu nedenle bugün "Makyavelist" sözü kötüleme, asagilama amaciyla kullanilir Makyavel'in düsüncelerini günümüze kadar tasinabilmesinin nedeni bu fikirlerin -sadece totaliter yönetimlerce degil- çagdas devletler, is adamlari ve politikacilar tarafindan da kullanilmasindandir Bu nedenle Makyavelizmcin incelenmesi, çagdas pek çok devletin, politikacilarin ve is adamlarinin taninmasi da kolaylastiracaktir Makyavel'in bu temel düsüncesinin -ne sebeple olursa olsun- günümüzde uygulama sahasi bulmasi insanlik için bir yüz karasidir Hele devletin, hiç bir hukuki, ahlaki ve dini sinir tanimamasi hukuk devleti, insan haklari ve demokrasi gibi çagdas kavramlari adina bir utançtir
Makyavel'in tüm düsüncelerinin hukuk ve ahlak disi oldugunu söylemek yanlis olur Pratik olarak baktigimizda Makyavelist dedigimiz kisi ya da kurumlarin kötü olan üç temel inanci vardir- Insanlar genel olarak kötüdürler, bu nedenle de her türlü kötülügü hak ederler
- Kötü olan amaca ulasmak için yapilmasi gereken kötülük degil, kötülügü becerememektir ve kinanmasi gereken de budur
- Amaca ulasmak için her araç yasal ve ahlakidir

Bütün kötülüklerin temeli bu son fikirde gizlidir Devletin yüksek menfaatleri için islenen suçlar, cinayetler, yapilan iskenceler yasal ve ahlakidir Kisacasi devlet gücünün kötüye kullanilmasini önleyecek ne yasal, ne ahlaki, ne de dini bir sinir vardir
Makyavel'in temel düsüncelerini söyle siralamak mümkündür[*]En önemli ve temel amaç devleti yasatmak ve gücünü devamli olarak artirmaktir Bu amaci gerçeklestirmek için kullanilacak her araç yasaldir[*]Din, ahlak ve hukuk devlete baglidir Amaci gerçeklestirmek için gerektiginde devlet bunlari alet olarak kullanmalidir[*]Devletten bagimsiz ahlak ve hukuk düsünülemez Devletin bitigi yerde, hukuk da ahlak da biter Hukuk ve ahlak devlet için vardir[*]Devlet bir ulusa dayaniyorsa, yeterli gücü bu kökten alabilir Kilise devletin karsisinda ya da üstünde olmamalidirMakyavel'in en önemli eseri IL PRINCIPE (Prens ya da Hükümdar)'dir Bu eserde Makyavel tarihten ve yasadigi günlerden örnekler vererek hükümdarlara ögüt verir Burada hükümdar yerine is adami ya da politikaci sözcügünü koyarsak pek çok fikir daha kolay anlasilir olacak,pratik uygulama sahalari daha açik hale gelecektir
1- Bir yer isgal edildiginde, insanlar ya elde edilmeli ya da onlarin kökü kazinmalidir
- Insanlar hafif baskilara karsi intikam almaya kalkarlar, fakat agir baskilara karsi direnemezler Bir insana baski yaparken öyle davranmalidir ki, intikam almaya olanak bulamasin
- savas kaçinilmaz bir seydir ve onu ertelemek baskalarinin isine yarar Zamanin getirecegi iyilikleri bekleyip savastan kaçinmak yanlistir; çünkü zaman iyilikler getirebilecegi gibi kötülükler de getirebilir
- Fetih istegi normal ve dogaldir Insanlara bunu becerebiliyorlarsa kinanmamali övülmelidirler Fakat basaramayacaklari halde istiyorlarsa kinanacak bir seydir
2- Yenilik getirmek isteyenler ya kendi güçlerine dayanirlar ya da baskalarina dayanarak bu ise girisirler Bu girisimler için ya rica ve yalvarma yoluna ya da zora basvuracaklardir Rica ve yalvarma ile bu is yürütülemez Yalniz kendi güçlerine dayanip zor kullanilirsa basarisizlik ihtimali azdir
3- Bir çok hükümdar baris zamaninda bile zulümle devletlerini koruyamamislardir
- Bu zulmün iyi ya da kötü kullanilmasindan kaynaklanmaktadir Zulmün iyi kullanilmasi (kötülüge iyi denebilirse) bir kez ve güvenligin gerektirdigi anda kullanilmasindadir Zulüm sürekli olarak uygulanamaz; hemen ardindan halka iyi davranmak gerekir Zulmün kötü kullanilmasi ise, baslangiçta az olan, giderek azalacagi yerde artan zulümdür
- Bir ülkeyi ele geçiren kisi, uygulamak zorunda oldugu sert yöntemleri her gün tekrarlamamak için, bunlari tasarlamali ve bir anda hepsini uygulamalidir Kötülükler tekrarlanmayinca halk güvenlik kazanir ve hükümdara baglanir
- Yapilacak bütün kötülüklerin bir anda yapilmasi gerekir Böylece daha kisa zamanda duyulacagi için daha az aci verir Buna karsilik iyilikler azar azar yapilmalidir Böylece tadina daha iyi varilir
4- Yurttaslarin yardimiyla hükümdarliga gelen hükümdarlara sivil hükümdar denir Bunun için degerli ya da sansli olmak gerekmez,kurnaz olmak yeter
- Hükümdar ya halkin ya da seçkinlerin yardimiyla hükümdar olur Çünkü bütün sitelerde birbirine zit iki egilim vardir Halk, seçkinlerden zulüm ve baski görmek istemez Diger yandan seçkinler de halki zulüm ve baski altinda tutmak isterler Halkin yardimiyla seçilenlere herkes boyun eger
- Baskalarina haksizlik etmeden ve namuslu olarak seçkinleri memnun etmek mümkün degildir Oysa halki memnun etmek çok daha kolaydir Zenginler zulmetmek isterler Halkin istedigi ise sadece ezilmemektir
- Akilli hükümdar,yurttaslarini her zaman ve her durumda kendisine muhtaç birakmalidir Onlarin sürekli olarak bagliligini saglayacak tek yol budur
5- Çogu zaman halk,ugruna evini barkini yaktirdigi hükümdarin etrafinda daha siki bir sekilde toplanir, ona minnet duyar Insanlarin yaradilisi böyledir Kendilerine yapilan iyilikler için oldugu kadar, kendi yaptiklari iyilikler için de baglilik duyarlar
6- Bazi özellikler meziyet gibi gözükür yikim getirir;bazi özellikler de kusur gibi gözükür fakat güvenlik ve esenlik saglar
7- Hükümdar kendini,hükümdar seçilinceye kadar cömert,seçildikten sonra cimri taninmaktan çekinmemelidir Çünkü cömertligin sonu yoksulluk ve itibarsizliktir
8- Hükümdar hem sevilen hem korkulan bir insan olmalidir Bu iki özellik bir arada bulunamiyorsa birinden vazgeçilecekse korkulan insan olmak iyidir Çünkü insanlar genellikle nankör, degisken,iki yüzlü,tehlikeden kaçan ,çikarlarinda hasis yaratilistadirlar Kendilerine iyilik yaptikça sizinle olurlar Fakat tehlike bas gösterince herkes ortadan yok olur Insanlar yaratilistan kötü olduklari için bir çikar karsisinda sevgi baglari yok olur Oysa korku ile baglanmis olanlar ceza tehdidi altinda olduklari için bu baglar kopmaz - Hükümdar halki öyle korkutmalidir ki,sevilmese bile nefret de uyandirmasin Halkin malina ve irzina dokunulmazsa bu da saglanabilir Gerektiginde sebepleri açikça belirtilerek birinin kanina girilebilir Ancak özellikle kimsenin malina dokunmamak gerekir Çünkü insanlar babalarinin kaybini unuturlar da mallarinin kaybini unutamazlar
9- Hükümdarlar sözlerini nasil tutmalidir?
- Deneyler bize göstermistir ki,büyük isler yapmis olan hükümdarlar verdikleri sözleri fazla dikkate almamislar,ustalikla insanlari aldatmislardir
- Mücadelenin iki yolu vardir:biri kanun yolu,digeri kuvvet yoludur Birinci insanlara,ikinci hayvanlara özgüdür Fakat çogu zaman birinci yol kafi gelmez ikinci yola basvurmak gerekir Bu nedenle hükümdar insanca davranmayi da hayvanca davranmayi da bilmelidir
- Hükümdar tuzaklari tanimak için tilki,kurtlari korkutmak için aslan olmalidir Sonuç olarak, ihtiyatli bir hükümdar, kendine zarari dokunuyorsa verdigi sözü tutmaz Söz vermesini gerektiren sartlar degismisse, yine sözünde durmasina gerek yoktur Insanlar iyi olsalardi bu davranis biçimi kötü olurdu
- Hükümdar rolünü iyi oynamali gerçek amaçlari konusunda açik vermemelidir Insanlar o kadar aliskindirlar ki, aldatmak isteyen biri mutlaka aldanacak birini bulur
- Hükümdar, merhametli, vefali, insancil ve dogru bir insan olarak gözükmeli, fakat gerektiginde tümüyle aksine davranabilecek kadar ruhsal hazirlik içinde olmalidir
- Hükümdar sözlerine özen göstermeli, öyle ki görüp isitenler merhametin, bagliligin, insanligin, dogrulugun ve dindarligin ta kendisi oldugunu sansinlar Bu son nitelige sahipmis gibi gözükmek kadar gerekli bir sey yoktur Çünkü insanlar genellikle ellerinden çok gözleriyle yargilar Herkes sizi nasil görünüyorsaniz öyle görür Fakat çok az kisi oldugunuz gibi kavrar Bu azinlik da her zaman devlet tarafindan desteklenen kamuoyuna karsi gelemez
10- Hükümdar kendisini küçük düsürecek ya da nefret uyandiracak davranislardan kaçinmalidir Diger kusurlardan kendisine zarar gelmezden önemlisi uyrugunun malina, irzina dokunmamak ve onlarin onurunu kirmamaktir
- Hükümdarlar kin yaratacak davranislari baskasina yaptirmali, kendileri halkta iyi duygular uyandiracak islerle ugrasmalidir
- Diger devletlerde seçkinlerin ihtiraslari ve halkin bas kaldirmalariyla savasmak yeterliyken, Roma Imparatorlugu'nda üçüncü bir güçlükle ugrasmak da gereklidir Bu üçüncü güçlük askerlerin zalimligi ve aç gözlülügüdür Birçok imparatorlugun batis nedeni ayni zamanda hem askerin hem de halkin memnun etmenin güçlügüdür Halk, baris ve sükunet sever ilimli hükümdar ister Asker ise,savaskan, zalim ve açgözlü hükümdarlari severler, kendilerine çift maas baglatmak açgözlülüklerini doyurmak ve zalimliklerini tatmin için onun bu niteliklerinin halka karsi kullanilmasini isterler
- Nefret kötü davranislarla kazanildigi kadar iyi davranislarla da kazanilir Bu nedenle hükümdar, çogu kez iyi olmamak zorunda kalir Çünkü tutunmak için ihtiyaç duyulan topluluk, halk, asker ya da seçkinler yozlasmislarsa onun suyuna gitmek gerekir Iyilik yapma özgürlügü kalmamistir
- Osmanli Imparatorlugu ve Sudan disinda bütün devletlerin askerlerden çok halki memnun etmeleri gerekir, çünkü halk askerden daha güçlüdür
11- Büyük girisimlerde bulunmak ve kisiligi ile ilgili saygin örnekler vermek kadar hiçbir sey hükümdari degerli kilamaz
- Yine bir hükümdar için ülkenin yönetimi ile ilgili az bulunur örnekler vermek çok yararli olur Sivil hayatta iyi ya da kötü olaganüstü bir is yapan birinin bulunup cezalandirilmasi ya da ödüllendirilmesi hükümdarin adini dilden dile dolastiracagi için yapilmasi gereken bir davranistir Hükümdar tüm davranislariyla büyük ve olaganüstü insan görüntüsü vermeye çalismalidir
12- Hükümdarin bakanlarinda üç çesit anlayis derecesi vardir Birinciler kendiliklerinden anlarlar Ikinciler kendilerine gösterilen seyleri anlarlar Üçüncüler ise ne kendiliklerinden bir sey anlarlar ne de kendilerine gösterilen seylerden Birinciler çok iyi, ikinciler iyidirler, üçüncüler hiçbir seye yaramazlar
13- Hükümdar her zaman danismalidir Fakat baskalarinin istegine uyarak degil,kendi istedigi zaman danismalidir Istemedigi zaman baskalarinin bu ise heveslenmeleri önlenmelidir Diger yandan, hükümdar büyük bir sorgulayici olmali,dogrulari sabirla dinlemeli,kendisine gösterilen saygi nedeniyle dogrulari söyleyemeyenlere de kizmalidir
14- Zorunlu olan her savas haklidir Baska bir seyden umut kalmayan yerde silahlar kutsaldir
Sonuç olarak, Makyavel'in ögretisi kötü ve tehlikeli olan insanlari tanimayi kolaylastirabilecegi gibi, kötü ama basarili bir politikaci ya da is adami olmayi da saglayabilir Itiraf etmek gerekir ki, pek çok is adami ve politikaci bu yolla basariya ulasmistir

Kaynakça
Hükümdar (IL PRINCIPE)-NMachiavelli ,çevri-SBagdatli ;
Felsefe Tarihi-Macit Gökberk
Düsünce Tarihi ve Felsefe Ansiklopedisi-Orhan Hançerlioglu

Niccolo Machiavelli (Makyavel) Kimdir?

Niccolò di Bernado dei Machiavelli (Makyavel olarak da bilinir) (3 Mayıs 1469 – 21 Haziran 1527) Tarih ve politika biliminin kurucusu sayılan Floransalı düşünür, devlet adamı, askeri stratejist, şair, oyun yazarı İtalyan Rönesans hareketinin en önemli figürlerindendir En ünlü eseri Prens'te, politik yazının tarihinde ilk kez iktidarın alınışı ve korunması gibi bir sorunu dinsel ya da ahlaki kaygıları dikkate almaksızın kendinde bir amaç olarak inceledi Tüm yaşamı boyunca İtalya'nın birliği ideali için mücadele verdi Fikirleri politik yazında olduğu gibi yaygın düşünüşte de giderek büsbütün olumsuz ve ilkesiz bir politik hırsın anlatımı olarak görüldü, "Makyavelizm" terimi bir düşünce sisteminden çok "amaç için her yolu mübah gören" politikacının tutumunu anlatan suçlayıcı bir sıfat haline geldi Yine de Diderot, Rousseau, Fichte ve Hegel gibi büyük düşünürler Machiavelli düşüncesinin olumlu yönünü açığa çıkarmaya çalıştılar Hegel'e göre "Machiavelli'nin gayesi, yani İtalya'nın bir devlet mertebesine çıkarılması, bu yazarın eserinde tiranlığın haklı gösterilmesinden ve muhteris bir despot için imal edilmiş altın yıldızlı bir aynadan başka bir şey görmeyen bütün görme özürlülerce anlaşılamadan kalmıştır" Hegel O'nun yöntemini şöyle özetler: "kangren olmuş uzuvlar lavanta suyuyla iyileştirilemez" İtalyan komünist filozof Antonio Gramsci ise O'nu "erken gelmiş Jakoben" olarak tanımlar

Machiavelli, İtalyan halk dilini birleştirici bir ulusal temel olarak neredeyse yeniden yaratan Dante'nin eseriyle, Romalı sanatsal ve politik ideallerine büyük hayranlık besledi

Öte yandan kendisinden yaklaşık üç yüz yıl önce Arap kökenli İbn-i Zafer Adil "Prens" isimli eseriyle ona öncülük etmiştir İki eser arasında muazzam paralellikler bulunmaktadır Ayrıca, mezar taşına "Hiçbir övgü bu adın büyüklüğüne erişemez" yazdırmıştır

Niccolo Machiavelli (Makyavel) ve Prens Kitabı

Principe (Prens), Floransalı yazar Niccolo Machiavelli tarafından yazılmış politika hakkında bilimsel bir incelemedir Asıl adı "De Principatibus" (Prenslikler Hakkında) olup 1513 yılında yazılmasına rağmen 1532'ye kadar, yani Machiavelli'nin ölümünden 5 yıl sonrasına kadar basılamamıştır Yaşadığı süre boyunca yayımlanmamasına rağmen Machiavelli'in en bilinen eseri sayılır ve daha sonra ortaya atılan "Makyavelist düşünce" teriminin temelini oluşturur

Prens'in Özeti

Prens'te anlatılan görüşler okuyana uç noktalarda gelebilir, fakat eserin Floransa'da süren kargaşa sırasında yazılmasından dolayı Makyavel ancak mutlak güç sahibi kararlı bir yöneticinin bütün sorunları aşabileceğini düşünür

Prens'te dile getirilen görüşler genellikle bir hükümdarın saltanatını ayakta nasıl tutabileceği ve hükümdarlığını nasıl daha da güçlendirebileceği üzerinedir Makyavel'e göre ahlaki ilkeler her özel durumun ihtiyaçlarına tamamen teslim olmalıdır Bu yüzden, Prens gücünü koruyabilmek için gerekirse her şeyi yapmaktan çekinmemelidir Makyavel, bir hükümdarın asıl gücünü sevilmekten çok korkutmaktan alması gerektiğini söylerken gene de kendinden nefret ettirmemesini öğütler

Prens açılış bölümünde, çeşitli prenslikleri (yeni kurulmuş ya da babadan oğula geçmiş) yönetmeyi sağlayacak etkin yöntemleri anlatır Floransa aristokrasisinden olan Makyavel bir devleti ele geçirmenin, yönetmenin ve korumanın en iyi yollarını okuyucuya anlatır Bu bakımdan yöntemler savaşı ve acımasızlığı telkin eder

Daha sonra, Cesare Borgia'nın ilham kaynağı olduğu ideal prensin sahip olması gereken özellikleri anlatır Günümüzde yazılan modern liderlik metinlerinin birçoğu bu bölüme gönderme yapmaktadır

Etkili bir politik liderin özellikleri şöyle sıralanabilir:

- Büyük liderleri kendine örnek almaya istekli olmak Özellikle Antik Roma'dan

- Hükümetin halkın yaşam kalitesini yükseltmek için ne kadar gerekli olduğunu göstermek Örnek olarak: Herhangi bir birey veya kurum üzerindeki kontrollü baskıyı geçici olarak gevşetmenin neticesinde oluşacak kaos ortamının etkilerini göstermek

- Savaş sanatına hakim olmak

- Var olan acımasızlığın ve ahlaksızlığın gücü ve dengeyi koruyabilmek için gerekli olabileceğini anlamak

- Kaba ve ahlaksız sanılmamak için dindar görünmeye çalışmak Makyavel, İspanya kralı Ferdinand'ın İtalya'ya dini bahane ederek saldırmasını över

- Gerektiği yerde öğüt ve tavsiye dinleyecek kadar erdemli olmak

- Makyavel'in etik ve politika arasında kurulacak bağlantıya fazla aldırış etmediği görünür, bu da çağdaşlarından tepki toplar Prens merhametli, güvenilir, karşısındakini anlayan, dürüst ve güvenilir görünmeye çalışmalıdır Fakat aslında Prens'in kudreti onun gerçekten merhametli olmasına çok az izin vermelidir

Son bölümler İtalya'nın o zamanki durumuyla ilgili duyulan endişeleri dile getirir (İtalya'nın barbarlardan kurtarılması için teşvik edilmesi gibi)

Prens Kitabının Girişi ve İçindekiler Bölümü

Prens'in politika hakkında yazılmış en etkileyici kitap olduğu kabul edilir Beş yüz yıl öncesinde yaptığı insanlığın halleriyle ilgili gözlemleri bugün için de geçerli sayılabilir Bu kitabı güç kazanması ve bu gücü tutması için Medici Ailesi'ne yazmıştır Günümüzde "Prens" kelimesi insanları tarafından sevilen görkemli bir adam çağrışımı yapsa da, Makyavel'in prensleri bu anlamda romantik değillerdir ve gücünü korumak için sürekli savaşan kişilerdir Prens'te anlatılan yöntemlerin birçoğu zamanında olduğu gibi günümüzde de uygulandığı görünmektedir

Prenslikler ve Krallıklar

En başta, Makyavel var olan bütün devletlerin ve idarelerin ya Prenslik ya da Cumhuriyetle yönetildiğini söyler Prens'te sadece Prenslik konusuyla ilgilenmiş, Cumhuriyet kısmını diğer eserlerinden birinde (Discourses) incelemiştir Prensliklerin ilk türünün halihazırda var olan ve babadan oğula geçen, ikinci türünün de yeni kurulmuş ya da geniş bir büyüme göstererek Karma halini almış olanlar olduğunu söyler

Babadan Oğula Geçen Prenslikler

Prenslik, hükümdarının prens olduğu servet ya da güçle elde edilen bir devlettir Bütün prenslik türleri içinde uzun yıllar babadan oğula geçen prenslikler, geçmişte kazanılan bir aile başarısı taşıdığından yönetmesi en kolay olanıdır Kalıtsal prensliklerde insanlar kendiliğinden prense bağlı olacaklardır, çünkü o geçmişten gelen bir soyu temsil etmektedir ve insanlar onun soyadına alışmıştır, bu yüzden halk ona doğal bir eğilim gösterecektir Eğer dışardan bir güç tehdit ederse, güç kolayca toparlanabilir çünkü insanların yöneten aileyle ortak bir geçmişi vardır

Sevilmek mi Daha İyidir, Yoksa Korkulmak mı?

Yazarın kitabındaki düşüncesi "Korkulan" ama nefret edilmeyen bir hükümdar olmaktırDetaylı bir şekilde tarihsel örneklerle açıklamalara yer verdiği konu,kesinlikle üzerinde vakit ayırılması gerekli bir konu başlığıdır

"Ve insanlar kendisini sevdiren birinden çok,kendisinden korkulan birine zarar vermeyi pek göze alamazlar"

Prens'in Şöhreti

Prens dünyaya yön veren bir kitaptır İtalyan yöneticilerden sonra diğer Avrupa ülkelerine de bir düşünce akımı yaymıştır ve hala önemli devlet eleştirilerinin arasına girmektedir

Niccolo Machiavelli (Makyavel) ve Savaş Sanatı Kitabı

Askerlik Sanatı (Dell'arte della guerra) Niccolo Machiavelli'nin sağlığında yayımlanmış ilk ve tek siyasal içerikli kitabıdır Kitap Machiavelli ve bazı dostlarının Rucellai Sarayı'nda yaptığı konuşmayı içerir Konuşma 1517'de geçmişse de o 1519'da yazmaya başlamıştır Kitabı yazma gerekçesi ise saray sahibi dostu Cosimo Rucellai'nin 1519'da erken yaşta ölmesidir Cosimo, son günlerinde adını yaşatacak bir eser bırakamadığından hayıflanması üzerine yazılmıştır Ancak kitap bir vefa borcundan çok dönemin İtalyan şehir devletlerinin ordu sistemlerini ve dezavantajlarını, ne yapılması gerektiğini anlatan bir kitaptır ve Machiavelli paralı kuvvetlerden çok milis kuvvetlerinin önemini ve yararını anlatır