Karlheinz Stockhausen

Karlheinz Stockhausen - Besteci

GEREÇ VE BİÇİM
Köln Üniversitesi'nde ve aynı kentte­ki Müzik Akademisi'nde öğrenim gören Karlheinz Stockhausen, daha son­ra Paris'e giderek Messiaen ve Milhaud ile çalıştı, Fransız Radyo Televiz­yon Kurumu somut müzik araştırma­ları topluluğuyla ve Pierre Boulez ile bağlantı kurdu Müzikçi yeni-klasikçi bir başlangıç dönemi geçirmemişti;Messiaen'm yapıtlarını derinine ince­leyip öğrenmesi, 1951'den başlayarak ilk bestelerinde birtakım olanaklar­dan yararlanmasını sağladı Bu yapıt­larında Webern'in tekniğiyle Messia­en'm tekniğini birbirine karıştırdı, dizisel çerçeveyi ses yüksekliklerine, ritmik öğelere ve şiddetlere uyguladı ve böylece şu besteleri gerçekleştirdi: Kreuzspiel (1951); Spieltür Orchester (1952); Klavierstück I-IV (1952); Kontrapunkte (1953)

Daha sonra biçimin dışında yeni ses­ler buldu ve Gesang der jünglinge (1956) adlı yapıtında insan sesi ve elektronik çalgı kullandı Yazımının Kontrapunkte'deki kesinliği giderek yumuşadı ve 1955'e doğru, Stockhausen "gereç ve biçimin tekliği"ni araştıracağını açıkladı Zeitmasse, Klavierstück N° 11 gibi yapıtların da bu anlayış içinde gerçekleştirdi Söz konusu ürünlerde yorumcu, yapıtı, bü­tünü oluşturan parçaları o anda için­den nasıl geliyorsa o biçimde sıralayarak istediği gibi düzenleyebilir Böy­lece de raslantısal müziğe ileten bir yapıt yavaş yavaş oluşur Getirilen bir başka yeni kavram da müziksel uzam­dır Müziksel uzam, salona dağıtılmış olan çok sayıda çalgı topluluklarının kullanımıyla sağlanır: Üç orkestra için Gruppen (1957), dört orkestra ve dört koro için Kare (1960), bestecinin uzamsal müzik doğrultusunda gerçek­leştirdiği yapıtlardır Stockhausen 1959'da vurma çalgılar için bestele­miş olduğu Zyklus 'taysa raslantısal müzik bağlamı içinde gürültü ve sesin bir bireşimini yapmıştır Bu çalışma­ların yam sıra piyano, vurma çalgılar ve magnetik bant için gerçekleştirmiş olduğu Kontakte'de (1960) kaydedil­miş olan elektronik sesler çalgı sesle­riyle birleşirler Bütün bu araştırma­lara, soprano, dört koro ve on üç çal­gı için bestelemiş olduğu Momente II (1962), tamtam ve altı çalgı için Mikrophonie7(1964), Mixtur (1964), elek­tronik org ve modülatörler için Mikrophonie II (1965) ve bir de Telemusik (1966) ile Prozession (1967; yeni düzenlenişi: 1971) gibi yapıtlarda yer verilmiştir

Stockhausen'in dört solist, elektronik ve somut sesler için bestelediği Hymnes'de (1968) yeni bir teknik be­nimsediği gözlenir Aus den Sieben Tagen (1969) ve doğumunun iki yüzün­cü yıldönümü için Beethoven onuruna Opus 1970 (1970) gibi yapıtlarda da aynı doğrultuyu izlediği, hatta araştır­malarında elektroakustik değişik geleneksel ses kaynaklarının bireşimim yaparak bunu en son nok­tasına kadar götürdüğü görülür Bu arada altı şan sanatçısı için bes­telemiş olduğu Stünmung'sa (1968) sessizliğin sınırlarında olan bir yapıt­tır ve Hint müziğiyle ilgilendiği döne­me özgü sayılır Spiral (1969), dört or­kestra grubu, "derin düşünme için sesli duvar" olan Fresco (1970), 17 sezgisel müzik metni olan Für kommende Zeiten (1970) de aynı dönem­den kalmadır Besteci iki piyano için Mantra 'yla (1970) doğaçlamaya daha az yer veren daha kesin bir yazıma yö­nelmiştir Bunu orkestra ve magnetik bant için Trans (1971), 19 yorumcu için Ylem (1973), büyük orkestra ve bir dansçı için inori (1974), klarnet için Harlekin ve Der kleine Harlekin (1975), vb izledi

Stockhausen 1977'de bestelemiş oldu­ğu Sirius'tan sonra bir tek büyük ya­pıta girişmiştir; bu, yorumu tam bir hafta sürecek olan Licht'tir (Işık), bes­teci bu yapıtma yirmi yılını ayırmak istemektedir Ama bu arada dansçı ve çalgı topluluğu için Der jahreslaut (1977), Donnerstag aus Licht (Milano' daki Scala'da 1981'de yorumlandı), piyano ve bas için Luzifers Traum ya da Klavierstück XIII (1981), Luzifers Abschied (1982) gibi yapıtları beste­lemiştir