Yves Marie Andre

Cizvit filozof ve Tanrıbilimci"Baba Andre" adıyla da anılır22 mayıs 1675'te , aşağı Bretanya'da , Cornouailes kontluğundaki Chateaulin'de doğduİlk eğitimini Quimper'de aldıBu ilk eğitim derslerinin arasında felsefe de vardıYalnızlığı ve düşünsel çalışmaları sevmesi ve güçlü dinsel inançları nedeniyle , arkadaşlarının onu bu kararından vazgeçirmek için çok uğraşmalarına rağmen ; 1693 yılında , Cizvit'lere katıldıBurada , söylev yeteneğiyle dikkat çekti
1706 yılının başlarında , papazlık yapmaya başladıParis'te bulunduğu sıralarda , Malebranche'la tanıştıMalebranche , kendisine Descartes felsefesini öğretmiştirAndre artık , hem Malebranche'ın sadık bir arkadaşı , hem de bu felsefenin iyi bir izlemcisi olmuşturAncak Cizvitler , Descartes sistemini ; kafir , karanlık , imana ve akla aykırı buldukları için , Andre'yi Paris'ten ve arkadaşından ayırdılarVe kendisini, Roma'da başpapaza yalvarması koşuluyla ; Tanrıbilim öğrenimini tamamlaması için , Fleche'e yollayacaklarını söylediler
Andre , 1709 yılında , Amiens kolejinin felsefe profesörlüğüne getirildi Burada verdiği derslerde örtülü bir şekilde Malebranche'ı savunmuştur Andre , daha sonra , Rouen kolejine gönderilir Burada verdiği derslerde, Descartes etkisi sezilince , Cizvitlerce başka okullara atanır Amiens'de , Cizvitlere karşı yazdığı bir yazı yüzünden mahkum olurTuttuğu notlar ve kitapları parçalanır
Köşesine çekildiği bir zamanda yazdığı , Malebranche'ın hayatına dair bir eserde;dekartçılığın , Hıristiyanlığa ve akla en uygun bir felsefe olduğunu savunduğu için , Bastille hapishanesine atılırAndre , kendisini acındıran bir mektupla ; büyüklerinden , suçunun bağışlanmasını ister Bu şekilde affedilen Andre , Rouen'daki eski görevine döner 1726 yılında , ölümüne kadar kalacağı Caen'a gönderilir Burada "Eşsiz matematik profesörü" olarak ünlenir
Bir süre sonra , Bilim Akademisi ile Sanatlar ve Güzel yazılar Akademisi'ne üye olur İnsanlar; bilim , sanat , felsefe ve Tanrıbilim konularında düşüncelerini almak için , ona mektup yazmışlardır Ayrıca , şehri ziyaret eden seçkin kişiler , Andre'ye uğramayı görev bilmişlerdir Ona mektup yazan seçkin kişiler arasında ; gençlik dönemi için Malebranche , yaşlılık dönemi için Fontenelle sayılabilir
Andre , 1759 yılında , yaşlılığı nedeniyle ders vermeyi bırakır Rouen parlamentosu , ölümüne kadar onun gereksinimlerini karşılarAndre , 26 şubat 1764'te , Caen'de ölmüştür
Andre'nin , ilk kez 1741'de yayınladığı eseri "Güzellik Üzerine Deneme" , Caen akademisinde okunan 8 söylevden oluşur Bu söylevlerde , ustaca yazılmış bir yığın ince düşünce vardır Eser ; tumturaklı ve bıkkınlık verici tekniğine karşın , ele aldığı konuların tutarlılığı ve bazı çözümlemelerinin inceliğiyle değer kazanmıştırEser , Avrupa kültürel yaşamı üzerine kalıcı bir etki yapmıştır
Andre'ye göre , 3 tür güzellik vardır:
1- Temel (özlü)güzellik
2- Doğal güzellik
3- İnsani güzellik ve cisimlerde bulunan:
a-Kavranabilir güzellik
b-Duyarlı güzellik
Andre , bu konuların her birinde ; kesinlikle Tanrısal ve seküler olandan bağımsız , mutlak ve temel bir güzellik keşfettiğini savlar
"Doğal güzel", yaratanın niyetine bağımlı ; ancak , bizim düşünce ve zevklerimizden bağımsızdır Doğanın yarattıklarında gözlenen türde özelliklere sahiptir Doğal güzel kavramı , davranışlarımızdaki "Temel güzel" 'in gözlemlenmesinden başka birşey değildir"Doğal güzel", doğanın ürünlerine bağlı kalınarak yapılan resimlerde ve aynı türde öykünmeci yapıtlarda göze çarpar
Andre'ye göre "Temel güzellik", Tanrısal alana ve hiçbir kuruma bağlı değildir"Doğal güzellik", insani görüşlere değil , Tanrısal teorilere bağlı olan güzelliktir"İnsani güzellik" başlığı altında olan ve cisimlerde bulunan güzelliklerden olan "Kavranabilir güzellik", ahlaksal ve tinsel iken; "Duyarlı güzellik" ise , görünür veya müzikaldir
Andre , güzelliklerin sınıflandırılmasını "Güzellik Üzerine Deneme" adlı eserinde şu şekilde tanımlamaktadır "Tasarımımın genel bir planını vermek için , kutsal da olsa her kurumdan bağımsız bir güzellik olduğunu ; insanların görüşlerinden bağımsız ve doğal bir güzellik olduğunu , sonuçta , insansal kurumun ve bir noktaya kadar keyfi olan bir tür güzellik olduğunu söylüyorum Güzellik , ya zihinde ya da bedende göz önünde bulundurulabileceğinden ; hiçbir şeyi karıştırmamak için , güzelliği , farklı bölgelere ayırmak gerektiği yeterince görülmektedir : Duyarlı güzellik ve kavranabilir güzellik ; bedenlerde gördüğümüz duyarlı güzellik ve zihinlerde gördüğümüz kavranabilir güzellik olarak Kuşkusuz , her ikisini sadece akılla ; duyarlı güzelliğin duyular aracılığıyla aldığı düşünceleri , dikkatli akılla ve kavranabilir güzelliğin saf zihin düşüncelerini , yine dikkatli akılla fark edebiliriz"
Andre'ye göre sanatsal ürünlerde güzellik kavramları şöyle sıralanır :
1- Temel güzellik :
Belli bir düzenlilik , uygunluk , orantı ve genel olarak simetriden ibarettir Temel güzellik kavramı ; ahlakta , ruh üstü yapıtlarda ve müzikte belli bir uyum , orantı ve düzen üzerine kuruludur Temel güzel ve gerçekçilik , evrendekinden daha cömertçe , hiçbir yerde kendini göstermez
2- İnsan yaratımına ilişkin güzellik :
Düzenin yasalarından bağımsız ve özgün bir uygulamayı gerektirir
3- Sistemli güzellik :
En bilgili sanatçılar arasında bile , değişebilen gözlemlerden doğar Ancak , asla aşılmaması gereken bir ölçü olan "Temel güzellik" kavramına aykırı olmamalıdır
4- Kuraldışı güzellik :
Bu güzellik üç bölüme ayrılır
a- Dehaya ilişkin güzellik :
Değişmez kurallar içeren "Temel güzellik" bilgisi üzerine kuruludur
b- Zevke ilişkin güzellik :
Büyük ustaların ve doğa yapıtlarının bilgisine dayanır Bu büyük ustalar da "Temel güzellik" çerçevesinin dışına asla çıkmamalıdır
c- Salt kaprise ilişkin güzellik :
Hiçbir şey üzerine kurulu değildir Ve bu nedenle , hiçbir yerde kabul edilmemelidir
Andre , eserinde ; Güzel' i , genel olarak tüm farklı yönleri içinde değerlendirir Güzel' i bir bütün olarak ele alır Bize , Güzel' in sonsuz kurallarını veren genel kavramları ruhtan ayırır Ona göre , ruhun doğal yargıları , bu tinsel düşünceler içerir Ancak , bu düşünceler , doğal yargılara zarar vermeden iç içe yaşarlar
Andre' nin diğer eserleri ise şunlardır :
1- İnsan Üzerine :
Bu eser , bedenin başlıca görevleri , ruhun çeşitli yüklemleri ve ruhla bedenin birleşmesi gibi sorunlara ait söylevlerden oluşmuştur Andre , bu eserinde ; beden ve ruh ilişkisini , aykırı sonuçlara varmadan , din dışı çıkarımlardan , yorumlardan alabildiğine uzak durarak işlemeyi başarmıştır
2- Erdem ve Saygınlık Üstüne Deneme :
Andre , bu eserinde ; güzel kavramının tüm ayrımlarını yaparak , yararlı olan sadece , bir tek güzel olduğu sonucuna varır Ona göre , saptanan etkiyi en kusursuz şekilde üreten her şey , en üstün Güzel'dir Andre'ye göre , güzel bir insan , tüm organlarının birbiriyle en orantılı olduğu ve gereksinimlerini , böylece , en kolay yoldan sağlayan kişidir Erkek , kadın , at ve diğer hayvanlar ; doğa içinde belli bir düzen içindedirler Çünkü , doğadaki bu düzen , üstlenilecek görevleri belirlemiştir Görevler , organizasyonları ve organizasyonlar da , az ya da çok , kusursuz ya da güzel olanı belirlemiştir Bu belirlenim kuraldışı değildir Dolayısıyla , ne onu oluşturan biçimler , ne de bu biçimlere bağlı olan güzellik kuraldışıdır
3- Söylev Ustası Malebranche'ın Hayatı ve Eserlerinin Özeti :
Andre'nin , Malebranche'dan yaptığı aktarmaları ve bunlara dair düşünceleri kapsayan eseri
4- Karşılıksız Aşka Dair Söylevler :
Bu eserin , birinci söylevinde ; namuslu aşkla , haz veren iyilik aşkı'nın birbirinden ayrı olduğu vurgulanmaktadır
5- Metafizik ya da Doğal Teoloji :
Caen halk kütüphanesindeki el yazması eser
6- Pysica :
Andre' nin , Caen halk kütüphanesindeki bir diğer el yazması eseri Andre' nin ayrıca ; matematik , fizik , coğrafya konuları üzerine bilimsel çalışmaları , çeşitli vaazları ve şiirleri de vardır
Andre' nin metafiziği üç bölüme ayrılır
1- Bilgi ilkeleri
2- Tanrı
3- Ruh
Bu metafizik , Malebranche sistemiyle , Cizvit gezimciliği arasında bir savaştır Andre' nin fizik konusundaki görüşleri , çok sakıntılı ve kuruntulu bir ruhun Hıristiyanca düşüncelerini ve filozofça ümitlerini taşır
Andre' nin çeşitli özdeyişleri :
1- İnsanların varoluşundan beri felsefe yapılmıştır
2- Kendi aksiyonlarının kuralı olarak , İncil'in şu iki ayetini benimsedim
a- Tanrı , bana bir ruh vermiştir Şu halde , onu Tanrı' nın şerefi için kullanmalıyım
b- Kendinden başkası için iyi olmayan , hiçbir şey için iyi değildir
3- Başkalarına yaptığım iyiliği hatırlamıyorum Ancak , başkalarının bana yaptıkları iyilikleri hatırlıyorum

Kaynakça :

Dictionnaire des Litteratures
Philippe van Tieghem 1984
Dictionnaire Biographique des Auteurs
Laffont - Bompiani 1964
Filozoflar Ansiklopedisi Cemil Sena
Remzi Kitabevi 1974
Felsefe Ansiklopedisi Orhan Hançerlioğlu
Remzi Kitabevi 1985