Argens

Asıl adı Jean Baptiste Boyer olan Argens markisi , 24 Haziran 1704'te Provence eyaleti'nin Aix şehrinde doğduBabası , bu şehrin parlementosunda başsavcıydıSoylu bir Katolik aileden gelen Argens , gençliğini kararsızlıklar içinde bocalayarak geçirdiDaha sonra orduya , katıldıArdından , bir aktrise aşık oldu
Bir süre için İspanya'ya gittiOrada intihara kalkıştıDaha sonra evlendi ve vatanına dönerek , babasının yanına yerleştiFransa'nın Türkiye elçiliği ateşeliğine getirildiTürkiye'de macera dolu bir hayat yaşadıTunus , Cezayir ve Trablus'a gittiVatanına dönünce , yeniden askerlik görevine devam ettiHehl kuşatmasında yaralandı ; attan düşerek sakatlanınca da , askerlikten ayrıldı
Baba mirasından yoksun bırakıldıBu yüzden , kalemiyle geçinmeye mecbur olduBu nedenle , Hollanda'ya gittiOrada;1736 yılında "Kabala Mektupları" 'nı , 1737 yılında ise "Çin Mektupları" 'nı yazarBu eserleri , Montesquieu'nun "İran Mektupları" 'nı örnek alırHollanda'dan sonra , bir süre Stuttgart'ta kalırDaha sonra , Prusya kralı IIFriedrich'in korumasına girer ve sarayda mabeynci olarak çalışmaya başlarBu arada , Berlin Güzel Sanatlar Akademisi'nde 6000 frank maaşla , müdür olarak göreve getirilir
Argens , sarayda mabeynci olarak 25 yıl çalışmıştır60 yaşına geldiği zaman , yine bir aktrisi sevmiş , imparator buna engel olmak istemiş ; ancak o , buna rağmen evlenmiştirBu olay üzerine , Argens ; koruması tarafından bir daha hiç affedilmemiştirFransa'ya yaptığı bir geziden dönüşünde , Friedrich'in alayları ve ilgisizliği onu çok üzmüş ve ülkesine dönmek için izin istemiştirDoğduğu şehre geldikten bir süre sonra , 11 Ocak 1771'de ölmüştür
Eserleri , tarih sırası ile şunlardır :
1736 yılında "İnsan Bilgilerinin Belirsizliği Üzerine Felsefi Düşünceler ya da Sağduyu Felsefesi" , yine aynı yılda "Yahudi Mektupları" ya da uzun adıyla "Yahudi Mektupları ya da Avrupa'nın Değişik Ülkelerine Seyahat Etmiş Bir Gezginle Arkadaşları Arasındaki Felsefi , Tarihsel ve Eleştirel Yazışmaları " , 1737 yılında "Kabala Mektupları",1739 yılında "Çin Mektupları" , aynı yılda "Yalnız Filozof" , 1737-1748 arası "Edebiyat Cumhuriyeti'nin Gizli Anıları" , 1748 yılında "Filozof Therese" ya da uzun adıyla "Filozof Therese ya da Dirrag Babayla , Matmazel Eradice Öyküsüne Katkı Sağlayacak Anılar" , 1749 yılında "Vaxere kontunun Anıları" , 1752 yılında "Resim Sanatının Farklı Ekolleri Üzerine Düşünceler"
Argens , ayrıca Julianus Apostata'nın , "Hıristiyanlık Karşıtı Nutuklar" 'ını , "Paganizmin Savunusu" adıyla çevirdiYunancadan , "Evrenin Niteliği" ve "Evrenin Ruhu" adında , iki çevirisi daha vardır
Argens'in , mektup şeklinde romanı "Yahudi Mektupları" , 1736'da La Haye'de basılmıştır Montesquieu'nün , bu tarihten 15 yıl önce "İran Mektupları" ile elde ettiği saygınlığı ; Argens , "Yahudi mektupları" ile kazanmıştırEser o kadar iyi karşılanmıştır ki , 2 cildin ardından , 4 cilt eklenmesiyle 6 cilde çıkarılması uygun görülmüştürKitap , pek çok yabancı dile de çevrilmiştir
"Yahudi Mektupları" , İstanbul'dan yola çıkıp Avrupa'nın dağişik ülkelerine seyehat eden 3 Yahudi arasındaki mektuplaşmaları içerir Bu mektuplarda adı geçen 3 Yahudi'den en önemlisi sayılanın adı , Aaron Monceca'dırKuzey Avrupa'nın başkentlerini dolaşarak , sonunda , Paris'e gelen ve burada mektuplarını kaleme alan kişidir , MoncecaBu Yahudi gezgin ; Amsterdam , Berlin ve Londra'ya giderDaha sonra , arkadaşı Jacob Brito ile yazışmaya başlarÜçüncü Yahudinin adı , İsaac Onis'tirOnis , önceleri İstanbul'da bir hahamdırDaha sonra ,Talmud'dan ayrılmayı protesto eden bir Yahudi mezhebine katılmak , onlarla Kahire'de buluşmak için , hahamlık görevinden ayrılırBu durumda , Mısır'a gitmesi gerekmekte ; dahası , Kudüs'te bulunmayı istemektedirSonunda , bu 3 yahudi yolcunun , Avrupa'yı bölümlere ayırarak , işbölümü yaptığını görürüzİspanyol engizisyonu'ndan , İngiltere'deki baskılara , müslüman dünyasındaki kadının konumuna kadar , birçok olayı ve konuyu tartışırlar
"Yahudi Mektupları" 'nın yapısı , oldukça gevşektirBelirsiz,merkezi bir temanın anlatıldığı ilk iki kitaptan başka , bu mektuplar ; değişik konular üzerine ya da farklı tablolar üstünde yazılmış bir çeşitleme gibidirArgens , Montesquieu'nün , "İran Mektupları" 'nda olduğu gibi ; Paris halkına , yabancı gezginlerin bakış açısı doğrultusunda , Avrupalıların yaşamı üzerine düşüncelerini anlatır
Argens , eserinin merkezine , dinsel pratikler ve doktrinler üstüne bir kıyaslama koymuşturGezdiği ülkelerde , Aaron Monceca'nın öncelikle gördüğü şeyler ; boşinanlara bağlı saçmalıklar , rahiplerin bundan sağladığı çıkarlar ve kilise konusundaki kavgalarıdır3 mektupçu arkadaşın , sadece bir kurmacadan başka birşey olmayan Yahudi bakış açısı değildir , burada görülenOnların yaklaşımını belirleyen , belli bir felsefi sağduyudurBu sağduyu , gezdikleri ülkelerin halklarının , kıyaslamalı ahlakları hakkında edindikleri bir düşünceden besleniyordu
Argens 'in , Aaron Monceca aracılığıyla , birçok Avrupalıya yazdığı mektupların amacı ; kendisinin "İnsan Bilgilerinin Belirsizliği Üzerine Felsefi Düşünceler ya da Sağduyu Felsefesi" adlı kitabında ortaya koyduğu , "Tüm gericilikten arınmış , akılcı bir din projesi" 'ne , çoğu yahudi olan bu kişileri inandırmaktıBu mektuplarda görünen şey , yahudilik maskesi altında , felsefi düşüncelerin kendini tanımlamasıdır3 yolcunun da durumu , hep birlikte ortak bir özellik gösterirHepsi de , aydınlanma çağı filozoflarının düşüncelerini yeniden ele alır ve geliştirmeyi denerlerHer üçü de , önyargılara karşı birlikte hareket ederler
Argens'in , "Yahudi mektupları" 'ndan sonraki en önemli eseri olan "Filozof Therese" 'in konusu , Argens'in savcı olan babasının yürüttüğü ; Marie-Catherine Cadiere'e tecavüz eden, Girard Baba davasıdırArgens , kelimelerin yerini değiştererek , Cadiere'i Eradice , Girard'ı Dirrag yaparak eserinde kullanmıştır
İlk bölümde ;17 yaşındaki Eradice ve 15 yaşındaki Laugier adındaki iki Karmelit rahibesine , Cizvit papaz okulu yöneticisi Dirrag tecavüz ederBir burjuvanın kızı olan Therese ise , Toulon'daki bu manastıra yerleştirilirBurada Eradice ile arkadaş olan Therese , Dirrag babanın din derslerine katılırAncak , zamanla , ahlakı bozulurGenç kız , sürüklendiği batağa karşı boşuna direnir
İkinci bölümde ise ; Therese , annesiyle birlikte Paris'e yerleşirOrada , kapı komşusu bayan Bois-Laurier , onu yoldan çıkarır Ancak , varlıklı bir kontla tanışan Therese , onda gerçek aşkı bulur
"Filozof Therese" , tuhaf yetkinlikleri olan bir kitaptırŞeffaf anagramlar aracılığıyla , Girard baba ve bayan Cadiere'in , utanç verici davası üstüne adeta bir fon ekleyen bu eser ; bundan başka , dinsizliğin , şevhet düşkünlüğü üzerindeki ayrıcalığını da pekiştirirBu tür bir romandaki paradoksal yönler ; kadının bakış açısından sunulan olaylarla , ahlak bozukluğu ve şehvet düşkünlüğünün hangi düzeyde olduğunu gözler önüne serer
Therese , kendi zevk bilgeliğini yaratmaya , kurmaya çalışır"Filozof "sıfatının belirttiği anlamda , dürüst bir ortamdan gelen ve kendi de filozof olan bir kontla , kır evine çekilen akılcı bir karakteri dile getirirAynı ölçü , materyalist bir esinden hareket eden , felsefi söylev ve tartışmalarda da bulunurÖzellikle Sade'ı çağrıştıran kimi sahnelerde , bu çok belirgindirRuhun zevkleri , konusu tamamiyle erotik olan bir öyküde erimiştir
Bu zevkler , kösnüllüğe yeni başlayan Therese için olduğu kadar , kont için de geçerlidirAçık saçık bir yığın sahnenin bulunduğu eser ; adalet ve doğruluğa olan tutku konusunda , Sade'ın sesrlerini çağrıştırır Therese , Justine'e diye de adladırılabilir
Batıl inançları olan Argens , çarşambanın uğursuzluğuna inanırdıBir sofrada 13 kişi olmayı istemez , 2 fırçayı tesadüfen haç şekline gelmiş olarak görse korkardıKaba bir maddeci olan bu Hıristiyanlık düşmanı yazar ; Tanrı'ya inanılmadığı zaman , şeytan'a inanılması gerektiğini öğütlemiştir

Kaynakça :
Dictionnaire des Litteratures
Phillipe van Tieghem 1984
Dictionnaire des Litteratures
Bordas Yayınları 1994
Dictionnaire des Oeuvres Litteraires
Bordas Yayınları 1994
La Nouveau Dictionnaira des Oeuvres
Laffont-Bompiani 1994
Filozoflar Ansiklopedisi
Remzi Kitabevi 1974
Felsefe Ansiklopedisi Orhan Hançeroğlu
Remzi Kitabevi 1985
Dünya Yazarları ve Eserleri Ansiklopedisi
May Yayınları 1967
Erotik Edebiyat Tarihi
Mitos Yayınları 1993
Ana Britannica
Ana Yayıncılık 1986
Türk Ansiklopedisi
Milli Eğitim Yayınları 1946