Prof. Dr. Sinsi
|
Argens
Asıl adı Jean Baptiste Boyer olan Argens markisi , 24 Haziran 1704'te Provence eyaleti'nin Aix şehrinde doğdu Babası , bu şehrin parlementosunda başsavcıydı Soylu bir Katolik aileden gelen Argens , gençliğini kararsızlıklar içinde bocalayarak geçirdi Daha sonra orduya , katıldı Ardından , bir aktrise aşık oldu
Bir süre için İspanya'ya gitti Orada intihara kalkıştı Daha sonra evlendi ve vatanına dönerek , babasının yanına yerleşti Fransa'nın Türkiye elçiliği ateşeliğine getirildi Türkiye'de macera dolu bir hayat yaşadı Tunus , Cezayir ve Trablus'a gitti Vatanına dönünce , yeniden askerlik görevine devam etti Hehl kuşatmasında yaralandı ; attan düşerek sakatlanınca da , askerlikten ayrıldı
Baba mirasından yoksun bırakıldı Bu yüzden , kalemiyle geçinmeye mecbur oldu Bu nedenle , Hollanda'ya gitti Orada;1736 yılında "Kabala Mektupları" 'nı , 1737 yılında ise "Çin Mektupları" 'nı yazar Bu eserleri , Montesquieu'nun "İran Mektupları" 'nı örnek alır Hollanda'dan sonra , bir süre Stuttgart'ta kalır Daha sonra , Prusya kralı II Friedrich'in korumasına girer ve sarayda mabeynci olarak çalışmaya başlar Bu arada , Berlin Güzel Sanatlar Akademisi'nde 6000 frank maaşla , müdür olarak göreve getirilir
Argens , sarayda mabeynci olarak 25 yıl çalışmıştır 60 yaşına geldiği zaman , yine bir aktrisi sevmiş , imparator buna engel olmak istemiş ; ancak o , buna rağmen evlenmiştir Bu olay üzerine , Argens ; koruması tarafından bir daha hiç affedilmemiştir Fransa'ya yaptığı bir geziden dönüşünde , Friedrich'in alayları ve ilgisizliği onu çok üzmüş ve ülkesine dönmek için izin istemiştir Doğduğu şehre geldikten bir süre sonra , 11 Ocak 1771'de ölmüştür
Eserleri , tarih sırası ile şunlardır :
1736 yılında "İnsan Bilgilerinin Belirsizliği Üzerine Felsefi Düşünceler ya da Sağduyu Felsefesi" , yine aynı yılda "Yahudi Mektupları" ya da uzun adıyla "Yahudi Mektupları ya da Avrupa'nın Değişik Ülkelerine Seyahat Etmiş Bir Gezginle Arkadaşları Arasındaki Felsefi , Tarihsel ve Eleştirel Yazışmaları " , 1737 yılında "Kabala Mektupları",1739 yılında "Çin Mektupları" , aynı yılda "Yalnız Filozof" , 1737-1748 arası "Edebiyat Cumhuriyeti'nin Gizli Anıları" , 1748 yılında "Filozof Therese" ya da uzun adıyla "Filozof Therese ya da Dirrag Babayla , Matmazel Eradice Öyküsüne Katkı Sağlayacak Anılar" , 1749 yılında "Vaxere kontunun Anıları" , 1752 yılında "Resim Sanatının Farklı Ekolleri Üzerine Düşünceler"
Argens , ayrıca Julianus Apostata'nın , "Hıristiyanlık Karşıtı Nutuklar" 'ını , "Paganizmin Savunusu" adıyla çevirdi Yunancadan , "Evrenin Niteliği" ve "Evrenin Ruhu" adında , iki çevirisi daha vardır
Argens'in , mektup şeklinde romanı "Yahudi Mektupları" , 1736'da La Haye'de basılmıştır Montesquieu'nün , bu tarihten 15 yıl önce "İran Mektupları" ile elde ettiği saygınlığı ; Argens , "Yahudi mektupları" ile kazanmıştır Eser o kadar iyi karşılanmıştır ki , 2 cildin ardından , 4 cilt eklenmesiyle 6 cilde çıkarılması uygun görülmüştür Kitap , pek çok yabancı dile de çevrilmiştir
"Yahudi Mektupları" , İstanbul'dan yola çıkıp Avrupa'nın dağişik ülkelerine seyehat eden 3 Yahudi arasındaki mektuplaşmaları içerir Bu mektuplarda adı geçen 3 Yahudi'den en önemlisi sayılanın adı , Aaron Monceca'dır Kuzey Avrupa'nın başkentlerini dolaşarak , sonunda , Paris'e gelen ve burada mektuplarını kaleme alan kişidir , Monceca Bu Yahudi gezgin ; Amsterdam , Berlin ve Londra'ya gider Daha sonra , arkadaşı Jacob Brito ile yazışmaya başlar Üçüncü Yahudinin adı , İsaac Onis'tir Onis , önceleri İstanbul'da bir hahamdır Daha sonra ,Talmud'dan ayrılmayı protesto eden bir Yahudi mezhebine katılmak , onlarla Kahire'de buluşmak için , hahamlık görevinden ayrılır Bu durumda , Mısır'a gitmesi gerekmekte ; dahası , Kudüs'te bulunmayı istemektedir Sonunda , bu 3 yahudi yolcunun , Avrupa'yı bölümlere ayırarak , işbölümü yaptığını görürüz İspanyol engizisyonu'ndan , İngiltere'deki baskılara , müslüman dünyasındaki kadının konumuna kadar , birçok olayı ve konuyu tartışırlar
"Yahudi Mektupları" 'nın yapısı , oldukça gevşektir Belirsiz,merkezi bir temanın anlatıldığı ilk iki kitaptan başka , bu mektuplar ; değişik konular üzerine ya da farklı tablolar üstünde yazılmış bir çeşitleme gibidir Argens , Montesquieu'nün , "İran Mektupları" 'nda olduğu gibi ; Paris halkına , yabancı gezginlerin bakış açısı doğrultusunda , Avrupalıların yaşamı üzerine düşüncelerini anlatır
Argens , eserinin merkezine , dinsel pratikler ve doktrinler üstüne bir kıyaslama koymuştur Gezdiği ülkelerde , Aaron Monceca'nın öncelikle gördüğü şeyler ; boşinanlara bağlı saçmalıklar , rahiplerin bundan sağladığı çıkarlar ve kilise konusundaki kavgalarıdır 3 mektupçu arkadaşın , sadece bir kurmacadan başka birşey olmayan Yahudi bakış açısı değildir , burada görülen Onların yaklaşımını belirleyen , belli bir felsefi sağduyudur Bu sağduyu , gezdikleri ülkelerin halklarının , kıyaslamalı ahlakları hakkında edindikleri bir düşünceden besleniyordu
Argens 'in , Aaron Monceca aracılığıyla , birçok Avrupalıya yazdığı mektupların amacı ; kendisinin "İnsan Bilgilerinin Belirsizliği Üzerine Felsefi Düşünceler ya da Sağduyu Felsefesi" adlı kitabında ortaya koyduğu , "Tüm gericilikten arınmış , akılcı bir din projesi" 'ne , çoğu yahudi olan bu kişileri inandırmaktı Bu mektuplarda görünen şey , yahudilik maskesi altında , felsefi düşüncelerin kendini tanımlamasıdır 3 yolcunun da durumu , hep birlikte ortak bir özellik gösterir Hepsi de , aydınlanma çağı filozoflarının düşüncelerini yeniden ele alır ve geliştirmeyi denerler Her üçü de , önyargılara karşı birlikte hareket ederler
Argens'in , "Yahudi mektupları" 'ndan sonraki en önemli eseri olan "Filozof Therese" 'in konusu , Argens'in savcı olan babasının yürüttüğü ; Marie-Catherine Cadiere'e tecavüz eden, Girard Baba davasıdır Argens , kelimelerin yerini değiştererek , Cadiere'i Eradice , Girard'ı Dirrag yaparak eserinde kullanmıştır
İlk bölümde ;17 yaşındaki Eradice ve 15 yaşındaki Laugier adındaki iki Karmelit rahibesine , Cizvit papaz okulu yöneticisi Dirrag tecavüz eder Bir burjuvanın kızı olan Therese ise , Toulon'daki bu manastıra yerleştirilir Burada Eradice ile arkadaş olan Therese , Dirrag babanın din derslerine katılır Ancak , zamanla , ahlakı bozulur Genç kız , sürüklendiği batağa karşı boşuna direnir
İkinci bölümde ise ; Therese , annesiyle birlikte Paris'e yerleşir Orada , kapı komşusu bayan Bois-Laurier , onu yoldan çıkarır Ancak , varlıklı bir kontla tanışan Therese , onda gerçek aşkı bulur
"Filozof Therese" , tuhaf yetkinlikleri olan bir kitaptır Şeffaf anagramlar aracılığıyla , Girard baba ve bayan Cadiere'in , utanç verici davası üstüne adeta bir fon ekleyen bu eser ; bundan başka , dinsizliğin , şevhet düşkünlüğü üzerindeki ayrıcalığını da pekiştirir Bu tür bir romandaki paradoksal yönler ; kadının bakış açısından sunulan olaylarla , ahlak bozukluğu ve şehvet düşkünlüğünün hangi düzeyde olduğunu gözler önüne serer
Therese , kendi zevk bilgeliğini yaratmaya , kurmaya çalışır "Filozof "sıfatının belirttiği anlamda , dürüst bir ortamdan gelen ve kendi de filozof olan bir kontla , kır evine çekilen akılcı bir karakteri dile getirir Aynı ölçü , materyalist bir esinden hareket eden , felsefi söylev ve tartışmalarda da bulunur Özellikle Sade'ı çağrıştıran kimi sahnelerde , bu çok belirgindir Ruhun zevkleri , konusu tamamiyle erotik olan bir öyküde erimiştir
Bu zevkler , kösnüllüğe yeni başlayan Therese için olduğu kadar , kont için de geçerlidir Açık saçık bir yığın sahnenin bulunduğu eser ; adalet ve doğruluğa olan tutku konusunda , Sade'ın sesrlerini çağrıştırır Therese , Justine'e diye de adladırılabilir
Batıl inançları olan Argens , çarşambanın uğursuzluğuna inanırdı Bir sofrada 13 kişi olmayı istemez , 2 fırçayı tesadüfen haç şekline gelmiş olarak görse korkardı Kaba bir maddeci olan bu Hıristiyanlık düşmanı yazar ; Tanrı'ya inanılmadığı zaman , şeytan'a inanılması gerektiğini öğütlemiştir
Kaynakça :
Dictionnaire des Litteratures
Phillipe van Tieghem 1984
Dictionnaire des Litteratures
Bordas Yayınları 1994
Dictionnaire des Oeuvres Litteraires
Bordas Yayınları 1994
La Nouveau Dictionnaira des Oeuvres
Laffont-Bompiani 1994
Filozoflar Ansiklopedisi
Remzi Kitabevi 1974
Felsefe Ansiklopedisi Orhan Hançeroğlu
Remzi Kitabevi 1985
Dünya Yazarları ve Eserleri Ansiklopedisi
May Yayınları 1967
Erotik Edebiyat Tarihi
Mitos Yayınları 1993
Ana Britannica
Ana Yayıncılık 1986
Türk Ansiklopedisi
Milli Eğitim Yayınları 1946
|