Keneya Karşı Umut Koyunculuk

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Hastalığı (KKKA) sonucu ölümlerle gündeme gelen kenelerin, fizyolojik yapılarının canlılara yapışarak uzun süre kan emebilmek için çalıştığı bildirildi


Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Parazitoloji Ana Bilim Dalı Başkanı, Türkiye Kene ve Kenelerle Nakledilen Hastalıklar Çalışma Grubu Kurucu Başkanı Prof Dr Abdullah İnci, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dünyada bugüne kadar 3 aileye ait 899 kene türü varlığının bildirildiğini, bu kenelerin KKKA'nın yanı sıra çok sayıda enfeksiyona yol açtıklarını belirtti


Kenelerin yumurtadan sonraki her gelişme döneminde kan ile beslendiğini hatırlatan İnci, kenelerin kan emmek için beş parçalı ağız organellerinden (hücre içinde belirli görevi yapmak üzere özelleşmiş ve zarla çevrilmiş yapılar) ve onu işlevsel olarak tamamlayan tükürük salgısından yararlandıklarını anlattı Kenelerin fizyolojik yapılarının uzun süre kan emebilmek için mükemmel çalıştığını, bu nedenle halk arasında ''kene gibi yapışmak'' sözünün yaygınlaştığını vurgulayan İnci, kenelerin kan emme sistemlerini şöyle özetledi:


''Keneler, yaşamlarını sürdürebilmek için mükemmel kan emicilerdir Kan emmek için yapışacakları canlıları hareket titreşimleri, vücut ısıları ve salgıladıkları karbondioksidi takip ederek bulabilirler Kene, önce yapışacağı deriyi tükürük salgılayarak duyarsız hale getirir Daha sonra chelicer (şeliseri) ile deriyi açıp hipostomu içeri sokar Tekrar tükürük salgılayarak, çevredeki damar yapısını bozup kanın dışarı sızmasını sağlar Dışarı sızan kanın pıhtılaşması aynı tükürük salgısı ile engellenir Böylece ağız organellerinin bulunduğu yerde kan gölü oluşarak, vücudun kasılıp gevşemesiyle kan içeri alınarak beslenme sağlanır Kan emmenin uzun süre gerçekleşmesi için geriye dönük dişçikler uzun süre tutunma sağlar Ayrıca, uzun süre kan emmenin karşı konulmadan tamamlanması için kene, yapıştığı canlının bağışıklık mekanizmasını yanlış yönlendirir ve bu kargaşada beslenmesini sürdürür''


Kenelerin, yumurtlamanın ardından larva, nimf ve ergin olarak 3 aşamada hayatını sürdürdüğünü ifade eden İnci, bazı kene türlerinin tüm aşamaları tek canlı üzerinde geçirdiğini, bazılarının ise 2 veya 3 canlı üzerinde bu aşamaları tamamladığını bildirdi


Türkiye'de yaygın kene türlerinden biri olan ve beslenme konağı olarak insanı da tercih eden Hyalomma marginatum marginatum türü kenelerin de 2 canlı üzerinde hayatını tamamladığını kaydeden İnci, şöyle devam etti:


''Türkiye'de yaygın olarak görülen Hyalomma marginatum marginatum türü kene larva ve nimf dönemini tavşan, kirpi, keklik ve sülün gibi hayvanlarda,beslenir Ergin döneminde çalılıklarda toprakta bekleyen kene, daha sonra yaban domuzu, at, sığır, koyun, keçi gibi evcil büyük memeliler ve insanda 2 hafta kadar beslenir Doyduktan sonra toprağa düşer ve yumurtlama döneminde yaklaşık 10 bin yumurta bırakabilir''


-KENEYE KARŞI KOYUNCULUĞU TEŞVİK EDELİM-


Kenelerin, Türkiye'deki iklim şartlarında mart-mkim döneminde insan ve hayvanlardan kan emdiğini, ekim-mart döneminde ise kış uykusunda olduğunu belirten İnci, kenenin yol açtığı hastalıkların önlenmesi için her iki dönemde de mücadelenin önemli olduğunu söyledi Prof Dr İnci, kenelerin kış uykusunda olduğu aylarda yapılacak mücadelenin önemli olduğunu belirtti


Özellikle doymuş dişi bir mera kenesinin yaklaşık 10 bin yumurta yaptığı göz önüne alındığında, bu dönemdeki ilaçlı mücadelenin önemi ve gerekliliğinin daha iyi anlaşılacağını vurgulayan İnci, ayrıca kenelere karşı biyolojik mücadele yöntemlerinden de yararlanılması gerektiğini, kenelerin aktif olduğu yaz döneminde koyun, keçi ve sığır gibi çiftlik hayvanlarının uygun ilaçlarla düzenli ve periyodik olarak ilaçlanmalarının da kaçınılmaz olduğunun altını çizdi


Kene ve kenelerin naklettiği hastalıkların önlenmesi için yürütülecek çalışmaların devlet politikası dahilinde milli projeler olarak uygulanması gerektiğinin altını çizen İnci, devlet politikası olarak koyunculuğun teşvik edilmesini önerdi İnci, özellikle yaz aylarında kenelerin koyunlara yöneleceğini ve koyunların da düzenli ilaçlanmasıyla kenelerle başarılı mücadele yapılabileceğini sözlerine ekledi


(aa)