Çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktiviteden Olabilir

Hiperaktif çocuklar yaşıtlarına göre daha hareketli ve dikkatlerini yoğunlaştırmada güçlük yaşarlar



Hiperaktivite Bozukluğu (ADHD)


ADHD tanısının konulması için aşağıdaki üç kriterin de varolması ve bu sorunun çocuğun işlevsel yetilerini ciddi bir şekilde etkiliyor olması gereklidir


ADHD'nin temel belirtileri şunlardır:


• Hiperaktivite (Aşırı Hareketlilik)


• Dikkat eksikliği


• İmpulsivite (Dürtüsel Ataklık)


ADHD olan çocuklar hiperaktiftir


"Hiperaktif"in anlamı "aşırı hareketli" demektir Küçük çocuklar için hiperaktif görünmek normaldir Tüm çocukların yaklaşık üç yaşına kadar hareket dereceleri artar Bu yaştan sonra giderek azalır Ancak hiperaktivite bebeklerde ve hatta henüz doğmamış bebeklerde de görülür


ADHD'li çocukların anne karnında doğmadan önce çok hareketli olduklarını gösteren raporlar vardır Bunların çok fazla ağlayan ve uyku düzeni bozuk bebekler olduğu konusunda yayınlar çıkmıştır


ADHD'li çocukların yaşıtlarına göre daha hareketli olduklarının ve dikkatlerini yoğunlaştırmada güçlük yaşadıklarının farkına varılmış olabilir Esas güçlük okula başladıklarında daha belirgin hale gelir ADHD'li çocuklar okulda sıklıkla sıralarında oturmayan veya otursalar bile uzun zaman orada kalamayan çocuklardır


Sürekli konuşan, bağıran, başkalarını rahatsız eden ve herkesi işten alıkoyan çocuklar olmaları muhtemeldir Düzensiz olma ve eşyalarını unutma ve kaybetme eğilimindedirler


Öğretmenler bu tür davranışlara sinirlenirler İlk zamanlar çocuğun arkadaşları başlangıçta bu durumu kabul ederler ve eğlendirici bulurlar Ancak zamanla ADHD'li olan çocuk özelliği gereği onlara impulsiv bir şekilde saldırmaya ve öğrenmeden alıkoymaya başlayınca, onlar da bu tür çocukları rahatsız edici bulmaya başlarlar


• ADHD'li çocuklar impulsiftir (dürtüseldir)


• Yaptıklarına dürtüleri yön verir


• Davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket ederler


İsteklerini erteleyemezler, ataktırlar

Yolda dikkatlerini çeken bir şey olduğunda trafiğe dikkat etmeden karşı karşıya geçmek isteyebilirler


Dikkat çekme arzusu ile başkalarının sözüne karışırlar, söz keserler Düşünmeden konuşup yanlış şeyler söylemeleri sosyal alanda problemlere yol açar ve umutsuzca arkadaş edinmeye çabalayan çocuğun dışlanmasına neden olur


ADHD'li çocuklar dikkat etme ve dikkatlerini sürdürme konusunda güçlük çekerler


İmpulsiv ve hiperaktif davranışları nedeni ile akranları arasında sivrilip göze çarparlar ama "öğrenmek" onlar açısından güçlük teşkil eder


Öğrenme güçlüğüne sadece akademik alanda, derslerde değildir Yüzmeyi, bisiklete binmeyi öğrenmek gibi motor becerileri kazanmalarında da zorluk çekerler En önemlisi de konuşmada, sohbetlere ve grup aktivitelerine katılmada rastlanılan sorunlardır


Bu tür güçlükler dikkatlerini yoğunlaştıramamalarından kaynaklanır Oysa çoğunlukla bu becerileri öğrenebilecek yetenektedirler


Arkadaş bulma konusunda güçlük çekerler ve çoğunlukla bulduğu arkadaşlar "yanlış kişilerdir" Çocuklar çoğu zaman bunun farkındadırlar, üzülürler ve nasıl değiştirileceğini bilseler değiştirmek için ellerinden gelen herşeyi yaparlar


ADHD olan çocuklar öğrenme güçlüğü çekebilirler

Hiperaktivite, dürtüsellik ve uzun süreli dikkat yoğunlaştırmada yaşadıkları güçlükler çocukların öğrenme yetilerini ciddi şekilde zayıflatır

Eğer çok parlak değiller ise sınıfın gerisinde kalırlar


Özellikle okuma yazmada zorluk çekerler ve önemli bir kısmında özel öğrenme güçlükleri vardır

Akran gruplarından bir kere geri kaldıklarında onları yakalamakta çok zorlanırlar

Kendi akran grupları kadar uzun süre dikkatlerini yoğunlaştıramazlar Çevredeki sesler ve hareketler zihinlerini kolayca dağıtır, öğretmenin verdiği önemli bilgileri yakalayamazlar


El yazıları oldukça düzensizdir


ADHD'li çocuk okulda olduğu gibi evde de kendini gösterir ve hem kişilerin hem de eşyaların zarar görmesine neden olur


Bu çocukların kırılmamış neredeyse bir tane oyuncağı yoktur


ADHD olan çocukların genellikle diğerlerinden daha az uykuya ihtiyaç duymaları, herkesin kronik yorgunluk çekmesine ve ana babaların yeterince vakit ayıramamasına neden olur


Gevezelik, gürültü, hareket, ağız dalaşları ve eşyalara zarar verme aile tablosunun ayrılmaz parçası olmuştur


Televizyonda bir çizgi filmi başından sonuna kadar izleyemezler ve oyuncakları ile tek başına uzun süre oynayamazlar


ADHD olan çocukların aileleri arasında umutsuzluk ortak bir duygudur Çocuğun güçlüklerinin altında yatan neden tanındıkdan ve "ADHD" tanısı kondukdan sonra anababalar büyük bir rahatlama duygusu yaşarlar


Ana babaya öneriler:


Öncelikle mutlaka bir psikiyatr veya bir psikologdan yardım alınmalıdır


Sabırlı olunmalıdır Çocuğun davranışları, anne babayı kızdırmak için bilerek yapılmış yaramazlık olarak değil bir rahatsızlık belirtisi olarak algılanmalıdır


Davranış olduğu anda yanıt veriniz ADHD'li çocuklar diğer çocuklardan daha fazla ve daha çabuk ödüllendirilmeye ihtiyaç duyar Verdiğiniz yanıttan çok (övgü, fiziksel yakınlık, özel bir yiyecek) zamanlama önemlidir Önemli olan ödülün davranışın hemen ardından gelmesidir


Daha sık geri bildirimde bulununuz ve davranışın sonuçlarını yansıtınız



Olumlu davranışların ardından somut ödüller veriniz (Süslü kalem, kitap gibi)

Olumsuzdan çok olumlu yanıt kullanınız Bu çocuklar o kadar çok yanlış yaparlar ki eğer dikkatinizi yanlışlar üzerinde yoğunlaştırırsanız onları sürekli cezalandırmak zorunda kalırsınız Orta düzeydeki cezalar ( yalnız bırakma, ara verme, küçük bir ödülü iptal etme) son çözüm olarak yararlı olabilir Fakat bunlar az ve dikkatli bir şekilde sürekli bir ödül programıyla birlikte kullanılmalıdır


Tutarlı olunuz Zaman içerisinde iyi ve uygun davranışlara yanıt verme konusunda tutarlı olmayı başarmalısınız


Problemleri önceden farkediniz ve önlem alınız Çocuğunuz için sıkıntılı olabilecek zamanları tahmin ederek uygun olmayan davranışı engelleyebilirsiniz


Yönergelerinizi açık ve net veriniz ve zaman sınırlaması koyunuz Örneğin "yarım saat içerisinde odanı toparlamanı istiyorum" veya "yarım saat oturup kitap okumanı istiyorum" gibi


Eğer bu tür çocuklara ilgi ile, sabırla ve sevgiyle yaklaşılırsa ve çocuğun çabası (çok az bile olsa) fark edilirse çok güzel sonuçlar alınabilir ve problem ile başa çıkılınabilir