Türkiye'de Yükseköğretim Sistemi

Yükseköğretim; ortaöğretime dayalı ve en az dört yarıyılı kapsayan her kademedeki eğitim-öğretimin tümüdür Yükseköğretimde önlisans, lisans ve lisansüstü düzeylerde eğitim yapılmaktadır


A ÖNLİSANS: Ortaöğretime dayalı dört yarı yılı kapsayan ve ara insangücü yetiştirmeyi amaçlayan yani lisans öğretiminin ilk kademesini oluşturan bir yükseköğretimdir


B LİSANS: Ortaöğretime dayalı en az sekiz yarı yıllık (4 yıl) programı kapsayan bir yükseköğretimdir Lisans düzeyinde örgün, açık ve dışarıdan (ekstern) eğitim verilmektedir Bu eğitim türleri aşağıda tanımlanmıştır


1 Örgün Eğitim: Öğrencilerin eğitim-öğretim süresince ders ve uygulamalara devam etme zorunluluğunda oldukları bir eğitim-öğretim türüdür


2 Açıköğretim: Öğrencilere radyo, televizyon ve eğitim araçlarıyla yapılan bir eğitim türüdür


3 İkinci Öğretim: Bazı yükseköğretim kurumlarında normal-örgün, önlisans ve lisans programlarının bir kısmının eşdeğeri programlar açılmakta ve bu programlar örgün eğitim saatleri dışındaki zamanlarda (akşam saatlerinde, hafta sonunda) yürütülmektedir İkinci öğretim adı verilen bu programları kabul edilen öğrenciler, normal öğretim öğrencilerinden daha yüksek öğrenim harcı öderler İkinci öğretim öğrencileri normal programlara yatay geçiş yapamazlar


C LİSANSÜSTÜ: Lisansüstü eğitim aşağıda açoklamaları verilen yüksek lisans, doktora, tıpta uzmanlık ve sanatta yeterlik eğitimlerini kapsar


1 Yüksek Lisans: Bir lisans öğretimine dayalı en az iki yarı yıl süren 12 kredilik eğitim-öğretim ve alanla ilgili araştırmanın sonuçlarını ortaya koyacak bir tez gerektiren yükseköğretimdir Bilim uzmanlığı, master, yüksek mühendislik, yüksek mimarlık vb


2 Doktora: Lisansa dayalı en az altı veya yüksek lisansa dayalı en az dört yarı yıllık programı kapsayan ve orjinal bir araştırmanın sonuçlarını ortaya koymayı amaçlayan bir yükseköğretimdir


3 Tıpta Uzmanlık: Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen esaslara göre yürütülen ve tıp doktorlarına belirli alanlarda özel yetenek ve yetki sağlamayı amaçlayan bir yükseköğretimdir Tıpta uzmanlık eğitimi alabilmek için adayların öncelikle TUS'u (Tıpta Uzmanlık Sınavı) almaları gerekmektedir


4 Sanatta Yeterlik: Lisansa dayalı en az altı, yüksek lisansa dayalı en az dört yarı yıllık programı kapsayan ve orjinal bir sanat eserinin ortaya konulmasını, müzik ve sahne sanatlarında ise üstün bir uygulama ve yaratıcılığı amaçlayan doktora düzeyinde lisansüstü bir yükseköğretim eşdeğeridir


Yukarıda açıklanan düzeylerde eğitim-öğretim yükseköğretim kurumlarınca sürdürülmektedir Yükseköğretim kurumlarında eğitim-öğretimi sürdüren öğretim elemanları; öğretim üyeleri, öğretim görevlileri, okutmanlar ve öğretim yardımcılarıdır


Öğretim Üyeleri: Profesör, doçent ve yardımcı doçentler öğretim üyeleri olarak anılmaktadır


Profesör: Üst düzeyde araştırma, eğitim ve yönetim faaliyetlerinde bulunan ve en yüksek düzeydeki akademik ünvana sahip kişidir


Doçent: Özgün bilimsel çalışmalar yapmış ve doçentlik sınavını başarmış kişidir


Yardımcı Doçent: Doktora çalışmalarını başarıyla tamamlamış, tıpta uzmanlık veya belli sanat dallarında yeterlik belge ve yetkisini kazanmış ilk kademedeki akademik unvana sahip kişidir


Öğretim Görevlisi: Belli bir alanda çalışmaları ile tanınmış ve üniversitelerde ders vermek üzere görevlendirilen elemandır


Okutman: Eğitim-öğretim süresince tüm öğretim programlarında ortak zorunlu ders olarak belirlenen derslerden birini (örneğin inkilap tarihi) okutan veya uygulayan öğretim elemanıdır


Öğretim Yardımcıları: Yükseköğretim kurumlarında belli süreler için görevlendirilen araştırma görevlileri, uzmanlar, çeviriciler ve eğitim-öğretim planlamacılardır


Yükseköğretim kurumlarında en üst düzeyde yönetim görevi yapan kişiler; üniversitelerde rektör, fakültelerde dekan, yüksekokul, konservatuvar, enstitülerde müdür, bölümlerde bölüm başkanı unvanlarıyla anılırlar Rektör ve dekanların profesör unvanına sahip olmaları zorunludur Bölüm başkanlığını ise profesör, profesör bulunmadığı hallerde diğer öğretim üyelerinden biri yürütür