Tarihi Akış İçinde Karabağ Meselesi Ve Türkiyeâ´Nin Karabağ Politikası

Bu günkü Dağlık karabağ´ın bulunduğu bölge çok eski zamanlardan beri bir Türk yurdudur Urartuların hâkimiyetindeyken Batı´ya doğru akın eden Türk boyları bölgeye gelmeye başlamışlardır MÖ 8 nci yüz yılda tarih sahnesine çıkan saka (=İskit) Türkleri Kafkaslara gelmişler ve bu bölgenin sakinleri olmuşlardır sakaların bir kolu olan Partlardan sonra bölgede Albanları görüyoruz Albanlar da Türk menşelidir ve sakaların bir kolundan gelen Arşak sülâlesi tarafından kurularak karabağ´ın bulunduğu bölgeye hükmetmişlerdir VIIIyüzyılda Arapların bölgeyi işgal etmeleri sonucu Alban Çarlığı´nın da varlığı sona erer Albanların bölgede yaşayanlarından bir kısmı "Grigoryanlaşarak" Ermeni kimliğini benimsemiştir Böylece de karabağ Ermenileri denilen topluluk ortaya çıkmıştır Albanların bölgede yaşayanlarının büyük çoğunluğu İslâmlaşarak bu günkü azeri Türklerini oluşturmuşlardır Daha sonra bölgeye Selçuklu Türklerinin geldiğini görüyoruz Moğolların hakimiyetinde kalan karabağ daha sonra "İlhanlılar"ın yönetimine girmiştir XIV Yüzyıl sonlarında ise karabağ´da Timur hükümranlığı başlamıştır Onu Karakoyunlular ve Akkoyunluların yönetimi izlemiştir Zaman zaman, iran´da hüküm süren Türk Safevilerin hâkimiyetine girmiştir XVIII Yüzyıla kadar Safevilerle Osmanlılar arasında sıkça el değiştiren karabağ daha sonra tekrar iran´a terk edilmiştir XVIII Yüzyılda bölgede karabağ Hanlığı kurulmuştur XIX Yüzyılın başlarından itibaren ise bölgeye Ruslar hâkim olmaya başlamışlardır karabağ´da ilk Türk-Ermeni çatışması ciddi olarak Rusya´daki 1905 ihtilalinden sonra meydana gelmiştir 1905 yılında karabağ´da Ermenilerin saldırılarıyla başlayan olaylar Gence ve Tiflis´e de sıçramış, Ermeniler karabağ ve Tiflis´teki Rus askeri garnizonları tarafından da destek görmüştür 1918 yılında bölgedeki istikrarsızlıktan yararlanan karabağ Ermenileri karabağ´da daha büyük çapta bir isyan çıkarmışlar ve Türklerin evlerine, iş yerlerine saldırmışlardır Ancak Türk ordusunun Baku´yü alması ve karabağ harekatına girişmesi sonucu katliam durdurulabilmiştir Mondros Mütarekesi sonrasında Türk Ordusu bölgeyi terk ederken, İngilizler bölgeye girmişlerdir Önceleri bölgede Ermeni ve Gürcülere dayalı bir politika izleyen İngilizler 1920 yılında karabağ´ın azerbaycan´a bağlı olmasını kabul ve ilan etmişlerdir 1920 yılında karabağ Ermenileri tekrar büyük katliamlara girişmişler ve karabağ´ı Ermenistan´a bağlamak istemişlerdir Daha sonra sovyet Kızıl Ordusu bakü´ye girmiş ve azerbaycan Cumhuriyeti´ni ortadan kaldırmıştır karabağ´ı da sovyetleştiren Ruslar 1923 yılında karabağ´ın azerbaycan´a ait olduğunu kabul ve ilan etmişlerdir sovyetler Birliği´nin parçalanması ile Ermeniler önce karabağ´daki Türk yerleşim yerlerine saldırmış, kanlı katliamlar gerçekleştirmek suretiyle karabağ´ın tamamını işgal etmiş; karabağ´ın Ermenistan´la kara yolu irtibatını sağlayacak bölgelere saldırarak karabağ dışındaki azerbaycan topraklarının da önemli bir bölümünü (1/15) işgal etmişlerdir türkiye ekonomik yetersizlikleri, bir türlü çözemediği güneydoğu problemi ve dış politikada gerçekçi ve istikrarlı bir politika izleyememiş olması nedeniyle " karabağ meselesi"nin çözümüne büyük bir katkıda bulunamamıştır