Başkırdistan

Rusya'ya bağlı muhtar cumhuriyet Güney Ural dağlarından, Bugulma Belebey Yaylasının engebeli tepelerine kadar uzanan Cumhuriyetin yüzölçümü, 143600 km2dir Asya ile Avrupa'nın birleştiği noktada yer alır


Başkırtlar Altınordu Devletinin tabiiyetindeyken 13 ve 15 yüz yıllar arasında Volga ile Ural Dağları arasına yerleştirildiler Altınordu devletine tabi olarak bir kadı tarafından idare edildiler Bu devletin yıkılmasından sonra "Yıyın" adını verdikleri kurultay tarafından seçilen bir başbuğ tarafından idare edildiler Kazan Hanı İbrahim Hanın Ruslara karşı tertiplediği seferlere katıldılar 1552de toprakları Rus işgaline uğrayınca bölgeyi terk ettiler 1661de Seyyid Batır idaresinde Macaristana kadar uzanan akınlar yaptılar Başkurt topraklarında Ruslar tarafından kurulan Ufa şehrini 1672de basıp çok sayıda Rusu ortadan kaldırdılar Bunun üzerine Ruslar, Başkurt topraklarında demirciliği yasaklayarak ***** imalini önlemeye çalıştılar Yasağa uymayanları ölümle cezalandırdılar On sekizinci yüzyılda liderleri Gaib Sultanın öldürülmesi üzerine isyan ettilerse de, Çar Büyük Petro tarafından itaate alındılar (1728) 1735teki isyanları 1737de kanlı bir şekilde bastırıldı 1755ten sonra Başkurdistana yoğun bir şekilde Rus iskanı gerçekleştirildi 1872den sonra Başkurtlar, tamamen Rus kontrolüne alındılar


On dokuzuncu yüzyıla kadar çobanlıkla geçinen ve göçebe bir hayat yaşıyan Başkurtlar, bu asırda Rusların baskısı ile yerleşik hayata geçerek ziraatle uğraşmaya başladılar Müslüman bir topluluk olan Başkurtlar, 19 Şubat 1919da Kızılordu ile yaptıkları barış antlaşmasıyla Başkurt Muhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetini (Başkurdistan) kurdular Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin dağılmasından sonra, Rusya Fedarasyonu içersinde Başkurt Özerk Cumhuriyeti olarak halen varlıklarını devam ettirmektedirler (1992)


Başkırdistan toprakları doğusunda yer alan Güney Urallardan batıya ve güneye doğru gidildikçe yükseklik azalır Ormanlarla kaplı dağlar yerini, tek tük yeşilliklerle kaplı bozkıra ve Belaya Irmağının geçtiği ovalara bırakır Başlıca akarsuyu olan Belaya, Güney Urallardan doğar Sibirya'dan gelen soğuk hava dalgaları bölgenin nemli kara iklimini çok etkiler Yaz ile kış arasında sıcaklık farkı çoktur Kışın sıcaklık -45°C ye düştüğü olduğu gibi, yazın da 36°C'ye kadar çıkar Yağışlar bozkır bölgelerinde 400-500 mm, dağlarda ise 400-600 mm arasında değişir


Başkırdistan, 53 küçük bölgeye ayrılmıştır Son sayımlara göre nüfusu 4000000 civarındadır Başkırtlar nüfusun ancak % 217 sini meydana getirir Ülkede eğitim gelişmiştir Okuma yazma oranı yüksektir Eğitim Rus ve Başkır dillerinde yapılır Dokuz üniversite vardır


Başkırdistan'da ekonomi tarım ve sanayiye dayalıdır Zengin maden yatakları, hızla büyüyen sanayi dalları için gerekli olan ham madde sağlanır Güneyde Kuyargas'ta kömür, Baymak'ta bakır, Novoya Priştina'da boksit çıkartılır Ufa ve kuzeybatıdaki Neftekamsk yakınlarında, batıdaki Belebey ve Belaya Irmağının orta kesimlerindeki İşimbay'da bulunan yataklardan petrol ve doğal gaz elde edilir Rafineriler ve petro-kimya fabrikaları ana ekonomiyi meydana getirir


Belaya Vadisinde tarım önemli yer tutar Başlıca tarım ürünleri çavdar, yulaf, darı, keten, şekerpancarı ve ayçiçeğidir Ufa ve Sterlitamakta sebzecilik gelişmiştir Urallarda hayvancılık ön plana geçer Sığır, koyun ve keçi beslenir At yetiştiriciliği çok ünlüdür


Başkırdistan'da ulaşım gelişmiştir Başkent Ufa'da bir hava alanı vardır Diğer bölgelere kara ve demiryolu ile bağlanan ülkeden, Uralları aşan önemli demiryolu hatlarından biri geçer


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi