Assos

Kolonistlerce kurulan bu koloni şehirlerinin kuruluşlarına baktığımızda sistemli bir hareket gözlüyoruz Şehir kuruluşlarında göçmen kafilelerin başında bunlara önderlik eden ve genellikle aristokratlar arasından seçilen bir önder bulunur ve kentin kurulmasıyla görevlendirilmiş bu kişiye "oikist" adı verilir Bu kişiler kentin kurulup, halkın teşkilatlanmasında büyük önem taşıyorlar Kolonistlerce buna önemli derecede önem veriliyor

Assosun tarihi yaklaşık olarak MÖ2000li yıllara kadar dayanmaktadır MÖ7yyda Lesbos (Midilli)dan gelen kolonistlerce (Aioller ve Bithymyalılar) kurulan Assos; yıllar boyunca farklı kültürlere ev sahipliği yapmış ve bunları içinde barındırarak günümüze kadar getirmiştir


Kentin kurulum şeması dönemin kolonistlerince geliştirilen yöntemlerle şekillenmiştir Assosun temellerini atan kolonistlerin yerleşim yeri olarak burayı seçmelerindeki en önemli nedenlerden biri kentin hem denize hem karaya egemen olmasıdır Assos kenti topoğrafik kurulum yeri açısından tam bir kıyı şehridir Deniz ticaretine önem veren bu koloni şehirleri öncelikle ticari yollar üzerine ve savunulması kolay kıyılara kurulmuşlardır Kuruluş yerinin topoğrafik yapısına göre kıyıdaki bir tepenin üzerine kurulu olan Assos; denizden gelecek saldırılara karşı kıyısının sarp olması ve karadan gelecek olanlara ise önceden önlem alabilecekleri bir görüş alanına sahip olmalarıyla birlikte, kuzeyindeki Tuzla Çayı ile korunaklı ve güvenli bir Akropol izlenimi yaratmaktadır

Assoslular MÖ6yyda kentlerini geliştirirken iki şeyi öncelikle ele almışlar İlk olarak kent surlarını inşa etmişler, sonrada surların tepesinden kentin koruyucusu olan Tanrıça Athenaya bir tapınak yapmışlar Ve şehir bu tapınak çevresinde gelişme göstermiş Kentin gelişiminde ünlü filozof Aristoyu da unutmamak gerekir


KENTİN PLANI


Assos merkez olarak önemli bir yerde bulunuyor Haritaya baktığımızda kentin güneyinde Ege Denizi ve Lesbos Adası, kuzeyinde Troya şehri, batısında Lekton (Babakale) şehri, doğusunda İda (Kaz Dağı) ve güney doğusunda Pergamon şehri ile çevrilidir

Bu önemli merkezler arasında bulunmak Assosu ve halkını hem kültürel hem de ekonomik açıdan etkilemiştir Bunu buradaki Athena Tapınağının mimari planından ve Aristonun buraya açtığı felsefe okulundan görebilmekteyiz

Assosun planına baktığımızda deniz ticaretine daha çok önem verildiğini anlıyoruz Kentin önemli kültür ve ticaret binaları denize bakan güney yamacına kurulmuş Bu binaların hemen bitiminde sahilde liman yer alıyor Kent döneme damgasını vurmuş gösterişli bir sur ile çevrili Şehrin güney kapısının iki yanında nekropol bulunuyor Halk ise daha çok şehrin kuzeyine yerleşmiş


KENTİN MİMARİ YAPILARI


Mimari açısından günümüze önemli yapılar bırakan bu kentte çağın bütün binalarını görmemiz mümkün Kenti tepesinde bulunan Athena Tapınağı zemini ve birkaç sütunu ile günümüze gelmiş Agora; Akropolün güney yamacında olup; çevresinde dönemin resmi yapıları yer almaktaydı Agoranın MÖ IIyy dan kalma kalıntıları görülebilir Bu yapı daha sonra kiliseye dönüştürüldüğünden, özgün planı hakkında bir bilgi yok

Bouleuteiron (Meclis); agoranın doğusundadır Kürsü, heykeller ve küçük anıtsal yapılardan oluşuyordu

Gymnasium; MÖ II yyda yapılmıştır Agora ile batı kapısı arasında yer almaktadır Dört yanı Dorik üsluptaki sütunlarla çevrili, taş döşeli bir avlu biçimindedir 32x40 m ölçülerindedir

Tiyatro; MÖ II Yyda Agoranın yakınına kurulmuştur Geleneksel Grek tiyatro planına uygun olarak, at nalı biçimindedir Roma döneminde yenilenmiştir Son yüzyıla dek tümüyle korunan yapı, günümüzde çok hasarlıdır Restorasyon çalışmaları devam etmektedir

Stoa (revak); bu galeriler den biri Agoranın kuzeyinde, öbürüde güneyindedir Kuzeydekinin MÖ III yyın sonunda ya da II yyın başında yapıldığı düşünülmektedir İki katlı, Dorik üsluptadır Aynı dönemden olan güney stoa, üç katlıydı Orta katta 13 dükkân bulunuyordu Alt katta ise sarnıç ve 13 hamam yer almaktaydı

Nekropol; Helenistik ve Roma dönemlerindendir Nekropolün batı ve doğu kapılarını bağlayan yol boyunca, mezar ve anıtlar sıralanmıştır

Assosta ayrıca Osmanlı dönemimde (XIV yy) yapılmış Hüdavendigar Camii ve Tuzla Çayı üzerinde bulunan Behramkale Köprüsü bulunmaktadır


KENTTE HÜKÜM SÜREN DEVLETLER


Ünlü tarihçi Homeros burada Leleglerin yaşadığını söylüyor Strabon ise en eski adının Pegasos olduğunu söylüyor fakat Pegasos ile Assos kentleri aynı kentler değildir MÖ 7yyda Aioller ve Bithymyalı göçmenler tarafından kurulan Assos, MÖ 560larda Lydyalıların kontrolüne geçmiş MÖ545 yıllarında Persler egemen olmuş MÖ 387de Antiasians Barışından sonra Banker Eubolos, kendini Assosun hakimi ilan ediyor Hizmetlisi Hermaios Eubolosu öldürüp, yönetimi ele geçiriyor Hermaios, Platon ve Aristonun öğrencisi MÖ348?347 Aristotelesi Assosa davet ediyor ve Aristoteles burada üç yıl ders veriyor MÖ 345te Rodoslu Memnon, Hermaiosu bir dostluk şölenine davet ediyor ve Hermaios burada esir edilip Pers başkentine gönderilip çarmıha gerilir Bu arada Memnon, Hermaiosun mührünü çalıp bu mühür ile çevreye mektup yazar ve egemenliğin Perslerin eline geçtiğini bildirir MÖ 334te Granikos savaşından sonra B İskenderin (Makedonyanın) egemenliğine girip, MÖ 133lerde ise Bergama Krallığının egemenliği altında Bergama Krallığı Assosu Romaya bırakıyor İmparator Germanikos burada kültünü ilan eder 1200lü yıllarda ise Assos Osmanoğulları egemenliğine girmiştir


VE BUGÜN ASSOS ANTİK KENTİ


Çanakkalenin Ayvacık ilçesinin Behramkale köyünde bulunan Assos, Asyanın batıda ki son noktası olarak bilinen Babakaleye (Lekton) 20 km uzaklıktadır Troyadan sonra bölgede ki en büyük antik kenttir Prof Dr Ümit Serdaroğlu ve ekibinin uzun çalışmaları ve bölgede ki yapıların orijinal mimarileri bozulmadan oluşturulan tesisler sayesinde Assos şirin bir ören ve tatil yeri olmuş Tarihin 21yydaki yansıması olan Assos 238 m yükseklikte yer alan bir tepeden Egeyi seyrediyor Assosun bu keyifli seyirdeki gözleri tepedeki Athena ise denizin yosun kokusunu sahildeki limanla soluyor

Assosa gittiğinizde ilk önce en tepeye çıkıp Athena Tapınağını görün Eşsiz manzarası ve güzelliğiyle burası sizi büyüleyecektir Daha sonra aşağıya inip köyün içinde dolaşırken buradaki Medusa başları ve Athena Tapınağı figürlerinden birer tane alırken burada ki kadınların sattığı yüzlerce yıldır üretilen zeytinyağları ve kekiklerden de almayı unutmayın Temiz havası, denizi, tarihi, huzurlu, sessiz ortamı ve deniz ürünlerinin yanı sıra; Assos, bünyesindeki tesisleriyle de konuklarına kültür ve dinlence dolu bir tatil imkânı sunuyor Kaynak http://wwwarkeoorg/icerikasp?menu=arkeoloji&konu=assos