Kabartay-Balkar Özerk Cumhuriyeti

Kabartay-Balkar Özerk Cumhuriyeti Kafkasyanın dağlık kesiminde Rusya Federasyonuna bağlı özerk Türk Cumhuriyeti Kabartaylar 16 yüzyılda Ruslarla ittifak yaparak Kabarda-Terek Kazak bölgesinin bir kısmını meydana getirdiler Kendilerine Tavlı (dağlı) denen Balkarlar ise uzun süre Ruslara karşı koydular 1921de kurulan Kabartay Özerk Muhtariyeti, bir sene sonra Balkariye ile birleştirildi ve Kabartay-Balkar Özerk Muhtariyeti adını aldı İkinci Dünya Harbi sırasında Balkarların Almanlarla işbirliği yaptığı ileri sürülerek 1943te bölgeden sürüldüler Balkariyenin Yukarı Baksan Vadisini içine alan bölümü Gürcistan Cumhuriyetine, geri kalan bölümü ise Kabartay Cumhuriyetine bırakıldı Balkarların 1956da geri dönmelerine izin verilince, bir sene sonra Kabartay-Balkar Özerk Cumhuriyeti kuruldu Sovyetler Birliğinin 1991de dağılması üzerine, Rusya Federasyonu içinde kaldı Daha sonra Kabartay ve Balkarlar ayrılarak, kendi cumhuriyetlerini meydana getirmelerine rağmen hiçbir devlet tarafından tanınmadılar


Bölge toprakları coğrafi bakımdan üçe ayrılır Birinci bölge olan güneyde, birbirine paralel uzanan sıradağlardan meydana gelen ve cumhuriyetin güney sınırını çizen Büyük Kafkas Dağları uzanır Bu dağ silsilesinin en yüksek noktaları Elbruz (5642 m), Dihtau (5203 m), Koştantau (5144 m), Djangitaudur (5049 m) Bölgede akarsuların kaynağı olan birçok buzul vardır İkinci bölge hemen buzulların altından başlar ve Alp tipi çayırlar ile ormanlardan meydana gelir Üçüncü bölge kuzey ve kuzeybatıda yer alır ve düz Kabartay Ovasından meydana gelir Ovayı Terek Irmağı sular


Bölgede kara iklimi hakim olup, yüzey şekillerine göre bölgeden bölgeye değişir Yıllık yağış miktarı dağlarda 750 mm, Kabartay Ovasında 500 mmdir Yazları genelde sıcak geçer Ortalama sıcaklık kışın -49, yazın 22°Cdir Dağların 500-700 m yükseklikteki kısımları yaprak döken, daha yukarıları iğne yapraklı ağaçlarla kaplıdır İğne yapraklı ormanların bittiği yerde Alp tipi çayırlar başlar Kabartay Ovasına sorguçotu stepleri hakim iken bu stepler temizlenerek tarıma müsait hale getirilmiştir


Kabartay-Balkar Cumhuriyetinin yüzölçümü 12500 km2 olup, nüfusu 768000dir Nüfusun büyük kısmı şehirlerde yaşar Köyler Kabartay Ovası ve büyük vadilerde kurulmuştur Başşehir 237000 nüfuslu Nalçiktir Nüfusun % 482sini Kabartaylar, % 32sini Ruslar, % 94ünü Balkarlar, % 17sini Ukraynalılar, % 87sini diğer milletler meydana getirir Çerkes boylarından olan Kabartaylar, Abhaz-Adige dil grubuna giren bir dili konuşurlar Bölge halkının büyük bölümü Müslümandır Çok az Hıristiyan vardır Eğitim yaygın olarak yapılmakta olup, 243 ortaokul, 10 teknik lise, 2 üniversite bulunmaktadır


Kabartay-Balkar ekonomisinin temeleni sanayi meydana getirir Başlıca sanayi kuruluşları; kereste, mobilya, dokuma, giyim, ayakkabı, çimento, cam ürünleri, makina, petrol sondaj elemanları fabrikalarıdır Zengin yer altı kaynaklarına sahib olan bölgede molibden, tungsten çıkarılır Malka Vadisinde zengin altın, krom, nikel yatakları vardır Bölgede sulamaya dayalı tarım yapılır Karbartay Ovası tarım yapılan en önemli alandır Başlıca tarım ürünleri çeşitli meyveler, ayçiçeği, mısır, buğday ve kenevirdir Dağlık bölgelerde, koyun ve keçi beslenir Kabartay atları çok Ünlüdur Dağ turizmi geliştiğinden ekonomik yönden önemli gelir kaynağıdır


Rostov-Bakü demiryolu bölge topraklarından geçer Karayolları vadileri izler Bütün çevresi ile karayolu bağlantısı vardır


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi