Kapitalizm (Felsefe)

En genel anlamı içinde, sermayenin, genel temel üretim aracı oldu*ğu ekonomik sistem veya üretim tarzı için kullanılan genel terim


Bir üretim tarzı ya da ekonomik sistem olarak kapitalizmi belirleyen en temel özel*likler şöyle sıralanabilir: 1- Üretim araçları*nın özel mülkiyeti ve denetimi 2- Ekonomik faaliyetin kar elde etmek amacıyla yapılma*sı veya özel karın teşebbüs faaliyetinde başlıca saik olması 3- Söz konusu ekonomik fa*aliyeti düzenleyen bir pazarın varlığı 4- Karın, sermaye sahiplerine ait olması 5- Üreticilerin, kullanmak amacıyla değil de, satmak amacıyla üretmek durumunda olma*ları 6- Değişim biriminin belli bir zaman karşılığı parasal ücret olması 7- Sistemdeki temel değişim aracının para olup, 8- üretim sürecinin üretim araçlarına sahip bulunan kapitalist ya da onun adına yöneticisi tara*fından denetlenmesi 9- Sermaye birikimin*de borç/kredi kullanılırken, mali kararlar üzerinde tam bir denetimin bulunması, ve nihayet, 10- sermayedarlar arasında rekabet


Kökeni, feodalizm içinde tüccar sermayenin ve dış ticaretin büyümesi olgusuna geri götürülen kapitalizmin birinci evresi, on beşinci yüzyılla on sekizinci yüzyıl arasında kalan ticari sermayenin evresi olarak bilinir Buna karşın, ikinci evre olan endüstriyel evre, sanayi devrimi adı ile bilinen ve enerji kullanan makinelerin ortaya çıkışı ve gelişimiyle başlayan evredir Kapitalizmin gelişiminde bundan sonra gelen evre, tekelci kapitalizm olup bu evrenin başlangıç tarihi ikinci sanayi devriminin gerçekleşmesiyle büyük ölçekli endüstriyel süreçlerin ortaya çıktığı 20yüzyılın başlarıdır


Kapitalizm aynı zamanda, belli bir sosyal adalet öğretisiyle bireysel haklar anlayışını içeren bir ideoloji olarak görülmüştür Buna göre, kapitalizm ideolojisi gelir ve refah düzeyiyle ilgili eşitsizliklerin, bireylerin ekonomik faaliyetlere yaptıkları farklı katkıların toplumsal bakımdan adil olan karşılıkları olduğunu savunur Söz konusu ideoloji, kapitalist toplumun var oluşu ve sağlıklı gelişimi için, belli bir takım hak ve özgürlüklerin gerekli olduğunu iddia eder Buna göre, örneğin bireyler devletin keyfi iktidarından korunup, aynı devlet bireylerin ekonomik çıkarlarını, mülkiyet hakkını savunmak ve ticari sözleşmelerin geçerliliğini teminat altına almak suretiyle korumalıdır