İ. Dünya Savaşı'nın Nedenleri

a-Genel Sebepler:

Kısaca Fransız İhtilali ve sanayi inkılabıdır Fransız inkılabının ortaya koyduğu yeni bir dünya anlayışı, devlet ve toplum hayatında değişikliklere yol açmıştır Özellikle milliyetçilik fikri, 19 ve 20 yüzyılın ilk çeyreğinde ilişkilerin temelini teşkil etmiştir Milliyetçilik fikri bütün dünyada milli toplumların yalnız cankurtaran simidi değil, ideallerin gerçekleşmesine imkan veren akim olmuştur


Fransız İnkılabının bir diğer etkisi de, siyasi anlamda değerlendirilen özgürlük (liberalizm) hareketinin, devlet sınırlarını da asarak, milletler arası diplomatik ilişkilere konu olması ile belirmiştir Tarihin genel akışına da uyarak liberalizm insan mutluluğunun temel yapısını teşkil etmiştir

Sanayi inkılabının da getirmiş olduğu hammadde ve pazar sorunu ülkeleri birbirlerinin sömürgelerine göz dikmesine sebep olmuştur Büyük devletlerin çıkar çatışmaları, karşılıklı siyasi rekabete ve uyuşmazlıklara sebep olacaktır


b-Özel Sebepler:

19 yyın ikinci yarısında İtalya ve Almanya siyasal birliklerini kurmaları Avrupa dengesini bozmakla kalmadı, özellikle Balkan uluslarının ulusalcılık ve bağımsızlık hareketlerini kamçıladı Avrupa'daki ekonomik, politik, askeri gelişmeler Alman-Avusturya-İtalyan yakınlaşmasına, Üçlü İttifakın kurulmasına yol açtı Buna karşılık İngiliz-Fransız-Rus yakınlaşması da Üçlü İtilafı oluşturdu


1871'de Alman birliğinin kurulmasından sonra, Başbakan Bismark, Almanyayı Fransız-Rus birleşmesi karsısında bırakmamak, Fransanın Alsas-Loren'i geri almak için bir intikam savaşı çıkarmasına fırsat vermemek amacıyla barışçı bir politika izledi Slavcılık tehlikesi karşısında,1879 yılında Avusturya ile bir Rus saldırısı tehlikesine karşı anlaştı 1881'de Fransanın Tunus'u işgal etmesi, burada gözü olan İtalyayı Almanyanın yanına itti 1882'de Üçlü İttifak oluştu Bu antlaşma 1892, 1907, 1912 yıllarında üç kez yenilendi Fakat İtalya 1902 yılında Fransa ile gizli bir antlaşma yapmıştı Bismark'ın politikası 1890'a kadar sürdü Yeni Alman İmparatoru II Wilhelm, Bismark'ın politikasını beğenmediği için onu görevden uzaklaştırdı ve böylece Almanyanın da politikası değişmiş oldu


Almanyanın Avrupanın en güçlü kara devleti olusu, endüstrisinin her geçen gün dünya piyasalarında, İngiliz mallarına üstün gelmesi ve özellikle Alman savaş donanmasının denizlerde İngiltereye rakip olması, Kirim Savasından beri Avrupa sorunlarıyla ilgilenmeyen İngiltereyi uyandırdı Üçlü İttifaka dayanarak Avrupa'da üstünlük kurmaya çalışan Almanya, 1894'ten sonra, Fransız-Rus, Fransız-İngiliz ve en son 1907 yılında İngiliz-Rus Antlaşmalarıyla oluşan Üçlü İtilaf bloğuyla karsılaştı Bismark'ın korkulu rüyası gerçekleşmiş oldu ve Almanya böylece Avrupa'da çember içine alınmış oldu


Güçlenen Almanya, ekonomisi için kendisine "hayat alanı" olarak Osmanlı İmparatorluğunu seçmişti Bu nedenle Osmanlı Devleti ile yakın ilişkiler kurup, İngilterenin Hindistan yolu için büyük tehlike olan, "Bağdat Demiryolu" projesini kabul ettirmişti Böylece Üçlü İttifakla, Üçlü İtilafın çatıştığı önemli bir alan da Osmanlı İmparatorluğu oluyordu 1905 yılından itibaren Almanyanın her olayda karşı tarafla arası açıldı Fas Buhranlarında bir şey elde edemeyen Almanya, Balkan Savaşlarının çıkmasına da engel olamadı Oysa, Balkan Savaşı Almanya'ya ekonomik açıdan büyük zarar vermişti Ayrıca Bağdat-Berlin Demiryolu'nun gerçekleşmesi de, Almanya ile Bulgaristanın dost olup olmamalarına bağlı idi


1914 yılına gelindiğinde blokların çatışmasının temel sorunları olan ekonomik çıkar, Alsas-Loren sorunu, üstünlük kurma, deniz *****lanması, Fas Buhranları, Bağdat Demiryolu sorunu, Balkanlar'da Avusturya-Rusya çatışması, Balkan Savaşı gibi nedenlerden dolayı savaşın çıkması yalnızca bir bahaneye bakıyordu


c) Savaşın Gelişmesi

Savaşın yakın nedeni de hazırdı Avusturyanın Sırbistan üzerindeki üstünlüğünü sürdürmek ve kendi sınırları içindeki Sırpların yaşadığı şehirleri kaybetmemek için her fırsatta Sırbistan üzerine baskı yapıyordu Bu sürtüşmeler, 28 Haziran'da Avusturya-Macaristan Veliahdı Franz Ferdinant ve eşinin bir Sırplı tarafından öldürülmesi nedeniyle dünyayı 4 yıl kana bulayacak bir savaşa dönüştü


Sırp sorununu kökünden çözmek isteyen Avusturya, Almanyanın da ayni görüşte olduğunu öğrenince Sırbistana 23 Temmuz'da sert bir nota verdi İçişlerine karışma hükümleri taşıyan bu nota, Rusyanın Sırbistanı yalnız bırakırsa, Balkanlar ve Boğazlar üzerinde Almanya-Avusturya egemenliği kurulacağı endişesiyle Sırbistanı desteklemesi üzerine reddedildi Rus desteğini sağlayan Sırbistan seferberlik ilan edince de, Avusturya Sırbistana 28 Temmuz'da savaş ilan etti Almanyanın uyarılarına rağmen Rusyanın 30 Temmuz'da seferberlik ilan etmesi üzerine, Almanya 1 Ağustosta Rusya'ya savan ilan etti Ayni tarihlerde Fransa da seferberlik ilan etmişti Fransa'ya Belçika üzerinden saldırmayı planlayan Almanya Belçika'ya bir nota vererek, bütün zararlarının ödeneceğini ve toprak bütünlüğüne dokunulmayacağı konusunda güvence vererek, topraklarından geçiş izni istedi Belçika bunu reddedince de 3 Ağustosta Belçika'ya sildirdi Bunun üzerine İngiltere 4 Ağustosta Almanya'ya bir nota vererek Belçikayı boşaltmasını istedi Almanya bu isteği reddedince, İngiltere ayni gece Almanya'ya savaş ilan etti Böylece Avrupa Savaşı çıkmış oldu

Başlangıçta hemen herkes bu savaşın 19 yydaki gibi cephe savaşları olacağını, en çok 1-1,5 yıl süreceğini sanıyorlardı 1871'den beri Avrupa uzun bir barış dönemi geçirmişti Bu arada ekonomik ilişkiler, teknik buluşlar savaş sanayiinin gelişmesi ile yeni savaş *****larının tahrip gücü artmış, savaş yöntemleri değişmişti Bu savaş yalnız Avrupa topraklarında kalsaydı belki bu tahminler doğru çıkabilirdi Fakat savaşın gerek yer, gerekse zaman bakımından sınırlarını büyüten bir olay oldu Osmanlı İmparatorluğu kısa bir süre sonra savaşa katildi Bu yüzden savaş bir Dünya Savaşı niteliği kazandı