Jaco Pastorius

Asıl adı john francis anthony pastorius iii olan jaco, gerçekten zorlu biridir basit bir ailenin çocuğu olarak doğan ve "dünyanın en iyi basçısı" ünvanını alan biridir o çılgın denemeleri boyunca, egzantrik dehasıyla elektrik basta geliştirdiği tekniklerle, jazz bass duyumunda devrim yaratmakla kalmamış; fusion, rock ve r&bnin de tanımlarını değiştirmiştir öyle ki, günümüzde bas çalan kişi yalnızca ritmi taşımakla kalmaz; armoniyi ve hatta melodiyi de üstlenir jaco 16lık funk notalarına imzasını atmış ve anarmoniklerin bas gitarda kullanımlarına öncülük etmiştir ayrıca bas gitarının perdelerini çıkarmış, elekrik bas bu sayede çok daha hızlı ve harika bir tınıya sahip olmuştur stanley clarkeın öngördüğü gibi, "jaco kesinlikle tarihe adını kazıyacaktır"


jaco 1 aralık 1951de fort lauderdalede mali gücü çok zayıf bir caz davulcusunun oğlu olarak doğdu dolayısıyla daha çok küçükken, babasını izleyerek müzikle tanıştı babasından etkilenen jaco da davul çalmaya başladı ancak defalarca elinin bileğini futbol oynarken incitmesi bunu bir süre sonra imkansız kılmaya başladı jaco, her yaptığı işin en iyisini başarmaya kararlı, kendinden emin bir çocuktu iyi bir sporcuydu ve spor alanında asla bocalamazdı bu kişiliği onu hayatının geri kalanında da bir gölge gibi izleyecekti


jaco, ilk kez 15 yaşındayken bas çalmaya başladı davul çaldığı grubun bir bas gitariste ihtiyacı olmuştu ve jaco bir anda yönünü değiştirerek rehinciye gitmiş, harçlığıyla kendine bir bas gitar ve amplifikatör almıştı o andan itibaren jaco sıkı çalışmalara başladı televizyonun karşısına oturup durmadan riftlerini çalışıyordu bu azimli çalışmalar sonucunda yarattığı cümle örneklerini ilerde kendi kompozisyonlarında kullanacaktı


jaco, fort lauderdale çevresindeki caz kulüplerini çok seviyordu bu kulüplerde çalan carlos garcia ve bob bobbing gibi basçıları dinliyor ve onlardan esinlenerek çaldığı cümleleri yeniden düzenliyor, geliştiriyor ve kendi stilinde, tam kelimesiyle, baştan yaratıyordu sessiz sağ el tekniğini iyice öğrenmişti ve bu da onun funky tarzında ilerlemesine olanak sağlıyordu anarmonikleri denemiş, bas gitarında daha uzun, daha hızlı, daha parlak ve daha vurucu bir ses yakalamıştı bas gitarın sesi aslında jaconun sesiydi


kendini çok hızlı geliştiren jaco, 18 yaşında bazı deneme ve provalara katılmaya başladı; yalınayak ve bas gitarı üzerine bağlı bir şekilde woodchuck gibi yerel gruplarda bazı işler almıştı ve jaco da ilk kez woodchuckda sahne aldı artık insanlar onun hakkında konuşmaya başlamışlardı


aynı zaman dilimi içinde jaco, pek çok grupla birlikte sahne aldı artık müzikle yaşıyor, müzikle nefes alıyor ve müzikle uyuyordu sürekli jazz, funk ve r&b dinliyordu bu sıralarda tracy adında çok sevimli bir kızla evlendi ve ilk çocukları doğduğunda jaco ciddi şekilde kararını vermişti: yola koyulmanın ve ailesini geçindirmesi için para kazanmanın vakti gelmişti!


jaco yerel gruplarla çalışmaya devam ediyor, ayrıca karayip adalarına bir deniz yolculuğunda soft jazz çalıyordu bu yolculuklar sırasında reggaenin ipuçlarını yakalıyordu ancak jaconun büyük çıkışı wayne cochran ve the cc ridersdan gelen iş teklifiyle oldu the cc (chitlin' circuit) riders, georgia ruhuyla müzik yapan, 14 kişilik bir brass banddi jaco bu teklifi kabul etti grup gösteri zamanı ardarda gecelerce çaldı ancak sahne önünde ve arkasında ********** kullanılıyordu jaco çok dirençliydi bunca çalışma boyunca temiz kalmayı başardı, grubun geri kalanı kokainden uçmuş olmasına rağmen jaco her zaman doğal bir yükseklikte kalması gerektiğini de açıkladı zaman içinde jaco, charlie brentin müzikal yönetiminde rhythm sectiondan sorumlu oldu aynı zamanda hem bas, hem de ritm gitar partilerini çalıyordu


grup yolculuk yaparken, brett ve jaco bütün gece oturup eski blues ve r&b kayıtlarını dinliyorlardı bir gece birdenbire jaco gitarının perdelerini sökmeye başladı brett de ona bir kerpetenle yardım etti daha sonra sapta oluşan boşlukları da talaşla doldurdu bunu öğrendikleri zaman bütün grup elemanları jaconun delirdiğini düşünmüşlerdi ama jaco, o geceki performansıyla onlara (ve bütün dünyaya) öyle bir şey gösterdi ki, dünya üzerindeki sayısız bas gitarist jaconun izinden gitti ve bas gitarlarının perdelerini söktü kısa zaman içinde jaconun anlaşılmaz davranışları, tuhaf yaklaşımları ve cüretkarlığı grup üyelerini çok kızdırmaya başladı sonuçta the ridersın en büyük yeteneği konumuna ulaşınca, wayne cochran, aynı sahnede iki yıldız olamayacağının farkına vardı


jaco pek çok kayıt için tarihler alıyor ancak çalışmaları hiç beklediği ilgiyi görmüyordu sonunda bir gün beklediği o ilgi blood, sweat and tearsın davulcusu bobby colombyden geldi colomby, aynı zamanda epic recordsun yapımcılarından biriydi jacoyu duymuştu ve kesinlikle çıkışını gerçekleştirmek istiyordu sonunda gerçekleştirilen bu albümde jaco sevdiği her konsepti kullanmıştı albüm r&b, caz, latin ve senfonik öğelerle bezeliydi horn section için brecker brothers çalışmıştı ancak albümde herbie hancock ile r&b şarkıcıları sam ve dave de yeralmıştı "come on, come over", ve charlie parker'ın "donna lee"si gibi bazı parçalarda eşsiz kongo/bas düetleri kullanmıştı (miles davis, bu parçanın kompozisyonu üzerinde hak iddia etmişti ancak parça zamanında "bird"ün adına alınmıştı) bu albüm jaconun tarzını zamanın ilk bas yeniliği olarak sağlamlaştırmıştı albüm tam anlamıyla bir devrim yaratmıştı


jaconun ikinci büyük müzikal adımı jazz fusion grubu weather reporta katılmasıyla gerçekleşti bununla beraber, yenilikçi tarzı ve imkansız denecek kadar hızlı teknik cümleleriyle tüm dünyanın saygısını kazandı jaco, weather report ile ardarda katıldığı turnelerde kitleleri peşinden sürükledi çalışıyla ve sahnedeki varlığıyla başlı başına bir fenomene dönüşmüştü bazen funky bir tarzda çalarken james brownvari hareketlerle sahneye bebek pudrası döküp sakinleşiyordu sololarında ise kahramanları jimi hendrix ve charlie parkerdan örnekler sunarak onları onurlandırıyordu grupla birlikteyken rock ve jazz arasında pek çok sağlam köprü kuruyordu bu grooveuyla rock dinleyen hayranları da olmuştu weather report, jaconun bas çaldığı sekiz albüm kaydetti jaco ayrıca bir stüdyo dehasıydı! zamanlama ateşi ve kompozisyon anlayışıyla birlikte, herhangi başka birisinden çok daha kısa sürede bir albümü bitirebilirdi mükemmel de bir yapımcı olabilirdi ama hiçbir zaman yetki sahibi yapımcılarla birlikte çalışmadı müzik endüstrisi bir müzisyen olarak ona saygı duyuyordu ama kayıt şirketleri onu paranın anlamı olarak görüyordu jaco bu oyunu daha fazla oynamadı ve kişisel sanayi ile çatıştı


weather report ile çalışırken jaco bir yandan çok ciddi şekilde içki içmeye başladı eşiyle tartıştığı zamanlar (kendisi pekçok zaman turnelerde onunla beraber oluyordu) şehre inip bir şişe içkiyle kendini teselli ediyordu bu agresif tutumunu izleyen grup şefi joe zawinul, sık sık jaco ile arada sırada gerçekleşen kazaları gözardı ederek kendi tarzında bunlar hakkında konuşmak zorunda kalıyordu basçısının sonunda hapse girmesini istemiyordu jaco, tokyo sokaklarında çığlık çığlığa ve çıplak bir şekilde, bir motorla hız yaparken görüldü üç gününü normal geçirdikten sonra uyanmış bir şekilde bir kafede bir numara daha yaptı dışarıya fırladı ve sokağın suyolu üzerinde yapmadığını bırakmadı bir başka kaza da italyada başına geldi arkadaşlarını şakalarıyla delirtmeye çalışırken az daha balkondan düşüyordu, ki yine de kolunu kırdı jaco çılgın şöhretiyle yaşamak zorunda olduğunu kendi kendine süzüyordu hayranları pek çok zaman ona coca cola ısmarlarlardı ve o da asla itiraz etmezdi, asla hayranlarını kırmayacağı gibi weather report her zaman jacoya karşı toleranslı davrandı ama zamanı gelip de jaco kendi grubunu kurmak istediğini söyleyince artık ayrılmasının zamanı gelmişti


o andan itibaren jaco, kendi grubunu kurma çalışmalarına başladı bir gece sahne aldı ve ifade edilemez bir kalabalık onu dinlemeye geldi kulüp müzisyenler ve hayranlarla dolup taşıyordu performansı ağızdaki kelime gibi (word of mouth) bir anda yayıldı jaco daha sonra bu ismi bir sonraki orkestrasının ismi olarak kullanacaktı tercihen kendiliğinden gerçekleşen ve castı sürekli değişen bir big band: word of mouth!


akabinde kısa bir süre içinde, jaco kokaine iyice kendini kaptırdı ve çoğu zaman kontrolünü kaybetmeye başladı böyle zamanlarda ya performansı sırasında batırmamak için kendini zorluyordu ya da grupla birlikte her şeyi berbat edip gidiyorlardı aklındaki büyük kayıt projesi çok farklı bir big band stüdyo kaydıydı bas partilerini jaco çalmıştı ve geri kalan diğer müzisyenler teker teker jaconun çaldıklarını dinleyerek üzerine kendi partilerini çalmalıydılar


çoğu zaman jaco new yorktan san franciscoya giderek, o sırada jaconun bas partisyonunu dinleyen herbie hancocku kayıt için alması gerekiyordu kontrolünü kaybettiği zamanlar dışında jaconun çok parlak anları da oluyordu otuzuncu doğumgününde bütün muhteşem müzisyen arkadaşlarını toplayıp bir eğlence düzenledi jaco oyununun zirvesindeydi ve bu doğumgününde çalınan her şey mükemmel bir kayıt olarak sonuç verdi


jaco artık her şeyi büyük bir iradeyle kaldırabilirdi ancak en büyük dayanağı olan müzik endüstrisi onunla olan bağlarını bir anda kopardı böylece başlayan "karanlık yıllar", jaconun new york sokaklarında uyuduğu, bira için dilendiği ve performansını sergilemek için ortalığı karıştırdığı bir zaman dilimi olarak resmedilebilir müzisyenler ve arkadaşları pek çok zaman jacoyu ayağa kaldırmayı denediler ona uyuması için evlerini açtılar, yemek için para verdiler hatta bir defa bir enstitüde tedavi bile gördü ancak hiçbir zaman içindeki burukluk geçmedi


bir gün, bir caz kulübünde otururken çoğu zaman yaptığı gibi müzisyenlere karışmaya başladı "o öyle çalınmaz, bunu böyle çalman gerekir" gibi konuşmaları karşısındakilerin cevaplarıyla birden daha şiddetli bir hal alınca kulübün koruma görevlileri hemen jacoyu dışarı attılar ve onu öldüresiye dövdüler jaco hastaneye kaldırıldı ancak durumu çok ağırdı komaya girdi ancak asla çıkamadı böylesi trajik bir şekilde hayata veda etti öldüğünde yalnızca 35 yaşındaydı


müzik tarihinin en üzücü düşüncelerinden biri bir sanatçının hayatı boyunca yaptığından çok daha fazlasını yapabileceğini bilmek ama artık bunun imkansızlığıdır bu, jaconun en çok ihtiyaç duyduğu zaman müzik endüstrisinin ona yardım elini uzatmadığının ispatıdır ancak gördüğü şiddet sonucunda, 21 eylül 1987de gerçekleşen üzücü ölümüne rağmen, jaco, üzücü yanıyla değil, müzik tarihinde hak ettiği özel yerini çoktan almış bir dahi ve fenomen olarak hatırlanacaktır


kaynak : jazzanova ekşi sözluk