Koyulhisar

Koyulhisar, Sivas´ın Karadeniz iklim ve coğrafi bölgesine düşen ve ilin en kuzeyinde bulunan ilçesidir Sırtını Dumanlı dağına verirken, fay hattı olarak bilinen Kelkit ırmağına ayaklarını uzatmıştır Sırtını verdiği dağ yamacındaki botanik yapı tamamen Sivas Kurtuluş Savaşının temellerinin atıldığı, Selçuklu devrinin dev eserleriyle süslü, yüzölçümü bakımından Konya'dan sonra ikinci sırada yer alan bir il Sivas ili topraklarının büyük kısmı İç Anadolu Bölgesi'nin yukarı Kızılırmak bölümünde diğer kısımları ise Karadeniz Bölgesi ve Doğu Anadolu bölgesinde olup, 35° 50' ve 38° 14' doğu boylamları ile 38° 32' ve 40° 16° kuzey enlemleri arasında yer alır

Karadeniz bölgesinin bitki yapısına uyarken, toprağının çok killi olması ve bölgenin dik yamaç yapısı nedeni ile sık sık heyelanlar meydana gelmekte, hatta bunlar afet bölgesi olarak tanımlanmaktadırlar


Orman ve tabii güzellikleri ile çok zengin olmakla birlikte tarihi kalıntılarla ve geçmişle ilgili bulgular ve kayıtlar ise çok zayıfdır İlçe içinde bir anıt ve camii kalıntıları dışında kayda değer bulunmamakta


Merkez bucağa bağlı 36 ve Ortakent bucağına bağlı 10 köyü vardır Yüzölçümü 946 km2 olup, nüfus yoğunluğu 23tür İlçe toprakları genelde dağlıktır Çoruh-Kelkit Vâdisi ilçenin başlıca düzlüğüdür Ayrıca dağların yüksek kesimlerinde çayırlarla kaplı düzlükler vardır Güneyinde Köse Dağı, kuzeyinde Giresun Dağları yer alır İlçenin en önemli akarsuyu Kelkit Çayıdır İlçede kara iklimi hâkim olmakla birlikte, Kelkit Vâdisinde Karadeniz iklimi hüküm sürer Denizden yüksekkliği 850 metredir


Ekonomisi tarıma ve hayvancılığa dayalıdır Kelkit Vâdisinde buğday ve arpanın yanında az miktarda soğan, patates, elma, armut, zerdali ve baklagiller yetiştirilir Meyve ve Sebze yetiştiriciliği yaygındır Hayvancılık gelişmiştir Koyun, kıl keçisi ve sığır beslenir Koyulhisar balı meşhurdur İlçe topraklarında kurşun ve kireçtaşı yatakları vardır


İlçe merkezi Amasya-Erzincan karayolunun 2 km kuzeyinde ve Kelkit Vâdisinde kurulmuştur İl merkezine 143 km mesâfededir Belediyesi 1894te kurulmuştur


Coğrafi Konumu : Koyulhisar İlçesi İç Anadolu'nun kuzey doğusunda batıdan doğuya doğru uzanan Kelkit Vadisini, kuzeyden güneye doğru dikine kesen bir vadi üzerindedir İl merkezi Sivas a 180 km mesafededir Batıda Tokat'ın Reşadiye, kuzeyde Ordu ilinin Mesudiye, kuzey doğuda Giresun'un Bulancak, batıda Suşehri ve güneyde Zara, Hafik ilçeleri ile çevrilidir Kelkit vadisi İç Anadolu Bölgesi ile Karadeniz Bölgesinin ayrım hattı olup, Koyulhisar bu hattın kuzeyinde Karadeniz Bölgesinde kalmaktadır bu nedenle bu bölgede karasal iklimden ılıman iklime geçiş görülür Rakımı 850 m yüzölçümü 968km2'dir


İlçenin Tarihçesi : İlçenin adının kaynağı hakkında çeşitli söylentiler vardır Koloneia, Kule-Hisar, Kuyulu-Hisar gibi isimlerin yanı sıra batılı kaynaklarda da Kaili-Hisar, Kuili-Hisar şeklinde geçmektedir Türkler, Anadolu'ya yerleşmeden önce Pontus Rum İmparatorluğuna bağlı olup isim de Kolonya şehri idi Malazgirt Savaşından sonra Selçukluların, XV asır ortasından itibaren de Osmanlı hakimiyetine girmiştir Bu sırada şehrin adı Muşaz'dır


Fatih'in korkusundan Uzun Hasan, şimdiki Yukarıkale köyünün doğusundaki cephe üzerine bir kale yaptırmış, Osmanlılar üzerine sık sık saldırmaktaydı 1461 yılında Uzun Hasanın Koyulhisar'ı zapt etmesi üzerine, Fatih Sultan Mehmet, buraya Şaraptar Hamza Bey'i göndermiş, arkasından kendisi kaleyi teslim almış buradan da Trabzon'a devam etmiştir


Koyulhisar'a bağlı Aşağıkale köyünün bulunduğu yerin batısındaki tepe üzerinde de kale harabelerine rastlanmaktadır Bazı araştırmalar, bu kale yakınlarında ortaçağ kalıntılarının bulunduğundan söz etmekte ve Muşaz ismine sık sık yer vermektedir


Aşağıkale kalıntılarının bulunduğu tepenin dibindeki ırmağın güney kısmında IV Murat tarafından yaptırılmış bir Kervansaray,1939 zelzelesiyle yıkılmıştır


Tarihi Değerleri :


Aşağıkale (Kale-i Zir) : Kalenin bazı duvar kalıntıları durmaktadır Yalçınkaya üzerine inşa edilen kaleden ırmağa inen merdivenler bulunmakta ve kalede bina temel izlerine rastlanmaktadır


Yukarı Kale (Kale-i Bala) : Yukarı kale köyünün doğusunda, sarp yamaçlar üzerindeki kalenin harabelerine rastlanmaktadır Kaleleri Uzun Hasan yaptırmıştır Koyulhisar kalesinden Evliya Çelebi de bahsetmektedir Kale içinde yüz ev, ambarlar, cephanelik, su sarnıçları, demir kapılı kuyusu vardır Aşağıda bir şehir, camii ve dükkanlar bulunduğundan bahseder


Fatih Camii : Yukarı kalededir Mütevellisi Hatipoğullandır Sadece temelleri kalmış üst örtüsü yıkılmıştır


Hacı Murat Hanı : Tamamı kesme taşlardan yapılmış olup, Suşehri-Niksar yolu üzerinde yaklaşık 20x100m ebadındadır Duvarları ayakta kalmış, üst örtüsü 1939 yılı depreminde yıkılmıştır


Hamam : Kalenin eteğinde, doğu-batı doğrultusunda, dikdörtgen planlıdır Bugün hamamın üzeri toprakla örtülmüş olup, sadece kubbesi ve bir duvarı görülebilmektedir


Koyulhisar Şehitliği : İlçe merkezindedir Türk Ordusunun Koyulhisar halkına şükran borcu olarak 1917-1918 yıllarında bir anıt çeşme yapılmıştır

İsmini Karadeniz'den alan bölge, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanır Büyüklük bakımından bölgelerimiz arasında 3 sırada yer alır Doğu-batı genişliği en fazla olan bölgemizdir Bu sebeple doğusu ile batısı arasında yerel saat farkı en fazla olan bölgemizdir