Felsefenin Değeri

Felsefenin çok eşit1i fonksiyonlarının bir sonucu olarak önem kazanıp değerli olması durumu


Felsefe sözcüğünü işitir işitmez birçok insanın ilk tepkisi, biraz da alaycı bir dille felsefenin hiçbir işe yaramadığını söylemek olur Felsefeden maddi değerlerin ve zen*ginliklerin meydana getirilmesine, maddi anlamda refahın oluşturulması na doğrudan doğruya katkıda bulunması, elbette beklene*mez Fakat, maddi zenginlik ve refahın insan tarafından bir değer cetvelinin en te*pesine yerleştirilen bir şey olmadığı unutul*mamalıdır Zira, insanlar maddi bakımdan refahı ve maddi değerleri bizatihi kendileri için değil de, mutluluğa götüren yolda birer araç oldukları için isterler


Bu bağlamda, felsefe de, mutluluk amacı için bir araç olabilir Nitekim, her insan maddi zenginliklere sahip olmaktan haz duymaz, bazıları da düşünmekten, insan ya*şamının anlamını araştırmaktan, gerçekliği temaşa etmekten haz alır Bu hazza yabancı olan insanlar bile, onun nitelik yönünden birçok hazdan çok daha üstün olduğunu tes*lim etmekten geri kalmamışlardır Demek ki, felsefe her şeyden önce insana haz verir İnsan varlığının bir beden kadar bir ruha da sahip olduğunu, insanın gerçek amacına yalnızca bedensel isteklerini karşılamakla kalmayıp, ruhsal ihtiyaçlarını da giderdiği zaman ulaşabileceğini unutmazsak, bu durum daha açık hale gelir İnsanın ruhsal ihtiyaçlarının en başında ise, merakını gi*derme, öğrenme, evreni ve kendisini anla*ma, şu dünyada geçen yaşamını anlamlan*dırma isteği vardır Bu isteği ise, yalnızca felsefe karşılayabilir


Felsefe, şu halde, bireysel düzlemde, bi*reyin yaşamında önemli birtakım işlevler gerçekleştirir Çünkü, felsefe her şeyden önce insan olarak varoluşumuzun anlamıyla ilgili bazı temel soruları ele alır İnsanlar, yaşamlarında zaman zaman ?Niçin bu dün*yadayım? ?Yaşamımızın bir amacı var mı?, ?Bir şeyi doğru ya da yanlış kılan nedir?, ?Zihin bedenden farklı mıdır?, ?Ölümden sonra insana ne olur? türünden felsefi sorular sorarlar İçimizden her biri*nin bu felsefi sorular üzerinde düşünmesin*de, varoluşumuzu anlamlandırmak açısından büyük yarar vardır Nitekim Sokrates ince*lenmemiş, sorguya çekilmemiş bir yaşamın yaşanmaya değer olmadığını söylemiştir


İnsan, vahşilerden farklı olarak akıllı bir varlıktır ve bu özelliği dolayısıyla yaşamını birtakım ilkelere, temel kabullere dayandı*rır Yaşamın kendisine dayandığı ilkeleri, temel kabulleri hiç sorgulamadan gerçekleş*tirilen bir varoluş sıradan ve temelsiz bir va*roluştur ve böyle bir yaşam sürmek, hiç ser*visten geçirilmemiş bir arabayı kullanmaya benzer Arabanın şimdiye kadar freni hiç bozulmamış, tekeri patlamamış, yağı bitme*miş ve de motoru sağlam olabilir Fakat bu, onun gelecekte de her bakımdan iyi ve sağ*lam olacağı anlamına gelmez Benzer şekil*de, insanın yaşamını kendilerine dayandırdı*ğı ilke ve kabuller gerçekten de sağlam ve doğru olabilir, bununla birlikte, bu ilke ve kabullerin sağlam ve doğru oldukları, ancak ve ancak bu kabuller felsefe yardımıyla bir eleştiri süzgecinden geçirildikten, enine boyuna irdelendikten sonra bilinebilir


Felsefe, bundan dolayı bu dünyadaki ya*şamımızda, yolumuzu kaybetmememizi sağlayan, bizi gereği gibi yönlendiren en önemli araçtır Ünlü çağdaş filozof Ludwig Wittgenstein insanın bu dünyadaki duru*munu bir şişe içindeki sineğin durumuna benzetmiştir Wittgenstein ?a göre, şişenin içine sıkışmış olan sinek şişeden dışarı çık*mak ister, fakat bunu nasıl başarabileceğini bilmez İşte, felsefenin işlevi ve amacı sine*ğe şişeden nasıl çıkacağını göstermektir Wittgensteunin yapmış olduğu benzetmeye göre, biz insan varlıkları bu dünyadaki yaşa*mımız sırasında, zaman zaman kendimizi kapana kıstırılmış hisseder ve yolumuzu bulmakta güçlük çekeriz İşte felsefe, biz insan varlıklarının kapana kıstırılmışlık duy*gusundan kurtulmamızı sağlamak suretiyle, yönümüzü bulmamıza yardım eder


Felsefe, bundan başka, insana birçok ko*nuda doğru ve açık seçik düşünebilmeyi öğ*retir Felsefi düşüncenin yöntemleri, insana hemen her konuda akıl yürütebilmesi için gerekli temelleri hazırlar Böyle bir düşünce türü, insanın bir probleme birçok yönden bakabilmesini, sorunlara önyargısız yaklaşa*bilmesini, hiçbir şeyi mutlaklaştırmayıp, her şeyi eleştiri süzgecinden geçirebilmesini sağlar


Felsefe, genel bir düzlemde veya top*lumsal platformda da çok önemli hizmetler sağlar Günümüzde, kimi eksiklerine karşın, demokrasinin en iyi yönetim biçimi olduğu hemen herkesçe kabul edilmektedir Felse*fe, bu bağlamda bir yönetim biçimi olarak demokrasinin gelişmesine ve işleyişine önemli katkılar yapar Zira, demokrasi en iyi bir biçimde, insanlar eleştirel bir bakış açısına sahip oldukları, iyiyle kötüyü, ger*çek ve sağlam akıl yürütmeyle demagojiyi birbirinden ayırabildikleri zaman, tüm iddi*alar için delil ve dayanaklar aramayı, olan biteni farklı yönlerden görebilmeyi, daha iyi ve doğru olmak için kendilerini ve baş*kalarını sorgulayabilmeyi öğrendiklerinde; ve bağnaz olmayıp, önyargısız ve hoşgörülü olabildikleri zaman, yürür İnsanlara bu temel alışkanlıkları ve erdemleri kazandıracak ve onları geliştirecek olan da yalnızca felsefedir, felsefi bir bakış açısıdır


Yine toplumsal düzlemde, felsefenin onun adını hiç işitmemiş olanların yaşamla*rı üzerinde bile doğrudan bir etki yaptığı unutulmamalıdır Felsefe, dolaylı yoldan yazılı eserler, medya ve sözlü gelenek aracı*lığıyla dünyaya ilişkin bakış açımızı etkiler Örneğin, Hıristiyanlığın ve İslâmiyetin bir din olarak biçimlenmesinde felsefenin çok büyük bir rolü olmuştur Aynı şekilde, siya*set alanında felsefi kavram ve fikirlerin et*kisinin büyük olduğunu söylemek gerekir Örneğin, Amerikan Anayasası çok büyük ölçüde İngiliz filozofu John Lock"un siyaset konusundaki fikirlerinin sonucudur ve Jean Jacques Rousseaunun düşünceleri de Fransız Devriminin doğuşunda küçümsen*meyecek bir rol oynamıştır Yine, Karl Marx ve Friedrich Engelsin düşünceleri dünyada son elli altmış yıl içinde kurulmuş olan sosyalist yönetim biçimlerinin gerekli fikri temellerini sağlamıştır