Engelli

Uluslararası Engelli Simgesi

Engelli 1-) Engelle karşılaşan 2-) Doğuştan veya sonradan meydana gelen hastalıklar, sakatlıklar (vücudun görsel/işlevsel/zihinsel/ruhsal farklılıkları) öne sürülerek, toplumsal/yönetsel tutum ve tercihler sonucu yaşamın birçok alanında kısıtlanan, engellerle karşılaşan kişi

==Engelli (mi?) Özürlü (mü?) engelli

Sakat (mı?):
Her biri farklı anlam ifade etse de, toplumun geneli tarafından aynı anlamdaynış gibi kullanılmaktadırlar
Oysa `sakat` kelimesi vücudunda hasta veya eksik bir uzuv/organ olma halini (yani fizyoanatomik bir durumu) ifade ederken, `engelli` kavramı, günlük yaşama dair temel (eğitim, ulaşım, erişim vb) planlamalar yapılırken (herkesin göz önüne alınmaması sonucu) sakatların mağdur duruma düşürülmesini ifade eder
Bir başka ifadeyle, herkesin kolayca yararlandığı (Negatif) haklardan (toplu ulaşım, eğitim, kamu binalarından/hizmetlerinden vb) yararlanamama durumunda sakatlığın değil, engellenmişliğin/engelleyenin sorunsallaştırılması için `engelli` kavramı yaratılmıştır

Günümüz sosyal bilimlerinde konuyla ilgili iki temel bakış açısı vardır Bunlardan biri Medikal Model, diğeri ise Sosyal Model`dir
Medikal Model, `sakatlığı olan bireye` ya da sakat kişinin yaşantısına değil, `sakatlığa` odaklanır Yani sakatlığı daha en baştan sorun olarak ele alır ve sakatlığı düzeltmeye çalışır Sosyal Model`de ise sakatlık hali ikinci plana itilerek, `çevresel, fiziksel, mekansal koşullar toplumsal tutumlarla birlikte bireyi engelli kılmaktadır` denir Yani Sosyal Model sakatlığı değil, engellenme halini sorunsallaştırır ve o hali düzeltmeye çalışır Bir anlamıyla Sosyal Model, Medikal Model`in antitezi gibidir

Engellilerin yaşadığı sorunlara dikkat çekmek için 3 Aralık Dünya Engelliler Günü 10-16 Mayıs da Türkiye Sakatlar Haftası olarak ilan edilmiştir

==Engelli Hakları/Hareketi:
engelli

Engelli hakları kavramı engelli kişilerin yaşam kalitesini artırmayı amaçlar Amerika`da 1970`lerde ortaya çıkıp başka ülkelere yayılan Bağımsız Yaşam (``Independent Living``) hareketi, engelli kişilerin kendileri hakkındaki imajlarını, örgütlenmelerini ve ülkelerinin toplumsal politikalarını etkilemiştir Bu yönde mücadele veren bazı kişiler, sağlıklı pek çok kişinin de hayatlarının bir noktasında kaza, hastalık veya geç gelişen kalıtsal bir durumdan dolayı engelli duruma düşebileceğini hatırlatmak için geçici olarak gücü kuvveti yerinde (İngilizce ``temporarily able-bodied``) terimini kullanırlar

Kalkınmış ülkelerde engellilikle ilgili gündemde artık engellilerin bakımının mali boyutu değil, onların toplum hayatının her boyutuna katılıp katkıda bulunabilmesine olanak sağlama konusu vardır

Şöyle de söylenebilir aslında: Dil yaşayan bir şeydir ya Eskiden sakatlığın kendisi sorunken, daha doğrusu toplumsal algı sakatlığı sorun olarak görüp, onu düzeltmeye çalışırken, şimdi sakatlığı olan kişilere bakış değişti Bir anlamda sakatlar duruma el koyup, "bizim sorunumuz sakat olmamız değil, ayrımcılığa uğrayıp engellenmemiz", demeye başladı Böyle olunca, dil de â??sakat`lıktan çıkıp, engelli kılınma/olma halini sorun yapmak için, â??engelli` diye dönüşmeye başladı
Yani evet, biz sakatız, ama sakatlığımızın bir önemi yok ve sakatlığımızın öne çıkarılmasını istemiyoruz Çünkü bizim sorunumuz, ellerimizin-ayaklarımızın-gözlerimizin olup olmaması değil, bu farklılığı bahane eden toplumun bize karşı (bilerek ya da bilmeyerek) ayrımcı/ötekileştirici/dışlayıcı/engelleyici tutum takınmalarıdır
Bir anlamıyla `engelli` demek, topluma dönüp: "birileri rahat değil!" demek Hatta, toplumu harekete geçirmek İşte çağdaş Engelli Hareketi bu bakışla ortaya çıkmış ve mücadelesini sürdürmeye de devam etmektedir

==MEB Özel Eğitim Kurumları:==

Milli Eğitim Bakanlığı, (tüm öğrencilerin birarada olduğu Karma Eğitim veren okulların yanı sıra) aşağıda temel başlıkları sıralanan kurumlarda özel eğitim ve rehabilitasyon hizmeti vermektedir

[http://orgmmebgovtr/Kurumlarimiz/kurumlarindexhtm Bu kurumlarla ilgili tüm bilgilere ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz]
- Görme Engelliler Okulları - İşitme Engelliler İlköğretim Okulları - İşitme Engelliler Meslek Liseleri - Ortopedik Engelliler İlköğretim Okulları - Ortopedik Engelliler Meslek Liseleri - Eğitilebilir Zihin Engelliler Okulları - Öğretilebilir Zihin Engelliler Okulları - Yetişkin Zihin Engelliler İş Eğitim Merkezleri - Otistik Çocuklar Eğitim Merkezleri - Kaynaştırma Okulları - Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM) - Hastane İlköğretim Okulları - Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM)

Türkiye`de Engelliler==
Engellilerin engelsiz yaşama taleplerinin artması ve toplumun giderek bilinçlenmesine paralel olarak toplum hayatına katılmalarını kolaylaştıracak kanun, yönetmelik ve kurumlar çoğalıp gelişmektedir Türkiye Sakatlar Derneği toplumu bilinçlendirmek ve bilgilendirmek üzere çalışan başlıca kuruluştur, sakat haklarına yönelik kanunların yürürlüğe girmesinde önemli rolü olmuştur Bu kanunlardan bazıları şunlardır:
İş Kanunu, orta boy işletmelere, engelli işçilere uygun iş verme zorunluluğu getirir; İl Özel İdaresi Kanunu, özürlülerin oy kullanmasına yönelik kolaylıkları düzenler; 25369 sayılı yönetmelik, işyeri bina ve eklentilerinde alınacak sağlık ve güvenlik önlemlerini belirtir

İstanbul`da Bakırköy ve Kadıköy yerel yönetimleri engellilere yönelik hizmetler sunmaktadır
Türkiye Bedensel Engelliler Spor Federasyonu ve İşitme Engelliler Spor Federasyonu engellilerin spor faaliyetlerine katılmalarına önayak olan kuruluşlardır Başkent Görme Engelliler Spor Kulübü ve Bursa Sağırlar Spor Kulübü Derneği de engellilerin spor faaliyetlerine olanak sağlayan kurumlar arasındadır

Türkiye`de engellilere yardım amacıyla kurulmuş pek çok vakıf mevcuttur ( Vakıf listesi)

==Tıp==
Tıpta fizik tedavi (fizyoterapi rehabilitasyon) sakatlıkların fiziksel yolla, ortopedi de cerrahi yolla tedavisiyle ilgilenir Biyomedikal mühendisliğin ilgi alanlarından biri sakatlar için protez tasarımıdır Engelli kişilerin yapamadıkları işleri yapmalarına olanak sağlayan cihazlar Destek teknolojisinin konusudur Faaliyet terapisi (``occupational therapy``) engelli kişilere gündelik hayatlarını bağımsız bir şekilde yaşamaları için yetenekler kazandırır

==Engel Türleri :
Engelliliğin çeşitli şekilleri olabilir Bunlar arasında fiziksel engellilik, zihinsel engellilik, öğrenme engelliliği, gelişimsel engellilik, görünmeyen engellilik, gıda alerjisi sayılabilir Dünya Sağlık Örgütü, hastalık ve sakatlığın sonuçlarını sınıflandırmak için 2001 yılında İşlevsellik, Sakatlık ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması (``International Classification of Functioning, Disability and Health``) ile bu konuda standart bir dil oluşturup sağlık sorunlarını hem bireysel hem toplumsal düzeyde sınıflandırmaya başlamıştır

Ünlü engelliler
Engelli pek çok kişi gerekli desteğin sağlanması sayesinde topluma değerli katkılarda bulunmuştur
ABD başkanı Franklin D Roosevelt,
fizikçi Stephen Hawking,
müzisyen Stevie Wonder,
yazar ve siyasi eylemci Hellen Keller örnek verilebilir
Malûlen erken emeklilik :
Malûlen emeklilik : http://wwwtbmmgovtr/kanunlar/k5489html (25 MADDE)

Dış bağlantılar
[http://wwwengellilerbiz EngellilerBiz Platformu] [http://wwwtsdorgtr Türkiye Sakatlar Derneği] [http://wwwozidagovtr TC Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı] [http://wwwshcekgovtr/portal/dosyalar/hizmetler/ozurlu/idx_ozurluasp TC Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu - Özürlülere Yönelik Hizmetler]] [http://wwwozidagovtr/ozveri/ov2/ov2makalelerhtm Özveri dergisi] [http://wwwtsdorgtr/indexphp?option=com_content&task=view&amp ;amp;id= 334&Itemid=313 5378 sayılı Özürlüler yasası] [http://wwwcalismagovtr/mevzuat/4857_is_kanunuhtm 4857 Sayılı İş Kanunu] (30 madde) [http://wwwmaliyegovtr/mm/smmudurlugu/duyurular/2022SayKandeg Sakatlara aylık bağlanmasına ilişkin 2022 sayılı kanun] [http://wwwhayatadahilizbiz ``HayataDahilizBiz`` - Haber, Bilgi ve Destek Hizmeti]


Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Engelli maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir