Doğal Bir Kurum Olarak Devlet

Devleti büyük ölçekli bir ya da organizma olarak gören Platonun, devleti insan doğasına dayandıran görüşü


Bu anlayışa göre, devlet bireyin doğasın*dan türer, zira birey, mantıksal olarak dev*letten önce gelir Ve bu bağlamda, devlet insan doğasının yapısını yansıttığı için, doğal bir kurumdur Platona göre, devletin kökeninde insanın ekonomik ihtiyaçları var*dır İnsanların birçok ihtiyacı olduğu ve hiç*bir insan kendine yeter olmadığı için, Pla*tonun ideal devletindeki birinci sınıf, bir iş bölümüyle, insanların ihtiyaç duydukları çe*şitli ürünleri üreten sanatkarlar, üreticiler ya da tüccarlar sınıfıdır


Bu sınıfta bulunan insanlar, daha çok, maddeye düşkünlük gösteren, bedensel tatminlerin ve eşyanın peşinden koşan insan*lardır Bu insanların erdemi ölçülülüktür İdeal devletteki ikinci sınıf, devletin sınırla*rını düşmanlardan koruyan askerlerle, iç gü*venliği sağlayan bekçilerden oluşur Asker*ler ve bekçiler, kendilerinde cesaret öğesi ağır basan insanlardır Bu insanların erdemi ise, Platona göre, cesaret olmak durumun*dadır Buna karşın, ideal devletteki üçüncü sınıf, çok uzun süreli ve oldukça ayrıntılı bir eğitimden geçmiş olan yöneticilerden mey*dana gelir Bunlar kendilerinde manevi hazlara düşkünlüğün, akıl gücünün, merak ve anlama isteğinin ön plana çıktığı bilgelerdir, filozoflardır Söz konusu yöneticilerin er*demi ise, bilgeliktir


Platonun bu üç sınıflı toplum anlayışı, onun üç parçalı ruh görüşüne dayanmakta*dır Buna göre, ruhun en alttaki parçası işti*hadır Bu parça, ruhu bedene, bedensel arzu*lara yönelten parçadır İdeal devletteki üreticiler, tüccarlar ve zanaatkarlar sınıfına karşılık gelen bu parçanın erdemi, temel işle*vi aşırıya kaçmama, ölçülü olmadır İkinci parça ise, can ya da cesarettir Ruhun, dev*letteki bekçi ve askerler sınıfına karşılık gelen bu parçasının görevi iştihanın aşırı arzu ve isteklerine direnmek, cesaret göster*mek ve iştiha ile akıl arasında çıkabilecek çatışmalarda aklın sözünü dinlemektir Buna karşın, ruhun en üstteki parçası, devletteki fi*lozof yöneticiler sınıfına karşılık gelen akıl*dır Aklın görevi bilmek, anlamak, ruhun diğer parçalarına yol göstermektir Ruhun bu parçasının erdemi ise, bilgeliktir


Platona göre, ruhun parçaları arasında bir uyum olduğu, hiçbir parça başka bir par*çanın görevine, işlevine karışmayıp, kendi görevini gereği gibi yerine getirdiği zaman, böyle bir ruh dengeli ve sonuçta ortaya çıkan insan da sağlıklı ve adil bir insan olur Platon bu görüşünü aynen devlete yansıtır Buna göre, her sınıfın, başka sınıfların işine müdahale etmek yerine, kendi görevini layı*kıyla yerine getirdiği bir devlet adil bir dev*lettir Böyle bir devlet, tıpkı bireyde yol gösteren güç akıl olduğu zaman, bireyin iyi ve esenlikli olması gibi, devlet de özellikle felsefenin gücü hissedildiği, bilge yönetici*ler toplum için uygun ve yararlı projeler üretip uygulamaya soktukları, genelin refa*hını sağladıkları zaman, ideal, yetkin ve adil bir devlet olur