Erbil Tarih

Tarih
Asurlular zamanında Arba-ilu, Arbela; eski İran kaynaklarında Arbira olarak geçen ve gelişmiş bir kent olan Erbil, Aşağı ve Yukarı Zab suları arasında kurulmuştur Musul, Altınköprü, Bağdad-Basra yollarının kavşak noktasında bulunan şehir, Irak Selçukluları idaresinden sonra 1144 tarihinden itibaren Beytekin hanedanından Küçük Ali'nin ve Erbil Atabeklerinin başkenti olmuştur
Muzafferüddin Kökböri devrinde (1136-1190) imar edilen Erbil, iki kısımda gelişmiştir Aşağı Erbil nehir kenarında, geniş bir vadide yayılırken, Yukarı Erbil tepe üzerinde kale içine sıkışıp kalmıştır Kalenin surları, eski kalıntıları üzerine Kökböri tarafından yeniden yaptırılmıştır
Kökböri'nin evladı olmadığından, vasiyeti üzerine Abbas halifesine kalan Erbil, Moğol istilasından sonra uzun müddet karışık ve sıkıntılı dönemler yaşamıştır 1731'de, Nadir Şah'a karşı uzun süre dayanan kale, şehrin düşmesinden sonra harabe haline gelmiş, 1849'da esaslı bir şekilde tamir edilmiştir Erbil, Osmanlı döneminde, 19 yy başlarına kadar Bağdat'a bağlı bir kaza merkezi olarak idare edilmiştir
Kökböri, devletinin ve saltanatının küçük olmasına rağmen, İslam dünyasında büyük bir üne kavuşmuştur Aşağı Erbil'de yüksek minareli bir ulu cami, bir medrese, 4 darul-aceze, dul ve yetim yurtları ile ribatlar yaptırarak şehri mimar eserlerle donatmıştır
Ulaşım yollarının kavşak noktasında bulunan Erbil, 12-15 yylarda büyük bir ticaret merkezi durumundaydı 1309 (Rumi) Musul Salnamesi'ne göre, 4000 nüfuslu kaza merkezinde, 2 cami, 10 mescid, 6 medrese, 5 sıbyan mektebi, 5 darul-aceze, 1 kışla ve 3 hamam bulunuyordu(4) Bugün Aşağı Erbil harabe halinde olup bir tek minare ayakta kalmıştır Yukarı Erbil, kale içinde hala 18 yy hayatı yaşamaktadır Kale içindeki Kale Camii, Hacı Molla İbrahim Camii, Ömerağa Medresesi ile Şeyh Şerif Tekkesi halen kullanılmaktadır

Kaynak : Wikipedia