Meşşailik

Meşşailik ya da ''Meşşai okulu'', islam felsefesi içinde doğa felsefesinin etkisinden sonra başlayan rasyonalist felsefe eğiliminin sistemli hale gelmesinden oluşan okul anlaşılır İslamda İslam kültür çerçevesine mensup olan ülkelerde, veya İslam uygarlığının hakim ol*duğu toplumlarda, İslamın kültürel değerle*rini özümsemiş düşünürlerin geliştirmiş ol*dukları, 8 yüzyılın son çeyreği ile 16 yüzyıl, fakat en etkili bir biçimde, 10 ve 12 yüzyıllar arasında vücut bulan tefekkür faa*liyeti

Aristoculuk oarak bilinen akım olarak da bilinir


Aristo'nun arapçaya çevrilmesi, islam düşüncesinde hem meşşailik denilen akımın ortaya çıkmasına hem de atomculuk ve kuşkuculuk dönemlerinin ardından kelam felsefesi denilen rasyonalist eğilimin oluşmasında rol oynamıştır Özellikle Aristoteles MÖ 384 - MÖ 7 Mart 322 tarihleri arasında yaşamış Yunanlı filozof ve bilim adamı Platon ile birlikte Batı düşüncesini en çok etkileyen en önemli iki kişiden biri olarak düşünülür

Organon ve Metafizik yapıtlarının ehl-i sünnet öğretisinin gelişiminde temel bir rol oynamış olduğu söylenebilir Sokrates öncesi felseler ile dinin uyuşmazlığı sözkonusu iken, Aristotales felsefesi, uzun bir aradan sonra da olsa medreselerde okutulabilmiş ve sonuç olarak resmi islam felsefesi olarak şekillenmiştir


Meşşailik elbette yalnızca Aristo'ya dayanmakta değildir, ayrıca genel anlamda meşşailik, Etimoloji ve Tarihçe Metafizik terimini ilk olarak Aristo'nun eserlerini kendine göre düzenleyen Yunan Peripatetik filozof Rodos'lu Andronicus'un, MÖ 70 civarında Roma'da kullandığı sanılıyor Onun düzenlemesine göre, asıl adı İlk Felsefe veya Teoloji olan risale, Fizik risalesinden sonra gelmekteydi Böylece de, İlk Felsefe (ta) physica, ya da fiziği izleyen, olarak biline geldi ve zamanla kısaltılarak metafizik oldu

Plotunis'un yorumladığı şekliyle Platon'un öğretilerini de içine alır Burada bir tür Aristotales ile Platon uzlaştırılması ya da sentezi sözkonusudur denilebilir Bu kaynaklardan çıkarımlar gerçekleştiren islam düşüncesi, ayrıca özel bir düşünsel atmosfer içinde de yer almaktadır sözkonusu dönemde; gnostisizm, eski Babil öğretisi ve maniciliği birleştiren bir gelenektir ( Hermes) sözkonusu olan Yunan felsefesi bu etkilerle birleştirilince ortaya özgün islam felsefesi denilen süreç çıkmıştır


Bu felsefenin kendine özgü güçlüklerinin kaynağı da yine burasıdır Bu güçlükler meşşailik okulunu her zaman meşgul etmiştir Aristo-Palton uzlaştırma girişimi bu güçlüğün ilkidir Ayrıca, öncesiz evren ya da doğanın başlangıçsızlığı teorisiyle islamın yaradılış teorisinin uzlaştırılması diğer bir güç sorun olmuştur Meşşailer ve Kelamcılar bunu farklı yollardan aşmaya çalışırlar " Sudûr teorisi" denilen bir teoriyle bu sorun giderilmeye çalışılmıştır Bu arada Mezopotamya'daki sinkretisizm, islam filozoflarını etkileyen, zaten tam oturmamış felsefelerinde karışıklık yaratan başka bir etken olmuştur Belirlenimci bir görüşe sahip olan Meşşailik okulu, buna rağmen astrolojik görüşün etkilerinden de tamamen kurtulamamıştır

Göz at El-Kindi
Farabi
Yahya BAdî
İbni Sina
İşrakilik
Gazali
Mutezile
Kelam felsefesi
İbn Bacce
İbn Rüşt
Tasavvuf felsefesiKaynak ''İslam felsefesi /kaynaklar ve etkileri'', Hilmi Ziya Ülken, Cem Yayınevi
''İslam Felsefesi Tarihi'', Henry Corbin, İletişim Yayınları