Prof. Dr. Sinsi
|
Mahayana
Mahāyāna ( Sanskrit महायान ''mahāyāna'', kelime olarak ?Büyük Taşıt anlamına gelir; Sanskrit, kelime olarak cilalanmış, düzenlenmiş, kusursuzlaştırılmış manalarını taşımaktadır
Çince: 大乘, ''Dàchéng''; Çin dilleri
Japonca: 大乗, ''Daijō''; Bugün tek biçimli bir dil olan modern Japonca eski klasik yazı diliyle modern konuşma dilinin uzlaşması sonucunda ortaya çıktı Çince telaffuzunun Japonca'nınkine benzemesi yüzünden, önceleri yazı dilinde Çin harfleri kullanıldı ve yazı dili konuşma dilinden farklı bir evrim geçirdi; Çin üslubunun etkisinde kalan bu yazı, daha sonra hece işaretleri (kana) biçiminde sadeleştirildi Bugün Japonca, düşey sütunlar halinde sağdan sola doğru yazılır ve bu yazı Çin harfleriyle kana'nın bir karış
Vietnamca: ''Đại Thừa''; Dil
Korece:대승, ''Dae-seung''; Korece, Kore yarım adasında ve komşu Yanbian özerk bölgesinde (Çin) yaygın olarak kullanılan bir dildir ve hem Kuzey Kore hem de Güney Kore'nin resmi dilidir
Thai: มหายาน, ''Maha Yan'' ) Budizmin ana kollarından biridir Mahayana anlayışının kaynağı Hint yarımadasıdır M S 1 yüzyılda Budizm Alm Buddismus (m ), Fr Bouddisme (m ), İng Buddism Budanın felsefî düşüncelerini kabul edip yolunda yürüme Brahma inanışının değiştirilmiş bir şeklidir M Ö 4 yüzyılda, Hindistanın kuzeydoğusunda, Brahmancılık'ın sert uygulamalarına alternatif olarak kurulan, Buddhacılık veya Budizm olarak bildiğimiz ekolün mimarı olan Gautama Buddhanın yaşamı hakkında kesin ve net bir bilgi birikimine sahip değiliz
Çeşitli kaynaklarda, O'nun M Ö 560-480 yılları arasında yaşadığı b
Orta Asya ve Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Tacikistan, Afganistan, Çin'in bir kısmı (Doğu Türkistan), Rusya ve Pakistan'ın bir kısmından oluşan bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim
Çine geçmiş, buradan da Çin Halk Cumhuriyeti, yüzölçümü itibariyle dünyanın üçüncü, nüfus itibariyle en büyük ülke Güney Doğu Asya'da yer alır Yüzölçüm 'dir Başkenti Pekin olan ülkenin resmi dili Çince, para birimi Yuan'dır Doğusunda Güney Kore, kuzeydoğusunda ve kuzeybatısında Rusya, kuzeyde Moğolistan, güneybatıda Afganistan ve Pakistan, güneyde Hindistan, Nepal, Butan, Birmanya Laos ve Kuzey Vietnam, doğusunda ise Büyük Okyanus ile çevrilidir
Doğu Asyaya yayılmıştır Günümüze halen uygulanmakta olduğu yerler Hindistan, Çin Halk Cumhuriyeti, Tibet, Japonya, Kore, Vietnam ve Tayvandır DoktrinMahayana yolunu benimseyenler, Budizmin daha tutucu ve katı kolu olan Theravadayı (''eskilerin yolu)'' biraz da küçümseyici bir ifadeyle Hinayana (küçük taşıt) olarak adlandırır Günümüzde Sri Lanka, Myanmar, Tayland, Laos ve Kamboçyada yaygın olan Theravada Budizmi ile Mahayana arasındaki temel ayrım Budanın doğası ve Budizmde izlenmesi gereken ideal konularında ortaya çıkar Theravadada Budanın yolunu izleyip nirvanaya ulaşan kişiye arhat adı verilir Mahayanacılar ise arhat idealini dar ve bencil bir amaç sayarlar ve karşılık olarak bodhisattva idealini savunurlar Bodhisattva aydınlanmaya erişmiş, ancak Buda olmayı erteleyerek dünya üzerindeki tüm duyarlı canlılar Budalığa erişmedikçe doğum ölüm döngüsünden (samsara) ayrılmayı reddeden, yardıma ihtiyacı olanın yardımına koşan kişidir Dolayısıyla bodhissatvanın en önemli erdemi ''merhamet'' (karuna), Theravadanın bilgelik erdeminden daha üstün sayılır KökeniMahayananın ayrı bir okul olarak ortaya çıkışı M Ö 1 yüzyılda Kuşan İmparatorluğu (günümüzde Pakistan içinde bir bölge) sınırları içinde gerçekleşmiştir Burada bir hayli geliştirildikten sonra yaklaşık M S 2 yüzyıl civarında Çinde yayılmaya başlamıştır Mahayana Budizminin kökeni kesin olarak bilinemese de, kimi araştırmacılar tarafından ekavyavaharika, lokottaravadin ve sautranika gibi eski okullarla arasında benzerlikler kurulmaktadır Ancak II yüzyılda Nagarjuna tarafından kurulan Madhyamika okulu ilk Mahayana Budist okul olarak kabul edilir Mahayana MetinleriMahayana metinleri muhtemelen M Ö 1 yüzyılda yazılmaya başlandı Prajna-Paramita sutralarında olduğu gibi kimi sutralar, Budanın saklı kalmış vaazları olarak tanıtılır Kimilerinin ise diğer sutralarla birlikte kulaktan kulağa aktarıldığı, sonradan yazıya geçirildiği iddia edilmektedir Kimi kaynaklar ise bu sutraların Buda döneminden sonra saklandığını, ancak daha sonraları mitolojik yollarla tekrar ortaya çıktığını savunur Sutralara ek olarak yorumlardan oluşan çeşitli Mahayana metinleri de bulunmaktadır
Tarihsel olarak en eski olduğu ispatlanan Mahayana metinleri, Prajna-Paramita Sutraları, Avatamsaka Sutra, Lotus Sutra, Vimalakīrti Sutra, ve Nirvana Sutradır
Mahayana Budistler kimi zaman Shakyamuni Buddha'nın öğretilerini üç genel kategoriye ayırır; buna "dharma çarkının evreleri" adı verilir: Hinayana, Prajna Paramita, ve Tathagatagarbha öğretileri
Budizm Çin ve Tibete yayıldıktan sonra Mahayana metinleri buralarda çevrilmiş ve Platform Sutra ve Sutra of Perfect Enlightenment gibi yeni metinler de eklenmiştir Chan ustası Linjiye ait Linji Luda daha sonradan eklenenler arasındadır Budizmin Doğu Asyada gelişimine paralel olarak Kore ve Japonyada değişik metinler Mahayana metinlerine dahil edilmiştir Örneğin, Korede Jinul yazmaları, Japonyada Dogen'nin Shobogenzosu gibi
|