Formula 1 Tarihi

Formula 1 yarışlarının kökeni 1920ler ve 1930lar da yapılan Avrupa Grand Prix motor yarışlarına dayanır Formula tüm katılımcıların ve arabaların uymak zorunda oldukları kurallar bütünüdür Formula 1, 2 Dünya Savaşından sonra 1946 yılında üzerinde anlaşılan yeni kuralların adıdır Savaştan önce Dünya Şampiyonası için pek çok Grand Prix yarış organizasyonu düzenlenmiştir, ancak Dünya Sürücüler Şampiyonası 1947`den önce biçimlendirilememiştir İlk dünya şampiyonası yarışı 1950 yılında İngiltere`nin Detaylı bilgi için bakınız: II Dünya Savaşı

Silverstone pistinde yapıldı Üreticiler için şampiyona 1958 yılında yapılmaya başlamıştır 1960lar ve 1970ler de Güney Afrikave Güney Afrika Cumhuriyeti, Afrika kıtasının güney ucunda 22°10'-34°55' güney enlemleri ile 16°30'-32°55' doğu boylamları arasında yer alan ülkedir GAfrika Cumhuriyeti, Afrika'nın güneyinin yaklaşık yarısını kaplar Güneybatısında Atlas Okyanusu, güney ve doğuda Hint Okyanusu, kuzeydoğuda Swaziland, Mozambik ve Zambiya, kuzeyde Botsvana, kuzeybatıda Namibya ile çevrili olan Güney Afrika Cumhuriyeti'nin sınırları içerisinde, topraklarının ortadoğu kesiminde Lesoto Devleti bulunmaktadır

İngiltere de ulusal şampiyonalar yapılmaktaydı Şampiyona dışı Formula 1 yarışları pek çok yılda yapılmıştır, fakat artan maliyetler dolayısıyla bunlardan sonuncusu 1983 yılında yapılmıştır

Yarışların dönüşü (1950-1958)===
İlk Formula 1 Dünya Şampiyonası olan 1950 Formula One Sezonu]]nu Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, İngiltere Avrupanın kuzeybatı kıyısında yer alan Britanya Adalar Topluluğu üzerinde, dört ülkeden müteşekkil bir devlet Bu adalar topluluğu Büyük Britanya ve İrlanda Adalarıyla birlikte, 5000 küçük adadan meydana gelmiştir Batısında İrlanda Denizi, doğusunda Kuzey Denizi, kuzeyi, güneybatısı ve kuzeybatısı Atlas Okyanusu ile çevrilidir

İtalyan

Giuseppe Farina DüzenleEylül 2007

Alfa Romeo (Formula One) ile kazanmıştır Arjantinli takım arkadaşı Arjantin

Juan Manuel Fangioyu ucu ucuna geçerek birinci olabilmiştir bunarağmen, Fangio 1951 Formula One sezonu, 1954 Formula One sezonu, 1955 Formula One sezonu, 1956 Formula One sezonu & 1957 Formula One sezonunu kazandı, onun bu serisi iki kez dünya şampiyonu Ferrariden Alberto Ascari tarafından kesilmiştir Britanya`dan Stirling Moss da düzenli olarak rekabet halinde olsa da, asla Dünya Şampiyonluğunu kazanamamıştır, ve hala bu başarıyı elde edememiş en büyük pilot olarak anılır Fangio Formula One yarışlarının ilk on yılını domine eden kişi olarak anılmaktadır Uzun bir süre boyunca Formula One`ın "büyük ustası" olarak anılmıştır

Bu dönem yol aracı üreten üreticiler tarafından domine edilmiştir - Alfa Romeo, Ferrari, Mercedes Benz ve Maserati - bu üreticilerin tamamı savaştan öncede yarışıyorlardı İlk sezonlar Alfa`nın 158`si gibi savaş öncesi arabaları kullanarak geçti Bunlar önden motorlu, dar tırtıklı lastikleri olan ve 15 litre kompresörlü ya da 45 litre normal doğal emişli motoru olan arabalardı 1952 Formula One sezonu ve 1953 Formula One sezonu dünya şampiyonaları mevcut Formula One araba sayısından duyulan endişeler sebebi ile, daha küçük ve daha az güce sahip arabalar için olan Formula Two kurallarına göre koşuldu 1954 yılında Formula One`a motorların 25 litre ile sınırlandırılması kuralı eklendiğinde Mercedes-Benz geliştirlmiş W196yı ortaya çıkardı Bu araba desmodromic valfler ve yakıt enjeksiyonu gibi yenilikleri içermesinin yanında akış çizgilerini de içeren şasi tasarımına sahipti Mercedes, 1955 Le Mans faciasından sonra tüm motor sporlarından çekilene kadar, sürücüler şampiyonluğunu iki yıl boyunca kazandı

`Garagistes` (1959 - 1980)
İlk temel teknolojik gelişme, Cooper`ın motoru ortada olan arabalarıdır Bu araba şirketin başarılı Formula 3 dizaynından geliştirilerek ortaya çıktı Avusturalyalı Jack Brabham, 1959 Formula One seaznu, 1960 Formula One sezonu ve 1966 Formula One sezonu Dünya Şampiyonu, kısa sürede bu yeni dizaynın üstünlüğünü kanıtladı 1961 Formula One sezonu itibariyle, tüm yarışmacılar motoru ortada arabalara geçtiler

İlk İngiliz Dünya Şampiyonu, 1958 Formula One sezonunda Ferrari ile liderliğe oturan Mike Hawthorn idi Bunarağmen, Colin Chapman`ın F1`e şasi dizayncısı olarak girmesi ve daha sonra Team Lotus`u kurması ile, BRG pistelerin gelecek onyılını domine etti Jim Clark ile Jackie Stewart, John Surtees, Jack Brabham, Graham Hill ve Denny Hulme arasında, İngiliz takımları ve sürücüleri 1962 ile 1973 arasında oniki dünya şampiyonluğu kazandılar
1962 Formula One sezonunda, Lotus geleneksel iskelet dizaynının yerine aliminyum monocoque şasiyi kullanan bir arabayı yarışlara soktu Bunun motoru ortada olan arabaların geliştirilmesinden bu yana gerçekleşen en büyük teknolojik gelişme olduğu iddia edildi 1968 Formula One sezonunda, Lotus Imperial Tobacco amblemini arabalarının üzerine boyadı, bu sponsorluk kurumunun spora girişidir

1960larınn sonlarına doğru kanatçıkların ortaya çıkması ile araba dizaynında aerodinamik downforceun önemi giderek artmaya başladı 1970lerin sonunda Lotus muazzam downforce ve büyük oranda artan viraj dönüş hızı sağlayan ground effect aerodinamiklerini arabasına taşıdı Bu müthiş aerodinamik güçler arabayı yarış pistine 5"g" ye varan güçle bastırır

Büyük İş (1981-2000)===
1981 yılı ilk Concorde Anlaşmasının imzalandığı yıl olmuştur Bu anlaşma takımlara iflas etmedikleri sürece yarışma zorunluluğu getirmekle birlikte onlara televizyon yayın hklarından elde edilen gelirden pay vermektedir FISA-FOCA savaşını bitrerek Bernie Ecclestone`a sporun tüm finansal kontrolünü devretmiştir

FIA 1983 Formula One sezonunda ground effect aerodinamiklerine ceza yaptırımı uyguladı Bundan sonra, bunarağmen, turbocharger motorlar, ki Renault F1 bunun öncülüğünü 1977 Formula One sezonunda yapmıştı, 700 bhp üzerinde güç üretmekte ve bu motorlar rekabetçi olabilmek için bir zorunluluk olarak görülmekteydi İlerleyen yıllarda, özellikle 1986 Formula One sezonunda, Formula One turbo arabaları yarış esnasında 1,100 bhp (820 kW) güç ürettiler (ve özellikle sıralama turlarında 1,400 bhp / 1,050 kW güç üretildi) Bu arabalar bugüne kadar yapılmış olan en güçlü pist yarış arabalarıydı Motor gücü çıktısını ve bu sayede hızı düşürmek için, FIA 1984 Formula One sezonunda yakıt tanklarının büyüklüklerini sınırlandırdı ve 1988 Formula One sezonunda motor güçlendirici sistemlere sınırlama getirdi 1989 Formula One sezonunda turboşarjlı motorları tamamen yasakladı

1990ların başlarında, takımlar aktif süspansiyon, yarı-otomatik vites kutuları ve çekiş kontrol gibi elektronik sürücü yardımlarını kullanmaya başladılar Bu icatlardan bazıları çağdaş yol arabaları tarafından alınarak kullanılmaya başladı FIA, yarışların sonuçları üzerinde sürücülerden daha çok teknolojinin etkili olmaya başladığını belirterek bu elektronik yardım sistemlerinden çoğunu 1994 Formula One sezonunda yasakladı bunarağmen, pekçok gözlemci sürücü yardımlarına getirilen bu yasakların sadece sistemlerin isimlerine getirldiği görüşünde FIA`nın bu uygulamaları yarışmanın dışarısına çıkaracak herhangşi bir teknolojik işmkanı ya da metodu yoktur

Takımlar ikinci Concorde Anlaşmasını 1992^`de ve üçüncüsünü de 1997`de imzaladılar Bu son anlaşmanın süresi 2007`nin son günü dolacak
McLaren ve Williams takımları 1980ler ve 1990ları domine etmişlerdir Bu dönemde Porsche, Honda, ve Mercedes-Benz tarafından motor desteği verilen McLaren, 16 şampiyonluk (yedi üreticiler, dokuz sürücüler) kazanırken, Williams takımı Ford, Honda, ve Renault motorları kullanmış ve yine 16 şampiyonluk (dokuz üreticiler, yedi sürücüler) kazanmıştır Efsane pilotlar Ayrton Senna ve Alain Prost arasındaki mücadele 1988 Formula One sezonunda F1`in ana konusu haline gelmiş, ve Prost`un 1993 Formula One sezonundan sonra emekli olmasına değin sürmüştür Trajik bir şekilde, Senna 1994 San Marino Grand Prixinde duvara çarparak hayatını kaybetmiştir FIA, Roland Ratzenberger`in de Cumartesi sıralama turlarında hayatını kaybettiği o hafta sonundan sonra, sporun güvenlik standartlarını geliştirmek için çalışmalara başladı O günden beri Formula One direksiyonu başında hiçbir sürücü hayatını kaybetmemiştir

Senna, Ratzenberger & Gilles Villeneuve`üm ölümlerinden bu yana, FIA güvenliği kural değişikliklerini uygulamak için bir sebep olarak kullanmaktadır Aksi takdirde Concorde Anlaşması`na göre kural değişikliklerinin tüm takımlar tarafından onaylanması gerekmektedir Bu güya â??dar yarış pisti` çağı daha küçük arka tekerlekli arabalar ile sonuçlandı Aynı zamanda mekanik tutunmayı düşürmek için oluklu lastikler geliştirildi Hem ön hem de arkada tüm lastik boyunca uzanan dört oluk bulunmak zorundadır Amaç viraj süratlerini düşürmek ve lastik ile yarış pisti arasındaki temas yüzeyini küçülterek yarışlı havaya daha yakın koşullar yaratmaktır Bu sürücünün yeteneklerini ödüllendiren bir uygulamadır

Mekanik tutunmanın eksikliği dahi dizaynırların bu açığı aerodinamik tutunma ile kapatma çalışmalarına sebep oldu - kanatlar yardımı ile tekerleklere daha fazla güç uygulanması gibi

Daha yenilikçi takımlar bu dramatik değişikliği maksimize etmek için başka yollar buldu McLaren, Adrian Newey tarafından dizayn edilen arabada, sağ ya da sol tekerleklerin ayrı ayrı fren yapmasını sağlayan bir sistem geliştirdi Böylece virajları çok daha hızlı dönebiliyorlardı Bu buluşta sürücü yardımı olarak algılandı ve yasaklandı

McLaren, Williams, Renault (zamanında Benetton) ve Ferrari`den pilotlar, "Büyük Dörtlü" yü oluştururlar 1984 Formula One sezonundan bugüne kadar tüm dünya şampiyonalarını kazanmışlardır 1990ların teknolojik gelişmeleri sebebi ile, Formula One da yarışmanın maliyeti önemli ölçüde yükseldi Bu artan finansal yük, dört büyük takımın üstünlüğü ile de birleşince (geniş fonlara sahip büyük araba üreticileri Mercedes-Benz (DaimlerChrysler) gibi), daha fakir bağımsız takımların sadece mücadele güçlerini etkilemedi, aynı zamanda bu iş kolunda kalamamalarına sebep oldu Finansal sıkıntılar bazı takımları Formula One`ı bırakmaya zorladı 1990 Formula One sezonundan bu yana, 28 takım Formula One`dan ayrılmıştır

Üreticilerin Dönüşü (2000-2006)===
1999 ile 2004 yılları arasında Michael Schumacher ve Ferrari benzeri görülmemiş beş ard arda sürücüler şampiyonluğu ve altı ard arda üreticiler şampiyonluğu kazanmıştır Schumacher pekçok yeni rekor kırmıştır Bunların arasında Grand Prix galibiyet sayısı (91), bir sezonda galibiyet sayısı (18 yarışın 13 ü) ve en çok şampiyon olan sürücü (7)cite web title = Schumacher makes history publisher = BBC Sport date = 2002-07-21 url =http://newsbbccouk/sport1/hi/motorsport/formula_one/2141834stm format = accessdate = 2006-09-12 Schumacher`in şampiyonlukları 25 Eylül 2005`de Renault sürücüsü Fernando Alonso`nun Formula One`ın en genç şampiyonu olması ile sona erdi 2006`da, Renault ve Alonso şampiyonluğu yeniden kazandı Yedi kez Dünya Şampiyonu Schumacher, Formula One`da geçirilen 16 yılın ardından 2006 sonunda emekliye ayrıldı

Bu süreç içerisinde şampiyonanın kuralları pistteki rekabeti geliştirmek ve maliyetleri azaltmak amacı ile sık sık FIA tarafından değiştirilmiştir Şampiyonanın başladığı 1950 yılından itibaren yasal olan Takım emirleri, 2003 yılında takımların açık açık yarış sonuçlarına hile karıştırmalarından sonra yaşanan pek çok olaydan sonra olumsuz bir kamu oyu yarattı ve yasaklandı Bu yaşanan olaylardan en meşhuru 2002 Avusturya Grand Prix`inde Ferrari tarafından yapılmıştır Diğer değişiklikler sıralama formatı, puanlama sistemin, teknik düzenlemeler ile motor ve lastiklerin ne kadar süre ile kullanılması gerektiğini düzenleyen kuralları içermektedir Lastik sağlayacı firmalar Michelin ile Bridgestone arasındaki savaş tur sürelerini azaltmasına rağmen, 2005 Amerika Grand Prix`inde Indianapolis`de Michelin lastiklerini kullanan on takımdan yedisi lastiklerinin güvensiz olduğu gerekçesi ile yarışmadı 2006`nın sonunda Max Moseley, Formula One için "yeşil" bir gelecek çizdi ve bundan sonra enerjinin verimli kullanımı önemli bir faktör haline geldi

1983`den beri, Formula One yarışları Williams, Mc Laren ve Benetton gibi uzman yarış takımları tarafından domine edilmiştir Bu takımlar Mercedes-Benz, Handa, Renault ve Ford gibi büyük araba üretricisi firmaların motorlarını kullanmaktadır 2000 yılında Ford`un çok başarısız olan projesi Jaguar takımı ile, 1985 yılında Alfa Romeo ve Renault`un yarışlara girmesinden bu yana ilk kez yeni üretici firma takımları Formula One`a girmeye başladı 2006 itibariyle, üretici firma takımları - Renault, BMW, Toyota, Honda ve Ferrari - şampiyonayı domşne ettiler ve üreticiler şampiyonasındaki ilk altı pozisyondan beşini aldılar Tek istisna Mercedes-Benz ile ortaklık yapan Mc Laren takımı olmuştur Grand Prix Manufacturers Association (GPMA) {Grand Prix Üreticiler Birliği} vasıtası ile Formula One`ın ticari karından daha büyük bir pay almışlar ve sporun geleceği ile ilgili daha çok söz sahibi olmuşlardır

===Dünya Şampiyonasının Dışında===
Günümüzde, Formula One yarışı ve Dünya Şampiyonası yarışı terimleri uygulamada tamamen aynı anlamı taşımaktadır; 1984`den bu yana, her Formula One yarışı Dünya Şampiyonası için puanlanmış, ve her Dünya Şampiyonası yarışı Formula One kurallarına göre yapılmıştır Bu herzaman böyle değildi Formula One`ın eski zamanlarında dünya şampiyonası dışında pekçok yarış daha düzenlenirdi

Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Formula 1 tarihi maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir