Fransız Edebiyatı Neden Çağı (Aydınlanma)

Neden Çağı (Aydınlanma)
Fransaa´nin 18 Yüzyili genelde Neden Çağı ya da Aydınlanma Çağı olarak bilinir Bu dönemde ilerici yazarlar, dogruyu ögrenmenin en iyi yolunun nedensellik oldugunu vurguladilar Günün bilimsel gelismelerinden cok fazla etkilendiler (örnegin, doga olaylarinin akla uygun bilimsel nedenlere dayandigini soyleyen Ingiliz bilimadami Isaac Newtona´un fizikteki calismalari) Bu yazarlar, bircok Aydinlanma düsünürüne (philosophes) düzen icindeki doganin insan toplumlari icin bir model olarak kullanilabilecegini anlattilar Bu dönemin edebiyati oldukca felsefiydi ve Voltaire, Denis Diderot ve Jean-Jacques Rousseau gibi önemli yazarlar tarafindan yaratilmisti
Voltaire, döneminin en cok konusulan ve tartisilan edebi figürüydü Yazar olarak yeteneklerini ve ününü tahammülsüzlük ve önyargililik ile savasmak ve akilciligi yüceltmek icin kullanmisti Voltairea´in en ünlü eseri taslama roman Candidea´dir (1759) William Shakespearea´den etkilenerek trajediler de yazdi Bunun yaninda, Voltaire aynı zamanda Avrupa ve dünya tarihi üzerine eserleri ile modern tarih yaziminin prensiplerini gelistirmeye de yardim etti
Denis Diderot ana olarak Neden Cagia´nin en önemli entelektüel yapitlarindan biri olan Encyclopediea´nin (1751-1772) editörü olarak taninir Ansiklopedi, bircok alandaki uzman yazarlarin makalelerinin derlenmesinden olusuyordu Eser, günün bilgi birikiminin daha genis bir izleyiciye uzanmasini amacladi Dini otoriteye, iktisadi esitsizlige ve adaletin istismarina saldirdi Diderot aynı zamanda Ölümcül Jacques ve Efendisi (1778-1780) adli romanindaki kurgusallik ile de bilinir
Jean-Jacques Rousseau, Fransiz toplumunda (Yeni Heloise, 1761) ve egitim mekanizmasinda (Emile, 1762) degisiklikler önermisti Rousseaua´nun otobiyografisi (ölümünden sonra yayinlanan Itiraflar, 1782) kendini elestirmenin modern edebiyatini yaratmaya yardimci olmustu Meditatif ve lirik duyguyu Fransiz edebiyatina yeniden sokmaya yardimci olan kurgusu icinde, Rousseaua´nun dogaya hassasiyeti belirgindir Bu hassasiyet kendisinin siyaset ve toplumsal düzen üzerine yazdigi Söylevler (1755) ve Toplum Sözlesmesi (1762) gibi teorik eserlerini de oldukca etkilemistir
Marquis de Sade, kendi zamaninda cagdaslarinca anlasilmadi ve daha sonra da hep nefretle anildi Ancak 1900lü yillara dogru Neden Cagia´nin en önemli yazarlarindan biri olarak kabul edilmeye baslandi Boudira´de Felsefe (1795) gibi vahsi *****grafi iceren romanlari, kendi zamanindaki yazarlarin dogaya bakislari ve toplumsal düzen öngörülerinin iyimser dogasiyla dalga gecer Siyasi yazilariyla da bilinen Montesquieu, rezil eden toplumsal elestirilerini Pers Mektuplaria´nda (1721) yazdi Alain Rene Lesage ünlü satirik romani Gil Blasa´i (1715-1735) yazdi Pierre de Beaumarchais, Sevilla Berberi (1775) ve Figaroa´nun Düğünü (1784) gibi satirik komediler kaleme aldi Iki oyun da aristokratik önceligin irrasyonel dogasi üzerinedir ve bu fikirler Fransiz Devrimi fikirlerine kaikida bulunmustur

Kaynak : Wikipedia