Yahudi İspanyolcası Kökeni

Kökeni
I yüzyıl ile VI yüzyıl arasında Roma İmparatorluğu'nun farklı yerlerinden, çoğunlukla da Filistin'den göç eden Museviler, İspanya'ya yerleşmişlerdir İspanya'da yaşayamaya başlayan Museviler, VII yüzyılın başlarında, o zamanın İspanya'sında konuşulan antik İspanyolca'yı konuşmaya başlamışlardır Ve de 1492 yılına kadar ana dilleri olarak eski İspanyolca'yı konuşmuşlardır
711 yılında İspanya, Emeviler tarafından fethedilmiş, 1492 yılının başında da İspanyollar tarafından geri alınmıştır Ülkede birlik adına Kastilya kraliçesi Isabella ile Aragonya kralı Ferdinand evlenip, diğer küçük krallıkları da boyunduruklarına alarak "Katolik İspanya Kraliyeti"ni oluşturmuşlar
Kral ve kraliçe, Ferdinand ve Isabella, ilk faaliyet olarak, 31 Mart 1492'de, ülkede yaşayan tüm Müslüman ve Musevilerin din değiştirerek Katolik Hıristiyan olmalarını ya da dört ay içinde tüm mal ve mülklerini geride bırakarak ülkeyi terketmeleri yasası çıkarmışlardır



Bunun üzerine, dönemin Osmanlı padişahi, II Bayezid, İspanya topraklarında yaşayan Müslüman ve Musevi'leri hem kuzey Afrika hem de Akdeniz üzerinden kaçırarak Osmanlı topraklarına yerleştirmiştir 4 aylık dönemin sonunda İspanyada'ki Musevilerin 150000'i Osmanlılara, 50000'i diğer ülkelere (Fransa ve Portekiz) göç etmişlerdir Ülkede kalan Musevi ve Müslüman'lar ya din değiştirmiş ya da aslanlara yedirilmiştir 1497'de Portekiz Krallığı da aynı yasayı çıkartınca, oradaki Musevilerin çoğu sözde din değiştirmiş, ancak uygulamada dinlerini korumuşlar, daha sonra da ülkeyi normal yollarla terkedip diğer Sefaradların bulunduğu yerlere veya güney Amerika'ya yerleşmişlerdir
Sonuç olarak, 1492'de İspanya'dan kovulan Museviler Osmanlı İmparatorluğun'da eski İspanyolcayı ya da Musevi İspanyolcasını serbestçe kullanmışlar, kitap ve gazeteler yayınlamışlardır Hatta Osmanlı'da uzunca bir dönem ticaret dili olarak Musevi olmayanlar tarafından da kullanılmıştır Dolayısıyla, bütün bu yollarla ve de dilin aile içinde kulaktan kulağa, konservatif bir şekilde aktarılmasıyla da, Musevi İspanyolcası, İspanya'daki dil değişimlerinden etkilenmeyip, 15 yy İspanyolcasını neredeyse günümüze değin taşıyabilmişlerdir Ancak bugün hem ciddi bir yok olma hem de modern İspanyolca tarafından yozlaşma ve asimile olma tehlikesiyle karşı karşıyadır [10] [20] [21]

Kaynak : Wikipedia