Zazalar Folklor Ve Kültür

Folklor ve Kültür
Zazalar; Beluçiler, Farslar, Gilanlılar, Kürtler, Osetler, Afganlar/Peştunlar Lorestanlılar, Mazenderanlılar, Tacikler ve diğer İrani halklarla dil ve kültür bağlamında birçok ortak özellik paylaşırlar Tüm bu İrani halkların dilleri birbiriyle akrabadırlar ve yüzlerce ortak kelime barındırırlar Kelime kökleri büyük oranda aynıdır, renklerin, sayıların , bitkilerin adlandırılmasında benzer ortak kelimeler kullanılır Kılık-kıyafet, halk masalları, gelenek-görenekler , dini inançlar, bayramlar pekçok noktada ortak özellikler taşır Zazalar bütün İrani halklarda olduğu gibi irili ufaklı çok sayıda aşiretlere bölünmüşlerdir fakat günümüzde aşiret yapısı ve kuralları hemen hemen yok olmuş diyebiliriz Zazalar tarihsel olarak kırsal ve feodal bir hayat sürmüşler, tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır Anadoluda Zazalar, Kürt, Türkmen, Ermeni gibi halklarla sürekli büyük bir kültürel etkileşim içinde olmuşlardır
Özgün yapısı bozulmamış Zaza köylerinde kadınlar şalvar, başlarında leçeg veya puşi, bellerine şal veya kuşak giyerler Erkekler de takım şalvar, başlarına köşeli şapka, puşi veya desmal giyer ve bellerine de kuşak bağlarlar
Başlıca halk dansları; Qeraçor, Devzer, Çepki, Fadiki gibi düğün oyunlarıdır Başlıca yemekler; babıko, bıcık, zerfet, keska, helisa, patila, pêsara, şir, bıcıka qatqatın, çhebelek, dogma gibi genelde hamur ürünü yemeklerdir
Zazalar arasında kutlanan veya kutsanan başlıca bayramlar ve önemli günler şunlardır ;

Kormışkan bayramı (çermik ve

Siverek Yöresi, Mart ayında Nevruza denk gelir)

Hawtemal bayramı (Dersim Yöresi, Mart ayında, bir tür bahar bayramı)

Hawtemalo Pil (Büyük Hawtemal)
Hawtemalo Qıc (Küçük Hawtemal)


Qereçarseme :Bir bahar bayramı, yine Mart ayında kutlanır
Newê Marti : Mart dokuzu, Nevruz, 22 Mart'a denk gelir, normal Nevruz'dan bir gün sonradır
Gağand : Yeni yıl bayramı, daha çok Dersim-Koçgiri-Varto ve Gerger dolaylarında yılbaşı olarak 13 Ocak'a yakın tarihlerde kutlanır Bu bayramda Rumi takvim esas alınır 50 yıl öncesine kadar Sünni Zazalar tarafından da kutlanıyordu Dersim'de ve Gerger'de halen kutlanmaya devam etmektedir
Rocê Xızıri : Hızır orucu, Alevi Zazalar tarafından her yıl Şubat ayının ikinci haftasında 3 gün oruç tutulur
Rocê İmamu : Muharrem orucu, Alevi Zazalar tarafından tutulur ve çok önemlidir
Rocey Ramazani : Ramazan orucu
Eydê Heciyan, Roşanê Qurbani : Kurban bayramı

Kaynak : Wikipedia