Uzay Yarışı Canlılarla Uçuşlar

Canlılarla uçuşlar
Hayvanlı uçuşlar
Birleşik Devletlerin ele geçirdiği Alman V-2 roketleriyle fırlatılan meyve sinekleri ile 1946'da uzaya hayvan gönderen ilk bilimsel çalışma yapıldı 1957'de SSCB'nin Sputnik 2 uçuşu ile yörüngeye gönderilen ilk canlıysa Laika adındaki köpek oldu O tarihte geri getirecek yeterli teknolojinin henüz bulunmaması nedeniyle, uzaya ulaştıktan bir süre sonra Laika aşırı sıcaklık ve stresten hayatını kaybetti 1960'ta ise Belka ve Strelka başarıyla Dünya yörüngesine ulaşıp geri dönebildiler Amerika Afrika'dan ithal ettiği şempanzelerle uzaya insan göndermeden önce çalışmalar yaptı Yine Sovyetler 1968 yılında Zond 5'le uzaya kaplumbağalar göndermiş, ayın etrafını dolaşan ilk canlı uçuşu gerçekleştirmiştir
İnsanlı uçuşlar
Sovyetler Birliği, Vostok serisi uzayaraçları ile uzaya ilk insanı göndermeyi başardı Yuri Gagarin 12 Nisan 1961'de Vostok 1 aracıyla yaptığı uçuşla Dünya yörüngesine başarıyla ulaşan ilk insan olmuştur Bu olayın yıldönümü Rusya'da ve birçok ülkede hala kutlanmaktadır
Vostok serisi uzayaraçlarını, Sovyet uzay programının başındaki Sergey Korolyov ve ekibi tasarlamıştır Vostok'lar önce sınama uçuşlarında uzaya gönderilen köpek ve mankenleri sağ salim dünyaya geri getirmeyi başardı Öte yandan, ilk Sovyet uzayadamlarının eğitim programı sürdürülüyordu Tüm hazırlıkların tamamlanması üzerine, 12 Nisan 1961'de içinde Yuri Gagarin'in bulunduğu Vostok 1 uzaya gönderildi Vostok 1, dünya yörüngesinde 108 dakikada tam bir tur attıktan sonra Gagarin'i Sovyet topraklarına indirdi
Şüphesiz ki insanlı Sovyet uzay programı insanlık tarihinin en önemli ve cesur girişimlerinden biriydi Vostok projesi, uzay yarışında Sovyetler'in öncülüğünü perçinlemekle birlikte, ABD için tam bir sürpriz değildi Yakın zamanda yayımlanan tarih CIA raporları, ABD yönetiminin insanlı Sovyet projesinden uzun süredir haberdar olduğunu iddia etmektedir
ABD, Sovyetlerin bu atağı karşısında kendi projesini hızlandırdı ve 25 Nisan 1961'de ilk uzayadamını Mercury-Redstone 3 aracıyla uzaya gönderdi Ancak Vostok 1'in aksine Mercury 3 aracı yörüngeye giremedi, atmosferin dışına çıktıktan hemen sonra geri döndü Ayrıca Mercury 3, Vostok 1'e göre daha dar ve küçük bir araçtı ABD'nin yörüngeye girebilen ilk insanlı uçuşu, ancak bir yıl sonra, John Glenn yönetimindeki Mercury 4 aracı ile gerçekleşti (20 Şubat 1962)
Sovyetler, kazandıkları bu ivme ile uzay yarışında başka ilklere de imza attı Valentina Tereşkova 16 Haziran 1963'te Vostok 6'yla uzaya gönderilen ilk kadın oldu SSCB'nin Voskhod 2 programında Aleksei Leonov, 18 Mart 1965'te ilk uzay yürüyüşünü gerçekleştirdi Ancak bu görev neredeyse bir felaketle sonuçlandı Yetersiz retroroket ateşinden dolayı Leonov'un bulunduğu kapsül hedeften 1600 km ötede yere inebildi
Bu başlangıcın ardından gerek Sovyetler, gerekse ABD'liler uzaya insanlı uçuşlar yapmayı sürdürdüler Uzay yarışının bu ilk döneminde Sovyetler üstünlüklerini sürdürdü Bu dönemdeki bazı "ilk"ler şunlardır:

Vostok 1 - 12 Nisan 1961 Uzayda ilk insan
Vostok 2 - 8 Ağustos 1961 Uzayda ilk tam gün
Vostok 3 - 11 Ağustos 1962 ve Vostok 4 - 12 Ağustos 1962 Uzayda ilk iki araçlı uçuş İki uzay aracı arasında ilk telsizli iletişim
Vostok 5 - 14 Haziran 1963 20 yy'ın en uzun tek kişilik uçuşu (5 gün)
Vostok 6 - 16 Haziran 1963 Uzayda ilk kadın (Valentina Tereşkova)

Tamamını görmek için Uzayda İlkler Tablosuna göz atın


Dosya:Gagarin korolyovgif
Vostok 1 Gagarin, ilk insanlı uzay uçuşundan hemen önce Korolyov ile, 12 Nisan 1961



Vostok serisinin ardından, Sovyetler üç insanı aynı anda uzaya gönderebilen Voskhod programına başladı Ancak Voskhod, üç kişi için genişletilmiş bir Vostok kapsülünden başka bir şey değildi ve ciddi bir teknolojik gelişme göstermiyordu Ayrıca son derece sıkışık şekilde kabine yerleşen üç uzayadamının güvenlikte olmadığı anlaşıldığından, Voshkod programı iki uçuştan sonra iptal edildi




Aleksey Leonov, 15 Mart 1965'te uzayda yürüyen ilk insan oldu


Sovyetler bu başarıları gerçekleştirirken ABD de boş durmadı ve uzay teknolojisini geliştirdi Ay'a insan gönderme projesine hazırlık olarak, uzayda yörünge değiştirerek manevra yapabilen Gemini serisi araçları hazırladı ve uzaya gönderdi Gemini araçları, Sovyet araçlarına göre daha az "ilk" gerçekleştirmiş olmakla birlikte, daha üstün teknolojiye sahipti Zira Vostok ve Voskhod araçları uzayda manevra yapma ve kenetlenme yeteneğine sahip değillerdi Sovyet uzayadamları, otomatik işleyen kendi araçlarının yolcusu durumunda iken, ABD'li uzayadamları, araçlarını idare eden pilotlardı Bu tecrübe ve teknoloji farkı, Ay'a iniş projesinde ABD'ye üstünlük sağlayacaktır
Ay'a iniş
Uzay Yarışı'nın başlangıcında Sovyetlerin sağlamış olduğu açık üstünlüğe karşı, ABD bir karşılık verme arayışına girdi 1961'de başkanlık koltuğuna oturan Kennedy, seçim kampanyası boyunca uzay çalışmalarına önem vereceğini açıkça belirtmişti Seçimi kazandıktan kısa süre sonra Kongre'de yaptığı konuşmada Sovyetlere karşı seçtiği hedefi açıkladı:

Bence milletimiz, bu onyıl bitmeden Ay'a bir insan indirme ve onu sağ salim Dünya'ya geri getirme hedefine kendini adamalıdır

Ay'a insan indirme ve geri getirme hedefine ulaşmak için başlatılan projeye Apollo adı verildi Apollo Programı, Kennedy yönetiminin hem sol hem de sağ kanattaki politikacıların eleştirilerine karşı kendini savunmasına olanak sağlıyordu Apollo'nun avantajları şunlardı:

Seçimde, anahtar eyaletlere ekonomik yararları vardı
Kennedy tarafından 1960 seçimlerinde belirtilen "füze boşluğunu" kapatıyordu
Teknik ve bilimsel açılardan yararları vardı





Yerdoğumu, 22 Aralık 1968 (NASA)


Nasa müdürü James E Webb ile yapılan bir sohbette, Kennedy şöyle dedi:

Yaptığımız her şey Ay yolunda Rusları geçmek için Yoksa bu kadar parayı harcamamamız gerekir, çünkü ben uzayla ilgilenmiyorum Bu bedeli karşılayacak tek şey Sovyetleri yenip, geride kaldığımız birkaç yılı sonlandırmak Tanrı'nın da yardımıyla, onları geçtik

Kennedy ve Johnson halkın görüşünü yönlendirerek Apollo programına 1963'te % 33 olan güveni 1965'te % 58'e çıkardılar Johnson'ın 1963'te başkan olmasından sonra devam eden desteği, programın başarılı olmasını sağladı
Kennedy, Sovyet ve ABD astronotlarının aya inişleri ve hava durumu analizi yapan uyduların geliştirilmesi konularındaki programları birleştirmek amacıyla Sovyetlere teklif götürdü Ancak Kruşçev, o zaman için Amerika'ya göre üstün olan Rus uzay teknolojisinin çalınması konusunda gösterdiği hassasiyet sebebiyle bu teklifi geri çevirdi ve Sovyetler kendi insanlı Ay projelerini yürüttüler




Ay'a ilk insanı taşıyan Apollo 11 aracının fırlatılışı, 16 Temmuz 1969


Bunun üzerine ABD, Ay'a iniş projelerini tek başına geliştirmeye başladı Bunun için öncelikle uzayda manevra yapabilen araçların geliştirilmesi gerekiyordu ABD, Gemini serisi araçları uzaya gönderdi ve bu araçların manevra ve kenetlenme konusunda başarı göstermesinin ardından, Apollo Projesi'ne başlandı
Sovyetlerin insansız uzay roketlerinin Ay'a daha önce ulaşmış olmasına rağmen, 21 Temmuz 1969'da Ay'a adım atan ilk insan ABD'li Neil Armstrong oldu Apollo 11 görevinin komutanı olan Armstrong bu tarih anda yaklaşık 500 milyon kişi tarafından izlendi 20 yüzyılın en önemli olaylarından biri kabul edilen insanoğlunun Ay'a ayak basışını Armstrong şu kelimlerle dile getirmiştir:
Bir insan için küçük, fakat insanlık için büyük bir adım

(Neil Armstrong'un Ay'a ilk adımı sırasındaki ses kaydı (İngilizce))
Sovyetler, insanın Ay'a ayak basması hakkında çelişkili duygular yaşadılar Sovyet Lideri Kruşçev ne başka bir güç tarafından saf dışı bırakılmak ne de böyle büyük maliyetli bir projeyi başlatmak istemişti 1963 Ekim'inde Sovyetler, kozmonotlarının Ay'a uçuş hakkında herhangi bir hazırlık yapmadığını ancak yarıştan çekilmediğini belirtti Sovyet yönetimi ancak 1964'te (ABD yönetiminden üç yıl sonra) Ay'a iniş konusunda kesin karar alabildi
ABD'nin aksine, SSCB'de uzay çalışmalarını yöneten merkez bir organizasyon yoktu Sovyetler'de çeşitli tasarım büroları, çoğu kez birbiriyle rekabet içinde çalışıyordu Sovyetlerin en büyük tasarım bürosu OKB-1'in baştasarımcısı olan Korolyov aya iniş görevlerinde kullanılmak üzere insan taşıyabilecek kapasite sağlamak için Soyuz uzayaracını ve onu Ay'a taşıyacak dev N1 roketlerini geliştirmeye başladı Beri yandan, başka bir tasarım bürosu, Çelomey yönetimindeki OKB-52, yeni bir roket (Proton) ve uzay aracı (Zond) tasarlamaya başlamıştı




ABD'li uzayadamı Aldrin Ay'da,

20 Temmuz 1969


Sovyetler'in en tecrübeli tasarımcısı Korolyov'un 1965'teki erken ölümü ve 1967'de Soyuz'un ilk fırlatılışında yaşanan başarısızlıkla Sovyetlerin Ay'a iniş programı çözülmeye başladı Sonunda Ay'a iniş yapacak aracı tasarlayıp görev alacak uzayadamlarını seçtiler Ancak N1 roketinin denemesinde art arda yaşanan başarısızlıklar, insanlı inişin önce ertelenmesine, sonra da iptaline sebep oldu
Sovyetler, bu başarısızlıktan sonra Ay programlarının varlığını uzun süre inkar ettiler Hatta Ay'a insan indirmenin çok riskli ve pahalı olduğunu, uzayadamlarının hayatını böyle gereksiz bir macera için riske atamayacaklarını ve kaynaklarını halklarının refahı için harcamayı tercih ettiklerini açıklayarak bir karşı-propaganda yaptılar Buna göre, Sovyetler, robotlar kullanarak Apollo Programı'nın sonuçlarına daha ucuza ve uzayadamlarını riske atmadan ulaşabileceklerdi Bu iddialar doğrultusunda, Ay'a gerçekten robotlar göndererek toprak örnekleri almayı da başardılar Luna 16 robotu 24 Eylül 1971'de Ay'dan aldığı örneklerle dünyaya döndü SSCB'nin Ay'a insan indirmek konusunda ABD ile gerçek bir rekabete girdiği ancak 1990'lı yıllarda ortaya çıktı
Ay'a iniş, uzay yarışının en çok rekabet yaşanan önemli kilometre taşıydı Bu aşamada ABD, Kennedy'nin "1960'lı yıllar bitmeden Ay'a insan indirme" hedefini gerçekleştirerek Sovyetler'e karşı kesin bir zafer kazanmış oldu
Sovyetler'in uzay yarışının bu en kritik safhasında kaybetmesinin başlıca nedenleri şunlardır:

Sovyet yönetiminin maddi destek ve kararlılığının ABD'ye göre 3 yıl daha geç ortaya çıkması
ABD Ay projesinin merkez bir örgütçe (NASA) yönetilmesi, buna karşılık Sovyetlerde böyle bir örgütün bulunmaması, kaynakların rakip tasarım bürolarına dağılması
Dahi Sovyet tasarımcı Korolyov'un erken ölümü
ABD'nin projeye aktardığı kaynağın görece daha yüksek olması
Amerikan proje yönetiminin ve kalite kontrol sistemlerinin üstünlüğü

Uzay istasyonları




Skylab uzay istasyonu


Ay yarışını kaybeden Sovyetler'in önünde uzay yarışını sürdürmek için başlıca iki seçenek bulunuyordu:

Mars'a insan göndermek: Prestij açısından en uygun seçenek olmakla birlikte, 1970'lerin başlarında maddi ve teknolojik açıdan Ay'a insan göndermekten çok daha zor bir hedefti
İnsanlı uzay istasyonları: Maddi ve teknolojik açıdan büyük zorluk getirmese de, prestij açısından sonucu çok güçlü olmayacaktı

Sovyetler daha ucuz ve mütevazı seçenek olan uzay istasyonlarını seçtiler Bu konudaki çalışmalar 1960'ların ortasında başlamıştı 19 Nisan 1971'de ilk insanlı uzay istasyonu olan Salyut 1'i uzaya gönderdiler 6 Haziran 1971'de ilk mürettebat bir Soyuz kapsülü içinde istasyona ulaştı
Sovyetler 1980'lere kadar 7 Salyut istasyonunu yörüngeye gönderiler Bu istasyonlar görece basit, ucuz, ancak etkili ve güvenli uzay platformları olarak hizmet verdi Salyut 7, 1991 yılına kadar yörüngede kalmayı başardı Salyut'lara 30'dan fazla uzay uçuşu ile 70'ten fazla mürettebat gitti Bu uçuşlarda uzayın insan organizmasına etkileri üzerine değerli bilgiler ve tecrübeler edinildi, uzayda kalma rekorları kırıldı Bu bilgilerden daha sonraki MIR ve Uluslararası Uzay İstasyonu projelerinde yararlanıldı Ayrıca, uzayda neredeyse sürekli olarak Sovyet vatandaşlarının bulunması da sağlanmış oldu
Ay'a insanlı inişin ardından ABD de uzay istasyonu projesiyle ilgilenmeye başladı Böylece Sovyetler'in uzay istasyonu projesine cevap verilmiş olacaktı Ayrıca, son uçuşları iptal edilen Apollo Projesi'nden elde kalan Satürn roketlerinden yararlanmak, böylece maliyetleri düşürmek mümkün olacaktı
ABD'nin ilk (ve halen tek) uzay istasyonu olan Skylab, 14 Mayıs 1973'te uzaya gönderildi İstasyona ilki 25 Mayıs 1973'te olmak üzere üç seferde toplam dokuz uzayadamı gönderildi Skylab, "uzay laboratuvarı" anlamına gelen bir İngilizce tamlamadır Skylab'ın çalışmaları, ismine uygun olarak bilimsel konularda yoğunlaşmıştır İstasyonda 2000 saatten fazla bilimsel deney çalışması yapılmıştır
Apollo - Soyuz Test Projesi (ASTP)




Apollo - Soyuz kenetlenmesinin temsili resmi, 17 Haziran 1975


Apollo - Soyuz Test Projesi'nin, rakip tarafları bir araya getirerek sembolik olarak uzay yarışını sona erdirdiği söylenir
Ortak bir Amerikan-Sovyet uçuşu için görüşmeler 1969'da başladı Bu uçuşta Salyut ve Skylab istasyonlarının kullanılması önerileri reddedildi Bunun yerine, uzayda acil kurtarma operasyonları için hem Amerikan hem Sovyet uzay araçlarına uygun bir kenetlenme mekanizması geliştirildi 1970'te projenin çalışma grubu oluşturuldu Mayıs 1972'de konuyla ilgili Amerikan-Sovyet antlaşması imzalandı
17 Haziran 1975'te Amerikan Apollo ve Sovyet Soyuz araçları kenetlendi Uzayadamları bazı seremonilerden sonra birbirlerinin uzay gemilerine geçerek incelemeler ve muhtelif deneyler yaptılar
ASTP, uzayda milletlerarası bir kurtarma çalışması yapılması için gerekli teknolojinin gelişmesini sağladı ve bir prova görevi üstlendi Ancak uzay çalışmalarının geneli düşünüldüğünde, bir iyi niyet gösterisi olmaktan öteye gidemedi Bu tür bir kurtarma operasyonunu gerektirecek herhangi bir durum ortaya çıkmadı
ASTP, Apollo uzay aracının son uçuşu oldu ABD, insanlı uçuşlara altı yıl ara verdi ve ancak 1981'de uzay mekiği ile tekrar başladı

Kaynak : Wikipedia