Çarşamba, Samsun İlçenin Tarihi

İlçenin tarihi
Çarsamba yöresi MÖ 4000'lerden itibaren bir yerleşim merkezidir ve Hitit Firig egemenlikleri altında kalmıştır Grek kaynaklarına göre Bafra ve Terme birlikte, Çarsamba ovasinda da MÖ 8 yüzyılda Amazonların (kadın savasçıların) yaşadığı rivayet edilmektedir
MÖ 670 yılında Amisos (Samsun) ticaret kolonisi kuran Miletoslu denizciler Yeşilirmak kıyılarına kadar uzanarak buralara sömürge kurdular Bu sömürgelerden birisi olan Yeşilırmak'a "Iris" Çarsamba' nın güneyinde kurşunlu oymağı ile Ordu köyü' nden oluşan sömürgelerine a??Miskire' dediler
MÖ 6 yüzyılda Persler' in egemenliğine girer
MÖ 63 yılında Roma İmparatorluğu' na bağlandı Roma İmparatorluğu'nun MS 39 yılında ikiye ayrılmasından sonra Bizanslıların (Doğu Roma ) emrinde kalmıştır Bu durum 1200'lere kadar devam etti
Selçuklu Sultanı 2 Kılıçarslan Ülkesini 1185 yılında 11 oglu arasında taksim ettiğinde yöre Rüknettin Süleyman Şah' ın payına düştü
Anadolu Selçuklu Devleti'nin dağılmasından sonra Samsun yöresinde a??Canik Beyleri' adıyla yeni idari beylikler oluştu Bunlar 5 tanedir ve bir tanesinde Çarşamba havalisinde hüküm süren Taceddinoğulları'dır Çarşamba : Canik Beylerinin merkezi durumundaydı Bu Beyliklerin en kuvvetlisi olan Taceddinoğulları ilçemizin bugünkü batı yakasinda bulunan sarıcali mahallesinde oturur ve böyle hükmederlerdi
1071 Malazgirt Meydan Savaşı'ndan Sonra Anadolu'ya göç eden Porsukoğulları Çarşamba'ya gelip yerleşmişler ve daha sonra bulundukları yere porsuk köyü adı vermiştir
Eskiden şimdiki ilçenin yerinde Sarıcalı Mahallesi ile Kusdoğanlı köyleri bulunurmuş
Burada 1370 yılında büyük bir panayır kurulmuş Bu panayır Çarşamba günleri kurulduğundan "Çarsamba Pazarı" denmiştir (Çarsamba ismi buradan gelmiştir) Sarıcalı ve Kuşdoğanlı'nın ilk yerleri Çepnioğulları idi Sonradan buraya Horasan' dan Türk aileleri yerleştirilmiştir
1428 yılında Osmanlı İmparatorluğu' na katılan Çarsamba :Yörgüç Paşa, Hoca Ali Paşa, Hazinedaroğulları tarafından yönetilmiştir
Çarsambada 1700'lü yıllarda Yeşilırmağın Batı yakasında Hıristiyan mahalleside oluşmuştur Samsun ve çevresi 1847 a??deki yönetsel bölünmede Sivas eyaletinden alınarak Trabzon eyaletine verildi1847 a??de Trabzon Eyaletinin Canik livasından başka merkez livasi, Batum livasi Gönye, Karahisar -i sarki olmak üzere 4 livası daha vardı
1870 tarihli Trabzon vilayet salnamesinde Çarşamba Kaza olup 119 köyü 9200 hanesi ve 32153 erkek nüfusu vardır Bu nüfusu, ile Çarşamba Trabzon vilayetine bağlı Canik sancağının en büyük kazasıdır Terme Çarşambaya bağlı bir nahiyedir
1870 Trabzon Vilayet Salnamesine göre Çarşamba Ilçesinde ilçe yönetimi üç meclis tarafından yürütülüyordu bunlar;
Meclis-i idare (idare meclisi) olup başkanı Kaymakam
Meclis-i deavi (davalar meclisi) başkanı Başkadı
Meclis-i daire-i belediye (belediye idare meclisi) başkanı Belediye Reisidir
Bu idari yapılanma cumhuriyet dönemine kadar sürmüştür
1882 Trabzon Vilayet Salnamesine göre Çarsamba Kazasının taşınmaz malları;
Hükümet Konağı 151 Cami ve Mescit 1 Türbe 2 Tekke 21 Çeşme 3 Hamam 4 Han 417 Dükkan 251 Değirmen 1812 Fırın 4 Fabrika 2 Köprü 38 Kilise 13 Medrese 147 Müslüman Mektebi 3 Hırsitiyan Mektebi 62 Müslüman Mezarlığı 16 Hıristiyan Mezarlığı vardı
1892' deki Yönetsel bölümünde Canik sancağı, Trabzon vilayetine bağlıydı Bu dönemde Trabzon vilayetini, merkez sancağı, Canik, Lazistan ve Gümüşhane sancakları oluşturuyordu
Canik sancağının toplam 6 kazası sırası ile şunlardı :Merkez, Bafra, Ünye, Fatsa, Terme ve Çarşamba Ladik, Köprü ve Havza bu dönemde Sivas vilayeti sınırları içerisinde idi Canik sancağı,1896 ve 1903' teki yönetsel bölünmelerde de 1892' deki konumunu korudu
Canik sancağı, II Mesrutiyetten sonra Trabzon vilayetinden ayrılarak bağımsız sancak durumuna getirildi Canik bağımsız sancağının bu dönemde, Merkez (Samsun), Ünye, Bafra, Terme, Çarsamba ve Fatsa olmak üzere toplam 6 kazası vardı Ladik ile Köprü kazaları ise yine Sivas vilayetine bağlıydı Canik bağımsız sancağının yönetsel konumu 1918 degişmedi
Birinci dünya savasindan sonra 1920 yılında Ankara hükümeti tarafından görevlendirilen Osman Ağa, türeyen Rumların ve Ermenilerin dağlarda teşkil ettiği çeteleri imha etmiş bölgede emniyet ve asayişi kısmen sağlamış ve bundan sonra da Çarsamba' ya yerleşim için göçler başlamıştır
Çarşamba ilçesi, Trabzon iline bağlı Canik (Samsun) sancağının ilçesi olarak kurulmuş, Samsun bağımsız il olunca Samsun iline bağlı ilçe olarak yönetilmiştir



Kaynak : Wikipedia