Psikanalitik Psikoterapiler

Psikanalitik psikoterapileri kavrayabilmek için Freud'u ve kuramını çok iyi bilmek gerekmektedir Ayrıca bu kuramın izlediği gelişim çizgisini de gözden kaçırmamak gerekmektedir Freud, gününe kadar gelen bir takım bilgileri sistematik hale getiren ve aralarındaki bağları gösteren bir bilim adamıdır Olaylara ve olgulara yaklaşım tarzı psikolojide ve insanı yorumlamada devrim niteliğindedir Kim ne derse desin Freud'un tüm kuramı ve keşfettiği devrim niteliğindeke psikolojik mekanizmaların temelinde hipnotik tarans çalışmaları yatmaktadır Tesadüfen şahit olduğu hipnoz çalışmalarını yakından gördükten sonra nörolojiye olan ilgisi azalmış ve kendisini psikolojiye adamıştır Hipnoz ve hipnotik trans çalışmaları sayesinde kuramının temel dinamiklerini oluşturan Freud, sebeblerini daha sonra izah edeceğim gerekçeler nedeni ile hipnozu bırakmıştır

Freud'un kuramını tarihi çizgisi içinde incelemeye çalıştığımızda büyük bir gelişim seyri geçirdiğini görmekteyiz Kuramında gereğinden fazla tutucu olmasına rağmen, araştırıcılığı ve edindiği yeni tecrübeleri kuramına katmaktan, hatta kuramının bir kısmını değiştirmekten çekinmemiştir Ama bu tutumu objektif bir bilim adamına yakışacak seviyeye de hiç bir zaman uluşamamıştır Bir takım temel doğmatik kabullerin üzerine kurmaya çalıştığı bir takım görüşleri daha sonra kendini takip eden müridleri tarafından eleştirilmiş ve farklı ekollerin oluşmasına neden olmuştur

Freud'un getirdiği devrim niteliğindeki buluşlarına bakacak olursak temel bir takım tesbitleri olduğunu görürüz Bunları; bilinç, bilinç öncesi, bilinçdışı, id, ego, süperego, libido, psikoseksüel gelişim aşamaları,oral dönem, anal dönem, fallik dönem, latent dönem, ruhsal çatışmalar ve savunma düzenekleri,rüyaların sembol dili, dil sürçmelerin anlamları gibi belli başlı başlıklar altında toplayabiliriz Bu kuramsal terminolojinin burada detaylı olarak izahı mümkün değildir Biz sadece bu terminolojinin ne anlama geldiğini kısa başlıklar halinde belirtmekle iktifa edeceğiz

Freud'un bilinç yaklaşımına göre insan bilinci bir bölmesel (topoğrafik) özellik gösterir Buna göre bilincimiz üç kademeden oluşmaktadır Her an farkında olduğumuz şeye bilinç, biraz zorlamakla ulaştığımız bilgiye ve bilinç haline bilinç öncesi, varlığından haberdar olmadığımız ancak davranışlarımızın mimarı olan iç dünyamıza da biniçdışı denmektedir Bilinç, bilinçöncesi ve bilinçdışının çalışma prensipleri çok detaylı bir izaha muhtaçtır Freud bu çalışma sistemini yılmak bilmeyen bir enerji ile lif lif incelemiş ve aralarındaki determinal bağı keşfetmeye çalışmıştır Bu determinal bağı anlayabilen ve yorumlayabilen bir hekim hastasına çok şey verebilir Bu bağlantıları bütün olarak kavrayamayan ve parçada boğulan bir hekimin hastasına fazla yararlı olacağı kanaatinde değilim İnsanı anlamak bu determinal bağları kavramak , yaşamak ve uygulamak ile mümkündür Bunu da objektif olar ancak hipnotik tarans çalışmalarında bulabilirsiniz Aksi takdirde bir yığın terminoloji ve soyut kavramların altında ezilirsiniz

Freud insan psikolojisini yapısal katmanlara da ayırmaktadır Bu katmanlara id, ego ve süperego demektedir İd , bilinçaltımızdaki temel dürtülerimizin bulunduğu yerdir Amacı hazza ulaşma ve elemden kaçmaktır Yaratılışda neyin haz verici ve neyin elem verici temel yaratılış proğramımızda varken daha sonraki öğrenmelerimizle bu durum değişebilmektedir İşte yaratılışımızda bulunan bu temel dürtüler bir takım çevre faktörlerinin etkisi ile kontrol altında tutulur Bu dürtülerin bir kısmı hemen yerine getirilirken, bir kısmı tehir edilir ve bir kısmı da kılık değiştirir Temel dürtülerimizin hemen tatminini engelleyen içteki siteme süperego diyoruz Süperego genellikle öğrenerek toplumsal kültürün bize dayattığı birtakım kabullerden ibarettir Ego ise iki değirmen taşı arasında kalmış buğday tanesi gibidir İd ile süperego arasında uzlaşmayı sağlayan ve her zaman bir çıkış yolu bulmaya çılışan kişilik parçamız ve dış dünyadan gözlemlenen şahsiyetimize ego diyebiliriz

Freud'un psikoseksüel gelişiminde kullandığı kavramlardan en önemlileri oral, anal ve fallik dönemdir Bebeğin ilk iki yaşlarındaki tüm fonksiyonunu içe alıcı bir karter yapısını simgeleyen emme dönemine tekabül eden ağız dönemidir Bebek pasiftir ve alıcıdır Bu dönemden sonra çocuk anal döneme geçer Dışkısını ve idrarını kontrol etmeyi öğrenir Bırakmak ve boşaltmak arasındaki tercihini kullanabilecek bir benlik gelişir Bu dönem bebeğin dışarıya açıldığı zaman zaman saldırganlaştığı anal dönemdir Ardından cinsel kimlik farklılıkların hissedildiği ve cinselliğe merak salınan fallik dönem vardır Bu dönmde çocuk kendi cinsel kimliğini tanır, karşı cinse tanır ve bu dönemde birtakım komplekslere girer Daha sonraları Freud'un bu psikoseksüel gelişim kuramı çok eleştiriye tabi tutulmuş ve takipçileri bu kuramı tekrar revize etme ihtiyacını duymuşlardır Bir kısım analistlerde bu kuramı tamamen reddetmişlerdir Özellikle Elektra ve Öedipal komleksler pek taraftar bulamamıştır

Freud'un tedavi proğramı da getirdiği kuramına uygunluk arzetmektedir Genelde hastalarına bir içgörüş kazandırmayı amaçlayan Freud tedavide de tamamen başarılı sonuçlar alamamıştır Benliğin savunma düzenekleri Freud'da çok önemli bir rol oynamaktadır Benliğin bu savunma düzeneklerini çok iyi bilmek ve hastalara bu çerçevede yaklaşmak hekimin temel alfabesi olmalıdır İnsanlar arası ilişkilerde başarılı olmanın sırırı da bu düzeneklerin nasıl çalıştığını bilmekten geçmektedir