Seneca

Seneca:


Milattan önce 5 ve Milattan sonra 65 yılları arasında yaşamış ünlü Romalı düşünür Stoacı ahlak görüşüyle tanınan Seneca, ahlakının temeline doğaya uygun yaşama ilkesiyle, bir bilge idealini yerleştirmiştir Zamanın toplumunu bir vahşi hayvanlar topluluğu olarak gören Seneca, bilge kişisini, kendi kendine yeten, hazza olduğu kadar eleme karşi da duygusuz, korku bilmez, evrenin gerçek efendisi, erdemi özgür iradesinin sonucu olan ve ölümden korkmayan kişi olarak tanımlamıştır Başka bir deyişle, her ne kadar Stoacı maddeciliği benimsemiş olsa da, Tanrı'nın aşkın olduğunu öne süren Seneca, pratik felsefeyi öne çikarmis ve gerçek erdemle değerin, dışarıda değil de, insanın içinde olduğunu belirtmiştir Harici iyiler ve zenginlikler, insana mutluluk sağlamazlar

SENECA’NIN HAYATI

MÖ 4 yılında İspanya’nın kültür merkezi Cordoba’da doğdu Mısır valisinin eşi olan teyzesi tarafından küçük yaşta Roma’ya getirildi ve onun terbiyesi altında büyüdü Babası, aynı adla anılan, L Anneus Seneca, Augustus ve Tiberius çağlarının ünlü söylev ustasıydı Seneca, ailesinin varlıklı olması sebebiyle o dönemin ünlü felsefecilerinden ve söylev ustalarından ders aldı Daha sonra felsefe eğitimine ağırlık verdi Pythagorascı Sotion’dan dersler alarak onun gibi etyemez oldu ve ruhun ölümsüzlüğüne inandı Sonrasında güzel kokulardan, şaraptan, istiridyeden, mantar yemekten ve yumuşak bir yatakta uyumaktan vazgeçti
Seneca’nın felsefeye aşırı düşkünlüğü babasını endişelendirmişti Çünkü İmparator Tiberius gençliği saran bu felsefe akımlarına hiç sıcak bakmıyordu, garip kılıklı ve tavırlı insanları Roma’dan uzaklaştırıyordu
Seneca’nın yaptığı perhizlerden dolayı zaten zayıf olan bünyesi daha da bozulmuştu, sağlığı iyice kötüye gidiyordu Babası oğlunun sağlığını düzeltmek ve felsefeden uzaklaştırmak için onu ilk önce Pompei’ye, sonra Mısır’a gönderdi
Roma’ya MS 31’de döndü Seneca kendini siyasete verdi ve quaestorluk (idam cezası vermeye yetkili hâkim) elde ederek mahkemede avukatlığa başladı
Kıskanç İmparator Caligula’nın1 deyimiyle ‘kum taneleri’ gibi akıp giden üslubu Seneca’nın ölüm nedeniydi Böyle başarılı bir konuşmacının kendi Roma’sında yeri yoktu Ancak saraydaki bazı kişiler Seneca’nın hasta bir insan olduğunu ve çok az bir ömrü kaldığını söyleyerek İmparator’u zor ikna ettiler ve ünlü filozofun yaşamını bağışlattılar
Seneca, Caligula’nın ölümünden sonra başa geçen Claudius zamanında hakkında yapılan iftira nedeniyle MS 41 yılında Korsika’ya sürgüne yollandı Sürgündeki yaşamını felsefe yapıtları yazarak, bilimle ve şiirle uğraşarak geçirdi
Neron’un annesi Agrippina, oğlunun eğitiminde önemli rol oynayacağını düşünerek Seneca’yı sürgünden çağırdı Seneca, Neron’un eğitimini üstlendi MS54 yılında Neron 16 yaşında imparator ilan edilince, Seneca muhafız kıtası komutanı Afranius Burrus ile birlikte idarede söz sahibi oldu Bu arada Neron anormal davranışlar içine girmişti ve annesi Agrippina’yı öldürtmüştü Bunun ardından Burrus’un da zehirlenerek öldürülmesi Seneca’yı saray yaşamında tek başına bıraktı Bunun üzerine tüm servetini İmparator’a bırakarak özel yaşama çekilmeye karar veren Seneca, bu düşüncesini Neron’a açtı ama reddedildi
MS 64’te meydana gelen büyük Roma yangınından sonra bu önerisini yinelediği halde imparator tarafından ikinci kez reddedildi Ancak Seneca bu kez kararlı davrandı ve siyasetten ayrıldı
MS 61-65 yılları çalışmaları için verimli bir dönem oldu Ancak MS 65 yılında Neron’a karşı düzenlenen bir suikast girişimine adı karıştığı için, imparator tarafından ölüme mahkûm edildi
Bütün yaşamı boyunca ölümün hiçe sayılması gerektiğini savunan Seneca bu emri metanetle karşıladı ve MS 65 yılında damarlarını keserek kendini öldürdü
Seneca, görünüşte görkemli olduğu kadar, varlığını iyi yaşamaya, sefahate harcaması yüzünden, ahlakın yozlaştığı Roma’nın çökmeye sürüklendiği bir çağda yaşadı Rüşvet, talan açıkça mevcuttu İnsanlar zenginlik hırsına kapılmıştı, parayla her şey yapılabilir haldeydi Yozlaşmadan gençler de payını almıştı Gladyatörlerin arenada dövüşmeleri halk tarafından rağbet görmekteydi Kölelerin sayısı artmıştı Kendisine kötü davranılan köleler efendilerine her türlü kötülüğü kendilerinde yapma hakkı bulmuşlardı Soylulara ölüm ve sürgün cezaları verilmekteydi