Herakleios Sasanilerle Savaş

Sasanilerle savaş
Herakleios tahta çıktığında imparatorluk güç bir durumdaydı Phokas'ın,isyanı başlattığı Tuna boyundan orduyu çekmesi ülkeyi Avar işgaline açık hale getirmişti İran'da Behram Çubin'den tahtını Mavrikios sayesinde geri alan Hüsrev II, onun öldürülmesini Roma ile savaş nedeni saydı Kendi sarayında Mavrikios'un oğlu Theodosius olduğunu iddia ettiği bir adam vardı ve onun Roma İmparatoru olarak kabul edilmesini istiyordu Sasaniler zaten Phokas'ın imparatorluğu sırasında Mezopotamya'yı almışlar ve Herakleios'un isyanı sırasında da Suriye'ye girmişlerdi Herakleios barış önerisinde bulundu ama Hüsrev onu Mavrikios'un tahtına haksız yere geçmiş biri saydığından buna yanaşmadı Herakleios'un ilk askeri harekatları felaketle bitince Sasaniler hızla Batıya ilerledi 613'te Şam'ı ve 614'te Yahudilerin işbirliğiyle Kudüs'ü ardından Mısır'ı ele geçirdiler Kudüs'teki Kutsal Kabir Kilisesini yıktılar ve Hiristiyanlar için çok önemli olan Kutsal Haç'ı götürdüler
İstanbul Boğazı kıyısına kadar ilerleyip Kadikoy'u (Kalkhedon'u) aldılar Avarlarla da ittifak kurdular Durum öyle umutsuzdu ki İmparator başkenti İstabul'dan Kartaca'ya taşımayı bile düşündü, ama patrik tarafından caydırıldı Doğuda kaldı ve Doğu Roma ordusunu yeniden düzenlemeye girişti
İmparatorluğun eski asker ve sivil idareyi ayıran yörel idaresini değiştirerek (sadece Ravenna ve Kartaca (Afrika'da) uygulanan ekşarjlık sistemine benzeyen yörel sistemi) Thema yörel idare sistemi adıyla kabul etti Thema sistemi hem asker hem sivil güçleri olan bir vali ile idare edilen, Osmanlılardaki timar sistemine benzeyen, toprağın gelirinin askerlere bırakıldığı bir kolordu çıkartan bir geniş bir yörel çevreydi
Ordusunu bu biçimde düzenledikten sonra Herakleios 621'de ordusunun başına geçip sefere çıktı I Theodosius'dan sonra hiçbir imparator ordunun başında sefere çıkmamıştı Anadolu'ya geçti ve Sasani ülkesine doğru ilerleemeye başladı Yıllar süren bu sefer sırasında İstanbul'u 626'da Avarlar kuşattılar O esnada Sasaniler de İstanbul Boğazına kadar ilerlediler ama karşıya geçip Avarlara yardım etme girişimleri Roma donanmasının başarısı sayesinde sonuçsuz kaldı O sırada Avarlar Dalmaçya'ya saldıran Hırvatlarla savaşmak üzere geri çekildiler
Bu arada Herakleios da Sasanilerin düşmanları Kafkasya'yı işgal eden Batı Göktürk Kağanı Tong Yabgu ile bağlaşıklık kurdu Sasani kralının başkomutanı Şahrbaraz'a kral Hüsrev'in ağzından kendisinin öldürülmesi buyruğu veren mektuplar yazıp bunların komutanın eline geçmesini sağlayarak Şahrbaraz'ın tarafsızlığını sağladılar
Kendisini terk eden Hazarların desteğinden mahrum kalan (Doğu) Romalılar tek başlarına Rahzadh komutasındaki İranlıları 627'de Ninova Savaşında yendiler Herakleios savaş meydanında şahsen Rahzadh ile teketek düelloya tutuştu, onu yenip öldürdü Hüsrev yine de barışı reddediyordu Bu nedenle (Doğu) Romalılar ilerlemeye devam etti Başkent Tizpon (Ktesiphon)'a yaklaştıkları sırada Sasani soyluları Hüsrev'i öldürdüler Yerine geçen oğlu II Kavad barış isteğinde bulundu Her iki imparatorluk arasında Fırat sınır olmak üzere barış yapıldı
Muzaffer Herakleios, kendisine İranlıların Krallar Kralı ünvanını aldı ama 629 yılında Yunancada basitçe monark anlamına gelen Basileus unvanını benimsedi Bundan sonra 8 asır boyunca imparatorlar Basileus ünvanını taşıyacaklardı İmparatorluğun resmi dilini de Latince'den Yunanca'ya çevirdi İmparatorluk resmen Roma adını taşımayı sürdürdü; ancak artık Rum biçiminde de söylenen bu ad her şeyden önce Yunan anlamına gelecekti
630'da Herakleios, İran'dan geri alınan Kudüs'e de hac ziyaretinde bulundu Ama bu yolculuktan kısa süre sonra hastalandı ve bir daha hiç ordusunun başında sefere çıkamadı
Bu yıllarda Arabistan'da Muhammed, göçebe kabileleri birleştirmeyi başarmıştı Araplar 634'te Filistin ve Suriye'ye saldırdıklarında İmparator savaşa gidemeyecek kadar hastaydı 636'da Yermuk Savaşında kalabalık Roma ordusu bozguna uğradı ve üç yıl içinde Suriye ve Filistin bu kez Araplara kaptırıldı Herakleios öldüğünde Mısır'ın da büyük kısmı elden çıkmıştı

Kaynak : Wikipedia