Vi. Yannis Kantakuzenos İç Savaş (1341-1347)

İç savaş (1341-1347)

26 Eylul,1341de Taht Naibi Anna imzalı emir Dimetoka'daki orduya ulaştığı zaman ordu mensuplarının hepsi Kantekuzenos'a bağlılıklarını bildirmiş ve yüzyıllar önceki eski Roma geleneklerine göre yetkilerini tekrar kullanan ordu Yannis Katekuzenos'u imparator (basileus) ilan etmiştir Kantakuzenos sonradan yazdığı tarih kitabında, bu olayları anlatırken bu görevi yüklenmeyi istemediğini; VI Yannis Kantakuzenos adına yapılan din taç giyme töreninde rakibi V Yannis ve annesinin isimlerinin de başta zikredildiklerini ve hatta tören giysilerinin bile kendi vücuduna uymadığını yazmıştır Bu haber Konstantinopolis'e eriştiği zaman kendini taht naibi yapan Konstantinopolis Patriği Yannis Kalekas 19 Kasım, 1341de Ayasofya'da bir törenle çocuk imparator olan V Yannis Paleiologos'a taç giydirmiştir Ayrıca rakip imparator olarak ilan edilmiş olan Yannis Kantakuzenos'u, Patrik olarak kiliseden afaroz etmiştir

Böylece Bizans'da 1347ye kadar altı yıl sürecek bir iç savaş başlamıştır Bu iç savaşta tüm Bizans toprakları üzerindeki halk ikiye bölünmüştür Genellikle soylu, nüfuzlu, zengin, büyük toprak sahibi kişiler Yannis Kantakuzenos taraftarı olup ve daha fakir şehir halkı ve köylüler zengin ve nüfuzlularin aleyhinde olarak V Yannis ve annesi Savoy'lu Anne taraftarlarıydılar Sanki bu yetişmezmiş gibi İmparatorluğun ikinci büyük şehri olan Selanik'te bir siyasal parti olarak Bağnaz Fanatikler (zealots) ortaya çıkıp; şehrin idaresini ellerine geçirmişler ve sonraki 7 yıl Selanik'te İmparatorluk'tan özerk olarak hüküm sürmüşlerdir

Kantakuzenos hemen kendine müteffik aramaya başlamıştır Önce İzmir'deki Aydınoğlu Umur Bey'e yazmış fakat uzak olan İzmir'den geç olan mevsim nedeniyle hemen yardım gelememiştir Bunun üzerine 1342de Sırp Kıralı Stefan IV Duşan ile iki defa şahsen görüşmüş ve ondan asker yardım sağlamıştır İkinci defa gorüşmesinden yardımcı Sırp askerleri ile Dimetoka'ya dönmekte iken Serez'de yolunun düşmanlarına bağlı bir ordu ile yolun kesildiği görülmüş; yolun açılabilmesi için bu şehrin kuşatılıp alınması gerekmiştir Ancak bu kuşatma sırasında ordusunda bir veba salgını başlamıştır Vebadan kırılan ordusunu kaybeden Kantakuzenos savaşarak Sırp sınırına kadar çekilmeyi başarmış; ama karısıyla ailesinin bulunduğu Dimetoka'dan uzak kalmıştır Fakat, 1342 sonunda Aydınoğlu Umur Bey donanması ile Meriç Nehri ağzına gelip askerleri ile karadan Dimetoka'ya giderek o şehrin savunmasını pekiştirmiştir Yine o zamanlar Teselya teması Kantakuzenos'a bağlığını belirtmiş ve Makedonya'da bulunan bazı şehirler de Kantakuzenos'a sadakatlerini ilan etmişlerdir Buna karşılık olarak, Bizans donanması ile Aleksius Apokavkus Selanik'e gelmiş; fakat Bagnaz Fanatiklerden destek alamamış; Umur Bey'in donanması Selanik önünde görününce gemi ile Konstantinopolis'e geri dönmüştür Kantakuzenus Selanik civarında Umur Bey kuvvetleri ile buluşmuş ve Selanik'i birlikte kuşatmışlardır Kuşatmada başarısızlıktan sonra (özellikle Umur Bey'in getirdiği 6000 kişilik Türk ordusu) ile iki güç birlikte Dimektoka yolunu açmışlar ve Kantakuzenos nerede ise bir yıldır göremediği karısı ve ailesine kavuşmuştur

Bu sefer 1343de, Konstantinopolis sorunlarla karşılaşmıştır Umur Bey'in İzmir'den getirdiği Türk ordusu mensupları Trakya'ya yayılarak düşmanlarına ait köyleri ve malikaneleri yakıp yıkmaya başlamışlar ve Konstantinopolis'te yiyecek sıkıntısına neden olmuşlardır Taht naibi olarak bu sorunlara çare arayan Savoylu Anna önce Osmanlı hükümdarı Orhan Bey'den yardım istemiş, ama Orhan Bey bu isteği ret etmiştir Bu sefer Savoylu Anna Batı Avrupa'dan taraftar toplamaya çalışmıştır ve 1343 yazında Avignon Papalığı'nda bulunan Papa VI Klement'e sadakatini bildirmek için maiyetinde bulunan bir Savoylu şövalyeyi Avignon'a göndermiştir Gönderdiği mesajda kendisinin, oğlu V Yannis'in, Aleksius Apokavkus'un hatta Patrik Yannis Kalekas'in Papa'nin otoritesini kabul edip Doğu Ortodoks Hristiyan Kilisesini, Katolik kilisesine bağlamaya söz vermiştir Sonra da Venedik Cumhuriyeti'ne ve Genova Cumhuriyeti'ne onlardan asker yardim isteyen mektuplar göndermiştir

Fakat bu askeri yardımın parasal masraflar ve tazminatlar gerektireceği ve bunun Bizans hazinesinden karşılanması gerektiği bilinmekte idi Ama Bizans hazinesi, vergiler toplanamadığı ve yüksek asker harcamalar nedeniyle boşalmıştı Ağustos 1343 de ise, savaş masraflarını ve verilebilecek askeri yardim maliyetlerini karşılamak için Savoylu Anna, her zaman kötü bir şekilde anılmasına neden olan bir icraatta bulunarak, kıymetli Bizans İmparatorluk taçını ve diğer Bizans devlet simgesi mücehveratı 30000 düka altınına Venedik Cumhuriyeti'ne rehine olarak vermiştir ve bunlar hiçbir zaman Bizans tarafından rehinden geri alınamamıştır

Savoylu Anna isteklerini elde edememis ve durumu kotuye gitmeye baslamistir Avignon'da bulunan Papa, Genova ve Venedik hic yardimda bulunmamislardir Diger taraftan Trakya'da orduya komutan eden komutan Yannis Vatatzes ve Edirne Valisi Aleksius'un oglu Manuel Apokavkus, Kantakuzenus tarafini tutmaya baslamislardir Komplo liderleri Konstantinoplois'de siki bir idare kurmuslar kendi tarafini tutmadiklarini suphe ettikleri kisileri hapis etmeye baslamislar; ana hapishane dolunca eski harap olmus Buyuk Konstantin tarafindan insa ettirilmis olan Buyuk Sarayi hapishaneye cevirmislerdir Komplonun elebasi olan Aleksius Apokavkus yeni kurulan hapishaneyi teftis ederken mahpuslar tarafindan suikasta ugrayip oldurulmustur Bunun uzerine intikam almak icin 200 kadar mahpus Apokavkus'un komuta etmis oldugu donanma mensuplari tarafindan katledilmislerdir

Kantakuzenus tarafi da bir sira sorunla karsilasmistir Sirp Kirali IV Dusan bir muttefikken tum Bizans Makedonya topraklarini eline gecirmek isteyen bir dusmana donusmus ve Serez kalesini kusatmaya baslamistir Selanik'e gonderilen eski Edirne valisi Manuel Apokavkus, bir komplo ile Bagnaz Fanatikler partisinin liderini oldurtunce parti taraftarlarinca yakalanmis ve yuzlerce kendini tutanla birlikte ic kale duvarlarindan atilarak oldurulmus ve Selanik'te bulunup Kantakuzenos taraftari olarak bilinen zenginler de elimine edilmisler ve Bagnaz Fanatikler idaresi daha guclu olarak Selanik'i idareye devam etmistir 1344de yakin muttefiki olan Umur Bey buyuk bir felaket gecirmistir Papa'nin Avrupa'da kurmus oldugu Lig donanmasi en nihayet Anadolu kiyilarina gelmis ve İzmir'i alarak orada bulunan Umur Bey donanmasini imha etmistir Kantakuzenos'a sadik olan Umur Bey ertesi yil Trakya'ya gelmistir; ama Turklerden olusan ordusu hem daha kucuktu hem de komuta ve disipline daha az bagli Saruhanlu Beylik askerlerini de kapsamaktaydi ve bu nedenle Trakya'da 'dusman' koylu ve sehirli talan etme egilimi bulunmaktaydi

Kantakuzenus bu sefer 1345de Osmanli hukumdari Orhan Bey'le muteffiklik icin bir mektup yazmis ve sahsen gorusme imkani bulmustur Kantakuzenos'un yazdigi tarihe gore Kantakuzenos biraz Turkce ogrenmis ve Orhan Beyle yakin iliski kurabilmisti Bu iliskiyi percinlemek icin ikinci kizi olan Teodara'yi Orhan Beyle evlendirmistir Dugun 1346da Silivri'de (Salymbria'da) yapilmis; bir Bizans gemisiyle buraya gecirilen Orhan Bey ve maiyeti icin 3 gun suren dugun eglenceleri tertip edilmistir

19 Mayis 1346da Konstantinopolis'te 800 yildir ayakta duran Ayasofya Kilisesinin dogu kanadi birdenbire cokup yikilmis ve bu buyuk kilise bir harabeye donusmustur Bizans halki bunu kotuye yormus ve Konstantinopolis'teki Savoylu Anna idaresine Allah'in bir ikazi olarak gormuslerdir Bundan iki gun sonra 21 Mayis'ta Kudus Patrik'i Edirne'de VI Kantekuzenos icin ikinci bir dini tac giyme toreni yapmistir Bu torende VI Kantakuzenos, oglu olan Matthios'u ortak imparator yapmamis ve bu unvanin hala dusmani olan ve o zaman 14 yasina giren V Yannis Palaiologos'a ait oldugunu aciklamistir

1347de Kantakuzenos Konstatinopolis'i eline gecirmek icin, sehir icindeki tarafdarlari ile birlikte bir plan hazirlamistir 1 Subat 1447de Silivri'den secilmis 1000 atli kuvvetle hareket ederek plana biraz uygun olmayarak ertesi gece sehir surlarina erismisler ve taraftarlarin Altin Kapi yakinda acmis olduklari ufak bir gedikten sehre girmisler ve ertesi gun sabahi sehrin idare merkezi olan Tekfur Sarayi (Balachernae) onunde Bizans'in idaresini ele almislardir Taht naibi Savoylu Anna ve ve tarafdarlari ile bir anlasma yapilmistir Buna gore gelecek 10 yil, VI Yannis Kantakuzenos ve V Yannis Paleiologos ortak imparator olacaklar; Kantakuzenos kidemli imparator olarak Bizans'i idare edecek ve ondan sonra statuleri ayni olacaktir Butun siyasi mahkumlar serbest birakilacaktir Her iki taraf ta birbirinden intikam almayacak ve her iki taraf icin de af ilan edilecektir Bu cok makul anlasma ile 6 yildir suren Bizanslilar arasindaki kardes kavgasinin acilarinjn biraz olsun iyilestirilecegine inanilmaktaydi


Kaynak : Wikipedia