Robert Owen

Robert Owen


Robert Owen, (1771-1858) Galli reformcu ve sosyalist
Robert Owen, 14 Mayıs 1771'de, Newtown, Montgomeryshire'da doğdu Dokuz yaşına kadar doğduğu şehirde eğitim gördü On yaşındayken, bir kumaşçı dükkanına çırak olarak girdi, Manchester'a yerleşti Keskin zekasının sayesinde Manchester'da hızlıca yükseldi, ondokuz yaşındayken bir pamuk işleme fabrikasına idareci oldu ve işi geliştirdi Bu sektörde birçok yeniliğe imza attı 1794 yılında, Manchester'daki, Chorlton Twist Company isimli bir firmada ortak ve müdür oldu İş hayatında geçirdiği bu günler gelecekte fikirlerine büyük bir katkıda bulunacaktı, daha bu ilk zamanlarında bile işçilerle olan yakın ilişkileri ve onlara verdiği önem ile diğer idarecilerden ayrılıyordu
Glasgow'a yaptığı bir seyahatte, New Lanark değirmenlerinin sahibini, David Dale'in kızıyla tanıştı ve aşık oldu Ortaklarına bu firmayı satın almaları için ikna ettikten sonra, Glasgow'a taşındı ve evlendi New Lanark değirmenlerinde çalışan insanların durumları dönemin standardlarına göre iyi olsa da, gerçekçi bir bakış açısıyla hiç de tatmin edici düzeyde değildi Değirmenlerin yeni yöneticisi olan Owen işçilerin durumlarını düzeltmek için çeşitli geliştirmeler sundu
Yeni fikirleri ve çalışmalarıyla büyük bir başarıyı da beraberinde getirmesine rağmen, bir masrafı de beraberinde getiriyordu Bu yeni masraflardan rahatsız olan diğer ortaklar sorun çıkarmaya başlayınca Owen yeni bir firma açtı 1813 yılında "A New View of Society, or Essays on the Principle of the Formation of the Human Character" isimli ilk eserinin ilk parçaları yayımlanmaya başladı Bu eseri kişisel "insan karakteri" inancıyla yakından ilgiliydi Owen hiçbir zaman dindar birisi olmamıştı ve kendince geliştirdiği bir insan fikri vardı Ona göre insan karakteri, kendi kendisinin yapıtı olmaktan çok öte, çevre faktörlerin sonucu olarak ortaya çıkar Bu çevre faktörlerini kişi belirleyemez, veya kontrol edemez Aslında bu fikirler pek de kişisel sayılmazdı, bu tür ilkeler çok uzun yıllardır felsefenin içinde yer almıştı, yine de Owen bu fikirlerini hayatı boyu çok farklı konulara uygulayarak, yeni ve farklı sonuçlar elde etmiştir
New Lanark'daki çalışmaları Avrupa çapında ilgi görmeye başlamıştı Fabrika işletmeciliğinde sosyalizm fikirlerini, işbirliğini arttırıcı yönüyle işlemeye başladı En başından beri onu farklı kılan özelliklerinden olan, "işçilerine eğitim sunma"yı çok daha geliştirerek devam ettirdi Fabrikalarla ilgili kanun önerisine sıkı sıkı bağlı olmasına ve fabrika meselelerinin kanunlaştırılmasına gösterdiği büyük savunmaya rağmen, 1819'da ortaya çıkan Factory Act (Fabrika Kanunu) onu hiç de tatmin etmedi Avrupa'nın ve İngiltere'nin birçok önemli siyaset adamıyla görüştü, fikirlerini yaymak uğraşısı içindeydi İş sektöründeki ortaya attığı tüm yenilikler etrafında ona saygı duyan büyük bir kitlenin oluşmasına neden oluyordu New Lanark örnek bir işletme olarak geçiyor, sıklıkla birçok farklı iş kolundan ve makamdan lider insanlar tarafından ziyaret ediliyordu
New Lanark'ta yarattığı komünel sistemi yaymak için uğraşmaya başladı Ona göre fakirliğe ve işçi sorunlarına tek çözüm onun bi filantropist, sosyalist reformlarından geçiyordu Ayrıca ziraat alanında kooperatifçiliğin kurulması için de çaba sarf ediyordu İşletmecilik üzerine yaptığı planlar, belki de filantropist yanları yüzünden büyük bir ilgiyle karşılandı Bir sosyal reformist olarak yolu açılmış gibiydi, Londra'da düzenlenen büyük bir mitingte her türlü dne ve dnsel forma olan karşıtlığını ve nefretini açıkça deklare edince toplumun ona bakış açısı değişti Çoğunluğu muhafazakar olan halk nezdindeki popüleritesi düştü, elit çevrelerde de ona olan ilgi azaldı Yine de bunlar Owen'ın fikirlerini ve özgüvenini olumsuz etkilemedi, o hala gittiği yola sonsuz bir inanç besliyor, kendine ve fikirlerine fazlasıyla güveniyordu
Komünel işletmecilik fikirlerini Amerika'da, New Harmony - Indiana'da gerçekleştirebilme şansı edindi İki yıllık bir denemeden sonra işler yolunda gitmedi ve sonlandırıldı Bu sıralarda sıkı taraftarı ve öğrencisi Abram Combe de benzer bir proje almış ve sonuç yine hüsran olmuştu
1828'de, ortaklarıyla arasında uzunca bir süredir devam eden çekişme ve gerilim yüzünden New Lanark ile olan tüm bağlarını koparttı Amerika'dan Londra'ya döndüğünde sosyalist fikirlerinin kampanyasına kaldığı yerden devam etti Sonraki yıllarda devam ettiği seküler ve sosyalist kampanya özellikle işçi kesiminden ilgi gördü Bu sıralarda bazı komünel işletme ve yapılanma denemelerinde yer aldı Bu denemelerden sadece bir tanesi bir süre başarı sağlayabildi
Owen'ın önemli bir yere sahip olduğu sosyalist akımlar sayesinde 1830'larda İngiltere'deki ilk işçi sendikaları ve ticaret odaları kurulmaya başladı Owen'ın sosyal reformcu yaklaşımı, işçi teşkilatlandırılması ile ilgili fikirleri Owenizm olarak anılır Daha küçük yaşlardan beri dn fikrine ve din inanışlara karşıt olsa ve nefret duysa da, hayatının sonlarına doğru büyük bir tinselcilik (spiritualizm) taraftarı olmuştur
17 Kasım 1858 yılında, Newtown'da ölmüştür
1771-1858 19yüzyıl başlarında büyük etki uyandıran öncü ütopyacı sosyalist1816'da New-Lanark fabrikasında kendi denetiminde İngiltere'nin ilk ana okulunu açtı İnsanın yaptıklarından sorumlu olmaması ve çocukluğunda aldığı etkiler Owen'in bütün eğitim ve sosyal reform felsefesinin temeliydi En önemli yapıtları: Memorials on Behalf of the Working Classes(Çalışan Sınıflar adına İki Önerge),Lectures on an Entire New State of Society( Tümüyle Yeni bir Toplum Biçimi Adına Dersler),The Marriage System of the New Moral World( Yeni Ahlak Dünyasının Evlilik Sistemi), Socialism or the Rational System of Society(Sosyalizm ya da Usçu Toplumsal Sistem), Life of Robert Owen written by himself( Robert Owen'in Kendi Kaleminden Hayat Öyküsü)

Kaynak : Wikipedia