İran İslam Devrimi Politik Boyutu

Politik Boyutu





Iranlı muhalefet lideri Musevi Mir Hüseyin Musevi 18062009 protestolarında; Musevi Devrimin ilk yıllarında başbakanlık görevinde bulunmuş devrimde etkin rolu olduğu bilinen bir siyasetçidir 20yıllık suskunluğun ardından ilk kez cumhur başkanlığı seçimlerine adaylığını kooymasının ardından 22052009'da Televizyona çıkıp Ahmedinejadın ekonomi siyasetlerini eleştirmesiyle ve Ahmedinejadın %10un altında ilan ettiği enflasyonun gerçek rakamının %25in üzerinde olduğunu[51] ilan etmesiyle hayran kitlelerini kendi çevresine toplamış devamında gelen konuşmaları ve irşad polisini kaldırma vaadiyle seçmenlerin ilgisini çekmiş ve değişim rüzgarının esmesine neden olmuştur[52] Seçimlerin ardından Mahmut Ahmedinejadın 2 kez cumhur başkanı seçildiğini asla kabul etmemiş ve Musevinin yanlıları 2009-2010'da geniş çaplı protestolar düzenlemişler[53] ancak tamamı hükümet tarafında kanlı bastırılmıştır örneğin çıkan görüntülerden birinde protestoların birinde Devrim Muhafızlarına ait bir kampyonet protestoculardan birini ezerek öldürmektedir[54]







Iran-Irak Savaşı; Saddama bağlı Irak ordusu 22 Eylül 1980'de büyük gruplar halinde Hurremşehre saldırıya geçmesiyle iki ülke arasında savaş başladı savaşın nedenleri için ortak bir fikir birliği bulunmamaktadır ancak Iran ve özellikle Saddamdan sonraki Irak arasında yıllardan beri sınır krizi yaşanmaktaydı Saddam yıllardan beri büyük Petrol rezervlerine sahip Huzistan eyaletine göz dikmişti ve Arap kökenli Huzistan halkını bahane ederek Huzistanı Irak topraklarına katmaya çalışıyordu Devrimden önce küçük çaplı sınır çatışmaları yaşanmış bir kaç kez iki ülkenin hava kuvvetleri birbirine ateş açmış bir kaç uçak düşmüştü ancak devrim öncesi Iran ordusunun gücüne istinaden Saddam devamlı geri çekilmeye mecbur kamıştı Saddam ayrıca Pers Körfezindeki Iran hakimiyetine de son vermek istiyor Irak güçlerinin körfezi ele geçirmesini istiyordu Devrimin zaferini takiben tücrübeli Generallerin kurşuna dizilmesi ve hava kuvvetleri pilotlarının tutuklanması ve kimi zaman idamıyla beraber Iran ordusu güçsüz kalmış ülkedeki siyasi ve güvenlik kargaşası da Saddama saldırı zamanının alarmını vermişti Rehine krizinin yaşnmasıyla beraber uluslararası siyaset de Iran aleyhine cephe tutmuş öylesine bir zamanda Irana saldırmak dünya tarafından fazla bir tepkiye yol açmayacaktı ancak Saddam saldırıyı takip eden 1 yılda ummadığı bir dreniş ile karşılaşmış ardarda birçok arap ülkesinin de aracılık ettiği(örn Suudi arabistan barışın sağlanacağı durumda Irana ödenmesi gereken tazminatın 70 Milyar$ olarak arabistan tarafından karşılanmasını teklif etmişti) barış antlaşmalarıyla Irana Barış teklifinde bulunmuştu her seferinde ise Ayetullah Humeyninin muhalefetiyle karşılaşmış barış sağlanamamaıştı Humeyniye göre savaş Kerbelanın iran topraklarına katılacağı güne kadar sürmesi gerekiyordu Saddam rejiminin 1988'de yeni füze sistemlerine sahip olması ve füzelerle Tahrı hedef almasıyla beraber humeyni ateşkes antlaşmasını imzalamaya mecbur kalmış savaş resmen berabere bitse de antlaşmanın ,mzalanma koşullarını dikkate alındığında iran mağlup sayılmaktadır Savaş sürecinde resmi rakamlara göre 500000 kişi civarında insan hayatını kaybetmiş ancak gerçek rakamların 1 milyon kişi civarında olduğu düşünülmektedir savaşın bir sonucu olarak Iran ordusu geri dönüşümsüz bir hasra uğramış küçülmüş ve Devrim Muhafızlarının önünde küçük bir güç haline dönüşmüş Devrim Muhafızları ise savaş bahanesiyle *****lanmış ve devamında ordunun 3katı yıllık bütceye sahip olmuştur maddi anlamda ise İki ülkede savaş süresince 1 Trilyon$ hasra meydana geldiği açıklanmış 2003'de Irakın işgalinin ardından birleşmiş milletler tarafından çıkarılan tasarıda Irakın irana 200 milyar$ tazminat ödemesi gerektiğini içermektedir[55][56]







Mahmut Ahmedinejad rusya cumhur başkanı Dmitry Medvedev ile görüşürken Ahmedinejad konuşmalarında kullandığı daima eleştirilere hedef olmuştur örneğin bir konuşmasında muhaliflerine hitaben şöyle demiştir: "Aydın tipine bürünürler hal bu ki bir oğlak kadar bile dünyadan anlayacakları yoktur" Birçok kişi sokaklara dökülen milyonlarca Iran halkının yanısıra Ahmedinejad'ın 2 kez Cumhur Başkanı seçilmesini Devrim Muhafızlarının bir darbesi olarak nitelendirmiş, dünyada çeşitli ülkelerin devlet başkanları onu kutlamamaıştır ayrıca seçimlerdeki rakipleri ve halkın büyük çoğunluğu asla sonuçları kabul etmemiştir[53]



Bu devrimle ABD, Ortadoğu'daki müttefikini kaybetmiştir Devrim sonrası İran Fransa'ya dolayısı ile Avrupa'ya yakın bir anlayışa dönüşmüş ABD'den uzaklaşmıştığı sanılmış ancak devrimden sadece bir yıl sonra bu anlayışın temelli yanlış olduğu kesinlik kazanmıştır Devrimden önce politik ve askeri anlamda ortadoğunun en güçlü ülkesi, Devrim öncesi şah tarafından satın alınan 202 adet "F-14 Tom cat"ler ile dünyanın en güçlü hava kuvvetleri arasında 5 sırada yer alan hava kuvveti durumuna gelen ve aynı zamanda ortadoğunun en eski devleti ve dünyanın en eski devletlerinden biri olan Iran, uluslararası arenada giderek güç kaybetmiş ve terorü destekleyen ülkeler arasında yer almıştır ***** devletine dönüşeceği ABD büyük elçiliği baskını ve 444 günlük rehine krizi döneminden belli olan islam cumhuriyeti ***** olaylarını vatandaşlarından da esirgemeyip çeşitli dönemlerde muhaliflerini göstermelik mahkemeler yerine yetiştirdiği *****istlerce öldürmüştür 2009 Cumhur başkanlığı seçimlerinde, seçimlere hile karıştırıldığı gerekçesiyle çıkan olaylarda rejim yetiştirdiği kökten dinci ajanlar ve milislerini çeşitli olaylarda kullanmış ve ayaklanmış halkı sokaklarda öldürmüştür söz konusu ajanlar polis arabasıyla protestocuları ezerek öldürmekten dahi çekinmemişlerdir[57] bu konu çeşitli haberajanslarında halkın cep telefonlarıyla çekmiş olduğu filmler vasıtasıyla haber konusu olmuş ve dünya çapında yankı uyandırmıştır ancak islam cumhuriyeti polisi konuyu tamamıyla yalanlamış ve tekrar olayın yabancı ajanlar taraından yapılmış olduğunu öne sürmüştür Ahmedinejad Cumhur başkanı olmadan önce Tahran belediye meclisi ve millet vekili olmaya da yelkenmiş seçimleri kaybetmiştir, ancak o dönemlere ait hile idealarıyla da karşılaşmış durum örtbas edilmiştir Pehlevi rejiminin son yıllarında özellikle ABDnin desteği ile SSCB ve Arap dünyası özellikle Iraka karşı *****lanan Iran son dönemde satın aldığı 202 adet F-14 Tomcatler ile dünyanın en güçlü 5 hava kuvvetine sahip olmuş ve elindeki güç ile SSCBnin çok yüksek irtifalarda Iran üzerinde uçurduğu bir adet insansız casus uçağını düşürmeyi başarmıştı olayın ardından SSCB bir daha Iran üzerinde uçak uçurmayacağını açıklamak zorunda kalmıştı ancak SSCB tarafından destek gören solcular mollalar gibi *****lanmaya harcanan paraya verdikleri tepkiye bu olaydan sonra şiddet vermeye başlamışlardı Humeyniye göre *****lanmaya harcanan para yoksul halka nakit aylık olarak verilebilirdi ayrıca aynı paradan elektrik ve su bedava yapılabilirdi bu vaatler anlatıldığı gibi yoksul halkın ilgisini çekiyor Humeyninin çevresinde kitlelerin toplanmasına neden oluyordu ancak verilen bedava elektrik ve su vaadi sadece Humeyninin irana dönüşündeki ilk gün Beheşt-i Zehra mezarlığında yaptığı konuşmada bir daha dile getirildi ve bir daha açılmamak üzere dosyası kapatıldı devrim sonrası Şah rejimine satılmış olan inanılmaz güçteki askeri malzeme başta ABD olmak üzere batı ülkelerini ayrıca komşu ülkeleri de korkutuyordu Devrimin zaferini takiben geçici hükümet başkanı olan Mehdi Bazargana ABD tarafından sunulan teklifte F-14 Tomcatler ve AIM-54 Phoenix füzeleri başta olmak üzere birçok güçlü ve pahalı ***** ABDye iade edilecek ve ABD irana ödediği parayı iade edecekti orduya ihtiyacı olmadığını söyleyen ve ortadoğunun en güçlü ordusuna sahip olmayı istemeyen bir rejim için iyi bir fırsat olarak değerlendirilen plana verilen olumlu yanıta rağmen iki taraf üzerinde fiyat üzerindeki anlaşmazlık nedeniyle asla bu değiş tokuş gerçekleştirilemedi ancak ABD teslim etmesi gereken son F-14 Tomcati Irana teslim etmedi[58] Aslında değiş tokuşun gerçekleşmemesi Iran için çok büyük bir şansın habercisiydi zira bütçesinin %85ini *****lanmaya ayıran Irak gelecek sene karışık ve savunmasız kalan Irana saldıracak ve bu *****lar saldırı karşısında şaşkın kalan ülkeyi kurtarmakta çok önemli bir rolü üstleneceklerdi

islam devirmi sonucu olarak iş başına gelen ilk hükümet liberal-islami bir hükümet olsa da mollaların çeşitli oyunlarıyla saf dışı bırakılan liberal kesimden kalan son yasalar ise Mahmut Ahmedinejad hükümeti tarafından yok edilmiş, ülke diplomatları tasfieye edilmeye başlanmıştır Dini lidere bağlı olamayan kimse kamu personeli olarak çalışamayacak sloganıyla harekete geçen Ahmedinejad tarafından tasfiye edilmeden önce yurtdışındaki birçok diplomat elçiliklerden kaçmış ve sığınma talebinde buylunmuştur haberajanslarına verdikleri demeçlerle yankı uyandıran diplomatların kaçışını hiçbir zaman Ahmedinejad hükümeti kabul etmemiştir dünya çapında 2009 Kasım aynında yapılan nükleer pazarlık olayı iranın son diplomatik çabasının yıkımı olarak kabul edilen oalyda diplomatların yaptığı anlaşma dini lider tarafından protestosuyla sonuçlanmış ülke geniş çaplı bir ambargoya sürüklenmiştir devrim sürecinin sonucunda 1979'dan sonra ilkenin politik geçmişine bakıldığında ülke bir ortadoğu ülkesi olarak zirveden düşüşe geçmiş *****e verdiği destekle uluslararası arenada aciz bir ülke halkının gözünde düşman olarak benimsenen, neredeyse politikacı olarak tepede bulunanların tamamı Devrim muhafızlarına mensup askerlerden oluşan karanlık geçmişlere sahip kimi zaman devletin tepesinde yer alan kişilerin isimlerinin dahil sahte olduğu (örn humeyninin gerçek soyadı Mustafevi Hashimi Rafsanjanininki ise Behbahani olduğu ortaya çıkmıştır) kişilerce yönetilen bir devlet durumuna gelmiştir Mahmud Ahmedinejadın ise devrim muhafızlarına mensup bir asker olarak Iran Irak savaşında cepheye gidip gitmediği, istihbarat teşkilatına mensup olup olmadığı, yurt dışı operasyonlarda tetikçi olarak görev alıp almadığı halen mechul olsa da bir kısmı kendi tarafından diğerleri ise istihabarat örgütleri ve muhalifler tarafından iddea edilmektedir

Şu anda Ahmedinejad'ın 21 bakanından 16sının Devrim muhafızı askeri oldukları iddea edilse de 5'inin durumu kesindir Savunma bakanı olarak atanan Ahmad Vahidi Arjantin'de Musevilerin derneğinde 85kişinin ölümüne neden olan bombalama olayından zanlı olarak incelemeye alınıp mahkemede suçlu bulunmuş interpol tarafından kırmızı bültenle arama kararı bulunan eski devrim muhafızları yurt dışı operasyon birimi olan Kudus ordusu komutanı bu olayda Vahidi ile beraber 2 kez cumhur bşakanlığı yapmış dünyanın en zenginleri arasında çeşitli idealar olasa da ilk 50'de bulunan Ali Ekber Hashimi Rafsanjani, dönemin Dış işleri bakanı Ali Akbar Velayati, Istihbarat bakanı Ali Fallahiyan, Devrim muhafızları komutanı Mohsen Rezai, Iran Arjantin büyükelçiliği görevlileri Ahmad Reza Asghari ve Mohsen Rabbani ve bir de Hamas operasyon komutanı İmad Mughniyah'ye arama emri çıkartıldı ancak politik baskılarla beraber Cumhur başkanı Hashimi Rafsanjani ve dış işleri bakanı Velayati'nin arama emri kaldırılmıştır(Islam cumhuriyeti ve israil ilişkileri Devrimin zaferini takip eden ilk gününde Humeyninin "iran kendini israil ile savaş halinde hissediyor" sözüyle o günden bu tarafa kötüleşmiş ülkedeki israil büyükelçiliği kapatılmıştır ancak Iran-Contraolayı başta olmak üzere Iran-Irak savaşında islam cumhuriyeti israilden savaş edevatı satın almış kimi zaman Opera Operasyonu gibi durumlarda iki ülke arasında gizli servisler ve askeri işbirliği söz konusus olmuş ancak durum Islam cumhuriyeti tarafından kesinlikle kabul edilmemiştir) ancak yıllar sonra Kasım 2009'da konuyla ilgilenen Arjantin yargıçlarından Carlos M islam cumhuriyetiyle iş birliği yaparak söz konusu kişilerin olayla bağlantılarını kanıtlayan belgelerin gizlenmesinde ve olayın aydınlanmasını engellenmesinde rolu olduğu ideasıyla yargılanmıştır Iran interpol ülkesi olmasına rağmen günümüze kadar diğer 5 kişi tutuklanamamıştır[59] [60] [60]


Kaynak : Wikipedia