Yaz Saati Uygulaması Faydalar Ve Sorunlar

Faydalar ve sorunlar




William Willett, diğer çalışmalardan bağımsız olarak YSU'yu 1907 yılında geliştirerek devamlı olarak uygulamanın savunuculuğunu yaptı[37]


Willett'ın 1907 yılındaki önerisiyle beraber, daha uzun sürecek olan gündüz saatleri sayesinde çeşitli boş zaman etkinliklerine zaman kalacak olması tartışılmaya başlandı Özellikle yüksek enlemlerde yer alan yerlerde yazları gerçekleşen gündönümlerine yakın günlerin uzun gündüz saatleri içeriyor olması, bu bölgelerdeki gündüz vaktinin daha verimli bir şekilde kullanılacağı ve sabahın erken saatlerinin boşa harcanmayacak olması anlamına geliyordu[24] YSU, kışın herhangi bir geniş çaplı getiriye sahip değildir Bunun nedeni, kış sabahlarının karanlık oluşu, dolayısıyla çalışanların güneşli havada yapılabilecek boş zaman etkinliklerinin olmaması veya çocukların erken saatlerde kalkıp karanlıkta okula gitmek zorunda kalmasıdır[38]
Günün planlanması hakkında genel görüş, YSU'nun birçok getiriye sahip olduğudur Örneğin, belli bir amaca yönelik olarak insanları erken kalkmaya itmesi, bu uygulamadan kişisel olarak hoşlanmayan kişiler için bile olumlu bir yandır[39] Düzenlemenin avantajları öyle büyüktür ki, bir çok insan çalışma programını televizyon yayınları ve günışığına göre ayarlayıp değiştirerek, YSU'nun kullanılmakta olup olmadığını göz ardı eder[40]
Enerji kullanımı
YSU sayesinde gerçekleşen enerji tasarrufunda en büyük pay konut aydınlatmasında görülür Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'nın toplam elektrik kullanımının yaklaşık %3,5'i aydınlatmaya ayrılır Sayısal olarak gündoğumunu ve günbatımını geciktirmek, akşamları yapay ışıklandırmaya ayrılan enerjiyi azaltmaktadır Franklin'in 1784'te belirttiği üzere, akşam saatlerindeki kısıntı, gündüz saatlerindeki artmanın önüne geçtiğinde aydınlatma giderleri azalmaktadır YSU'nın ilk amaçlarından biri akşam kullanılan bu aydınlatma harcamalarını kısarak enerjinin çöpe gitmesini önlemekti Her ne kadar enerji tasarrufu önemli bir amaç olarak kalsa da,[33] enerji kullanım seyirleri o günlerden bugüne değişme gösterdi Öyle ki son çalışmalara bakıldığında sınırlı ve çelişkili enerji kullanım verileriyle karşılaşılmaktadır Elektrik kullanımı coğraf şartlar, iklim ve ekonomik koşullara göre değişiklik gösterir Bu da uygulama hakkında yapılacak olan tek bir çalışmayı genellemede en büyük engellerden biridir

Amerika Birleşik Devletleri Ulaştırma Bakanlığı'nın (DOT) 1975'te yaptığı bir çalışmada, YSU'nun Nisan-Mayıs dönemlerinde ülkenin elektrik kullanımını %1 oranında azalttığını ortaya koydu ancak Ulusal Standartlar Bürosu (NBS), 1976 yılında çalışmayı tekrar inceleyerek herhangi bir tasarrufun söz konusu olmadığı sonucuna vardı[38]
2000 yılında Avustralya'nın bazı bölümleri kış sonunda YSU'ya geçtiğinde o seneki elektrik tüketimi azalmadı, aksine sabahları zirveye ulaşan tüketim nedeniyle tüketim arttı[41]
2006-07 dönemindeki yaz sırasında Batı Avustralya'da YSU, sıcak günlerde elektrik tüketimini arttırırken, serin günlerde azalttı Hatta tüm mevsim boyunca tüketim %0,6 oranında arttı[42]
Her ne kadar 2007 yılında yapılan bir çalışma sonunda yürütülen tahminler, Japonya'nın YSU'ya geçişiyle beraber evsel elektrik tüketiminin azalacağını iddia etmiş olsa da,[43] 2007'de yapılan bir simülasyona bakıldığında YSU ile beraber Osaka'daki evsel tüketimde aydınlatma giderlerinin %0,02 azalmasına rağmen, soğutma giderlerinin %0,15 artmasıyla beraber bu sayının toplamda %0,13 oranında yükselmeye neden olacağı belirtildi Her iki çalışmada da evsel olmayan enerji tüketimi konusunda bir çalışma yapılmamıştır[44] Zaten YSU'nun etkileri genel olarak konutlardaki enerji tüketimi üzerinde görülmektedir
2007 yılında yapılan bir çalışmada Kaliforniya'da başlayan yaz saati uygulamasının eyaletteki elektrik tüketiminde herhangi bir değişmeye neden olmadığı belirtildi[45]
2007 yılında yapılan bir çalışmaya göre Büyük Britanya'da kışın uygulanan YSU'nun %2'lik bir enerji tüketim artışının önüne geçeceği tahmin edildi[46]
2008 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin Indiana eyaletinde yapılan bir çalışmada, 2006 yılında YSU'yu benimseyen bu eyaletteki yıllık fatura verileri incelendi ve buradaki enerji tüketiminin azalmak yerine, fazladan açılan klimalar yüzünden %1 ila %4 arasında bir arttığı ortaya kondu[47]
Amerika Birleşik Devletleri Enerji Bakanlığı, (DOE) 2008'de hazırladığı bir raporda, 2007'de ülkedeki bazı eyaletlerin YSU'ya geçişiyle beraber yıl içinde toplam %0,5'lik bir enerji tasarrufunun ortaya çıktığı belirlendi[48]

Bunların dışında kimi çalışmalar YSU'nun motor yakıt tüketimini arttırdığını göstermektedir Yine de 2008 yılında DOE tarafından hazırlanan raporda, 2007'deki YSU'ya geçiş sürecinde kayda değer bir benzin fiyat artışının bulunmadığı ifadesi yer almaktadır[48]
Ekonomik etkiler
Perakendeciler, spor eşyası üreticileri ve öğle saatlerinin artışından olumlu etkilenen diğer iş alanları, YSU'dan olumlu etkilenmektedir Bunun başlıca nedeni, uygulamanın getirisi olan uzun öğle saatlerinin müşterileri marketlere giderek alışveriş yapıp çeşitli spor etkinliklerine katılmaya itmesi olarak açıklanmaktadır[49] 1984 yılında Fortune dergisinin tahminlerine göre, yedi hafta süren bir YSU sayesinde 7-Eleven şirketinin gelirlerini $30 milyon arttığı belirlenirken, Ulusal Golf Vakfı'nın hesaplarına göre, YSU'nun uygulandığı dönemlerde golf sanayisinin gelirlerinin $200 milyondan $300 milyona yükseldiği belirlendi[50] 1999 yılında yapılan bir çalışmaya göre YSU, Avrupa Birliği'ndeki boş zaman etkinlikleri sanayisini %3 oranında büyütmektedir Tüm bunların tersine uygulama, çiftçileri ve işi güneşe bağlı olan birçok işçiyi olumsuz olarak etkilemektedir Örneğin, tahıl hasatının en iyi yapıldığı süre zarfı, çiy tanelerinin buharlaştığı saatlerdir Tarım işçileri yaz aylarında tarlalara daha erken gelip buradan erken ayrıldığında iş gücünün verimi azalmaktadır[51] YSU ayrıca kitle iletişim araçlarının reytinglerini de azaltmaktadır Bunun yanında arabalı tiyatrolarla beraber tiyatroların da gelirlerini düşürmektedir[52]
Saatleri değiştirmek ve YSU'yu uygulamaya koymak doğrudan bir ekonomik harcamaya neden olur Bu harcamalardan bazıları görüşme ve toplantılarının kontrolünü sağlamak, bilgisayar uygulamaları gibi harcamalardır Örneğin, 2007 yılında Kuzey Amerika'da başlatılan uygulama yüzünden $500 milyon ile $1 milyar arasında değişen ayrıca bir harcama yapıldı[53] Her ne kadar saat değişikliğinin azalan ekonomik verimle bağlantılı olup olmadığı tartışılsa da, 2000 yılında YSU'ya geçişle beraber ABD borsaları bir gün içinde $31 milyarlık düşüş yaşadı[54] Yine de bu hesaplamalar çeşitli yöntemlere göre farklılıklar gösterebilmektedir[55] Bu nedenle sonuçlar tartışmalıdır[56]
Kamu güvenliği
1975 yılında ABD Ulaştırma Bakanlığı, yaptığı bir araştırmada YSU'nun trafik kaza oranını %0,7 oranında azalttığını ortaya koydu Bakanlık, gerçek düşüş oranının %1,5 ila %2 arasında olabileceğini tahmin etti[57] Ancak 1976'da bu raporu inceleyen NBS, aslında trafik kazalarıyla uygulama arasında bir bağıntı olmadığını iddia etti[38] 1995'e ait Yol Güvenliği Sigorta Enstitüsü tahminlerine göre, aslında YSU'nun toplam kazaları %1,2; yayalara yönelik trafik kazaları ise %5 oranında azalttığı ifadesi yer aldı Bunun yanında birçok araştırmada aslında trafik kazalarıyla YSU arasında bir bağlantının bulunduğu ifade edildi[58] Birleşik Krallık'ta yapılması düşünülen Tek/Çift Yaz Saati (SDST) adı verilen yeni bir uygulama planında, saatlerin kış aylarında güneşe göre bir, yaz aylarında güneşe göre iki saat ileride olması sağlanarak trafik kazalarının %3 ila %4 oranında azaltılması düşünülmektedir[59] Ancak ilkbahardaki değişim akşamından sonra uyku düzenlerinde belirecek bir aksamanın ölümle sonuçlanan trafik kaza oranını arttırıp arttırmayacağı bilinmemektedir[60] Son yıllarda yapılan birtakım çalışmalarda Kuzey Amerika ve Birleşik Krallık'taki YSU ile trafik kazaları arasında bir bağıntı gözlenirken; İsveç ve Finlandiya'da bu durum gözlenmedi[61] 2009 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan bir çalışmaya göre YSU'nun uygulandığı akşamlardan sonraki pazartesileri, çalışan nüfus ortalama kırk dakika daha az uyuduğundan, iş yerlerinde dikkatsizlik sonucu ortaya çıkan kazalar artmaktadır[62]
ABD'de 1970'lerde Kanun Yaptırımı Destek Kurumu (LEAA) tarafından yürütülen bir araştırmayla başkent Washington, DC'deki şiddet içerikli suç oranının %10 ila %13 arasında azaldığı görüldü Ancak yine de LEAA'nın yaptığı bu çalışmada diğer etmenler gösterilmedi, araştırma iki şehirde yürütüldü ayrıca suç olarak tanımlanan eylemler çok dar bir içeriğe sahipti Bunun sonucunda Ulaştırma Bakanlığı, YSU'nun getirilerinin ülke çapında karşılaştırılmasının imkansız olduğu sonucuna vardı[63] Sokak aydınlatmasının suç oranı ve suç korkusu üzerinde az, hatta bazen çelişkili etkilere sahip olduğu ortaya kondu[64]
Bir çok ülkede, yangına karşı güvenlikten sorumlu yetkililer, özellikle sonbaharda, ısınma ve mum yakma oranına bağlı olarak ev yangınlarının arttığı sezon öncesinde vatandaşları, duman ve karbonmonoksit dedektörlerindeki pilleri değiştirmeyi hatırlatması için her sene iki saat değişikliği kullanmaya teşvik etmektedir Yangından kaçış planını gözden geçirmek ve uygulamak ile benzer aile faciası planları, araç lambalarının bakımı, riskli malzemelerin depolandığı alanların kontrolü, termostatların yeniden programlanması ve mevsimlik aşılar da benzer "yılda iki defa yapılması gereken işler" arasındadır[65] YSU kullanmayan bölgeler, bunun yerine ilkbahar ile sonbaharın ilk günlerini hatırlatıcı olarak kullanabilir[66]
Sağlık




Saat değişimleri, 2007'de Greenwich'teki görünür gündoğumu ve günbatımı saatlerine etki etmektedir[67]


YSU'nun sağlık üzerine etkisi karmaşıktır Toplum içinde sabit çalışma saatlerine sahip kimseler için daha uzun yaz günleri egzersiz yapmaya teşvik ettiğinden sağlık adına olumlu bir uygulamadır[68] Ayrıca enleme göre değişse bile, insanların güneş ışığıyla temas halinde kaldığı süre arttığından insanların derilerinde güneş ışığı ile beraber sentezlenen D vitamini, sağlık adına olumludur Ancak öte yandan bu artan güneş ışığı temas süresi, cilt kanserini de tetikleyebilmektedir[69] Güneş ışığı ayrıca mevsime bağlı duygusal rahatsızlık adı verilen psikolojik bir bunalım üzerinde oldukça derin bir etkiye sahiptir YSU, insanları erken kalkmaya itmesi nedeniyle depresyonun önüne geçmede yararlı olabilmektedir[70] Ancak bazı kesimler bunun tersini iddia etmektedir[71] Görme engelli bir spor patronu olan Gordon Gund tarafından kurulan Retinitis Pigmentosa Kurumu, 1985 ve 2005 yıllarında YSU için görüşmelerde bulundu[72] Ancak öte yandan uygulamanın gece körlüğü hastası olan insanlara da zarar verdiği bilinmektedir[73]
Saat değişiklikleri uyku düzenine hasar vererek uyku verimini azaltmaktadır[10] Bunun yanında günlük ritme uyum sağlama çalışmaları şiddetli olabildiği gibi haftalarca sürebilir[74] 2008 yılında yapılan bir çalışmaya göre, intihar eden erkek sayısının ilkbahardaki geçişle beraber arttığı, fakat mevsime sağlanan uyumla beraber tekrar azaldığı ortaya kondu[75] 2008'de İsveç'te yapılan bir araştırmada, ilkbaharda saatlerin ileri alınmasından sonraki ilk üç gündeki kalp krizi oranı daha yüksekken sonbaharda saatlerin geri alınmasından sonraki ilk üç günde daha düşüktür[76] 2005 yılında YSU'yu yürürlükten kaldıran Kazakistan, buna neden olarak sağlıkta yaşanan sorunları göstermiştir[77]
Karmaşıklık
YSU nedeniyle yapılan saat değişikliklerinin karmaşıklık bakımından olumsuz yönleri de mevcuttur İnsanların saatlerini değiştirmeyi unutmaması gerekir ve bunun için fazladan bir zaman gerekir Ayrıca mekanik saatlerin tam duyarlılıkla değiştirilmesi sorun yaratabilir[78] Saat içeren cihazlar arttıkça, bunları ayarlamak için harcanan zaman artmaktadır[79] Ayrıca iki saat dilimi arasında çalışıp oturan insanlar her iki YSU uygulamasının da izini takip etmek zorundadır Öyle ki bazı saat dilimlerinde YSU uygulanırken, diğerinde uygulanmayabilir Bu da gün uzunluklarını değişken hale getirir Yine görüşmeler, toplantılar, yolculuklar, yayınlar ve fatura sistemlerinde sapma ve bozulmalar görülebilir ve bu da pahalıya mal olabilir[80] Sonbaharda saatler 0200'den 0100'e alınırken, saatler 01:00:000 ve 01:59:599 aralığını iki kez okuyacağından sorunlara yol açabilir[81]




William Willett'ın anıtındaki saat her zaman YSU'ya tabi tutulur


Kimi bilgisayar tabanlı sistemler saat değişikliklerinin ardından aksama yaşayabilir veya yeniden başlatılma gereği duyabilir Bu tarz durumlara örnek olarak 1993'te bir Alman kuruluşunun gördüğü zarar örnek olarak gösterilebilir Tıbbi cihazlar ise ters durumların ortaya çıkmasına neden olabilir ve bu da doktorların sorumluluğunu üstlendiği hastaların zarar görmesine yol açabilir[82] Bu sorunlar, YSU'nun kendi içinde yaşadığı değişikliklerle birleştiğinde 2007 yılı sorunu gibi bir durum ortaya çıkmaktadır Yazılım geliştiricileri böyle durumlarda birçok yazılımı test edip düzenlemek zorunda kalır Ayrıca kullanıcılar da yazılımların son sürümlerini indirip kurduktan sonra bilgisayarlarını yeniden başlatmak zorunda kalır[11]
Bazı saat değişikliği sorunları, saatleri sürekli ayarlamak suretiyle önlenebilmektedir[83] Bu ayarlamalar sürekli olmasa bile aşama aşama da yapılarak sorunlar çözülebilmektedir Örneğin, Willett'ın ilk YSU önerisinde her hafta yirmişer dakikalık değişiklik yapma fikri yer almaktaydı Ancak bu durum uygulamanın karmaşıklığı arttıracağı düşünülerek uygulamaya hiçbir zaman konmadı
YSU standart zamanın dezavantajlarını taşır ve hatta artırır Örneğin, kişiler güneş saatini okurken, saat kuşağını ve doğal farklılıkları da hesaba katmalıdır[84] Ayrıca öğleni takip eden iki saat içinde güneşe çıkmaktan kaçınmak gibi güneşe maruz kalmaya ilişkin kurallar, yaz saati uygulanmaktayken doğruluk ve kesinliğinden kaybeder[85]

Kaynak : Wikipedia