İran İslam Devrimi Kültürel Devrim

Kültürel Devrim




Büyük ayetullah Hüseyin Ali Münteziri: Dini lider modelinin kurucusu ve devrimin başlarında Humeyninin veliahdi idi ancak devrimin zaferini takiben Sadegh Khalkhali ve diğer devrim organlarının cinayet işlercesine idam hükümleri vermesine, Kültürel devrime, Kadınların örtünmesinin mecburi olmasına, ABD büyükelçiliği baskını ve rehine krizi yaratılmasına, Iran-Irak savaşının gereksiz uzatılmasına tepkisini koymuş sonunda 1600-8000 hüküm yemiş hapis yatan mahkümun Humeyninin emriyle yargısız idam edilmesine tepki gösterdikten sonra makamından azl edilmiştir Munteziri azl edildikten sonra Humeyniye yazdığı mektupta şçyle demiştir: Hiç biliyor musun ki islam cumhuriyeti hapishanelerinde islam adına işlenen cinayetlerin benzeri eski rejimde görülmemiş? Hiç biliyor musun ki insanlar Devrim Muhafızları tarafından soyulup tacize uğradıklarından artık kendilerini emniyette hissetmiyorlar? Hiç biliyor musun ki Devrim Muhafızları tarafından soyulan veya tacize uğrayanlar şikayet ettiklerinde yargı veya polis üst makamların korkusundan susuyor ve hiçbirşey yapmıyorlar? Hiç biliyor musun ki hapishanelerde cinayetler işleniyor işkenceler uygulanıyor ve yargı sistemi buna göz yumuyor?" bu mektubunun ardından Muntazeri Devrim muhafızları tarafından evinde hapsedilmiş ve bir daha özgürce dışarı çıkmasına izin verilmemiştir Münteziri 2009'da Mir Hüseyin Musevinin vaadinde bulunduğu politikanın islam cumhurşyetinin kurtarıcısı olduğuna inandığını ifade etmiş seçim sonrası çıkan olaylarda artık Hameneyinin icazet makamı olamayacağını vurgulamış ancak aynı sene 87 yaşında hayata gözünü yummuştur Cenaze töreninin yapılmaması için ailesine Devrim Muhafızları tarafından baskı yapılmış ancak yapılan cenaze töreni de islam cumhuriyeti polisi ve istihbarat bakanlığı elemanlarıve Beij tarafından basılmış cenazesinde Hameney ve Ahmedinejad aleyhine sloganlar atılmıştır birçok kaynağa göre aslında onun cenaze törende dökülen kanlardan sonra Ahmedineuad aleyhine olan Protestolar tam olarak rejim aleyhine dönüşmüştür[15][16][17]






Seyyid Mahmut Alayi Taligani devrimin etkin kişilerinden ve devrimin zaferinin hemen ardından "Devrim komsiyonu" başkanı; Taligani islam devriminn zaferini takiben gelişen olaylarda kendisi bir molla olmasına rağmen mollaların yaptırımlarına karşı çıktı Dini Lider modelini protesto etmek için istifa etmek istedi ancak Bani Sadr ile beraber istifa etmek yerine kalıp mücadele etme kararı aldılar devamında Kültürel devrime kadar olabildiğince mecburi örtünme kuralı ile savaştı Iran Kadın Hakları savunucular ve diğer özgürlükçü örgütler onu iyi bir din adamı olarak tanıyıp hayatının son gününe kadar katı şerat hükümlerini ön gören dini monarşi ile yönetilen şii diktatörlüğü ile savaşan özgürlükçü bir müslüman olarak bilirler Kültürel devrimin gerçekleşmesiyle beraber Taligani, Beni Sadr, Mehdi Bazargan, şeratmadari ve hatta Bahüner ve Rejai gibilerin devrinin sona erdiğinin sinyalleri gelmeye başlamıştı Bu düşüncenin doğru olma ihtimali artarda Taliganinin beklenmedik bir şekilde kalp krizi geçirmesi ve ardından Haşimi Rafsanjaninin dakikalar önce çıktığı İslam Cumhuriyeti Partisiinin bombalanıp Rejai ve Bahünerin ölümü ile yükselmiştir zira onların ölümüyle beraber ve ardından Bazargan ve Beni Sadr gibi liberallerin tasfiyesiyle beraber yol şii diktatörlüğüne açılmış olacaktı


Aslında İslam devrimi iki bölümden oluşuyor: 1 Pehlevi rejiminin düşüşüyle sonuçlanan Solcu-islami devrimci gruplarının katıldığı dünya çapında daha çok bilinen devrim ve 2 1980-83 arası Humeyni ve yandaşlarınca gerçekleşen Kültürel devrim 1979-80 arası solcuların güç sahibi olmaları mollalar ve özellikle batıyı endişelendiriyordu Humeyni dini lider olarak irana dönüp Shapour Bakhtiyarı istifaya zorladığında çeşitli vaatlerle gelmişti örneğin Humeyni konuşmalarında Su, Elektrik ve Otobüsün bedava olacağını vaat etmişti ve devamında sürekli olarak "özgür ülkenin mediasının ve siyasi parti kurmanın özgür olması gerektiği"ni vurgulamıştı bu vaatler devrimin ana çekirdeğini oluşturan yoksul ve eğitimsiz halk tarafından olumlu karşılanıyor ve Humeyninin etrafında daha fazla toplanmalarına neden oluyordu zira mollaların konuşşmalarında yer alan bilgiler çocukluktan beri kulaktan dolma bilgilerle kökten uuyuyor ve kulaklarına hoş geliyordu Şahın uzun dönem yatırımları, Turist çekmek için yaptığı köklü yatırımlar, bölgenin en büyük gücü olmak için harcadığı döviz ve halkı çalışmaya sevketmesi de halkı kışkırtmaya yarıyordu[18] Humeyni irana döner dönmez de konuşmalarında Su, Elektrik ve Otobüsün bedava olacağının vurgulamıştı Ona göre şah halkın parasını *****lanmaya ve dine karşı gelmek için Tursit çekmeye harcamıştı hal bu ki petrolden gelen paraların halka aitti ve bu paranın halak verilmesi gerekiyordu böylece halk yoksulluktan kurtulacak rahat bir yaşam sürecek ve insanlık makamına ulaşmak için ibadet edebilecekti ancak Humeyninin Irana dönüşünde işler pek de anlatıldığı gibi gitmedi Humeyni Irana döner dönmez verdiği emirlerden birinde "Kadınların tam giyinip kapanmasını" emrediyordu Humeyninin bu emrini takiben 8Mart 1979'da Tahranda ve büyükşehirlerde Kadınlar tarafından büyük protestolar düzenlendi ve özgürlüklerini asla feda etmeyecekleri kadınlar tarafından bildirildi[19] Kadınlar ve siyasi grupların tepkisiyle karşılaşan Humeyni bu emrini hemen yalanladı ve örtünmenin hiçbir zorunluluğunun olmayacağını bildirdi ancak diğer taraftan humeyni yandaşları muhalif grupları bastırmayla uğraşıyor güçsüz kalan idam ediliyor güçlü olan da ***** ediliyordu Ağustos 1979'da Humeyninin sözlerinin tam tersi olan ilk bulgu ortaya çıktı: "Ayandegan" adında bir gazete kapatıldı bu aksiyon devamı gelecek bir koyımın ilkiydi 1980'in sonlarına doğru Humeyni cuma namazında Kültürel devrimin sinyalini verdi o güne kadar katı şeriat kuralları ve mollaların tek elden ülkeyi yönetmesine direnen üniversiteler Mesij denen milislerin hamlesiyle kana bğuldu devamında olayları bahane eden mollalar üniversiteleri "batılı görüşlüler dine karşı geliyor" bahanesiyle kapattı 1983'e kadar süren bu süreçte bir taraftan da halkın Iran-Irak savaşıyla meşgul olması neticesinde birçok üniversite ve okul hocası ve devlet çalışanı tasfiye edilmiştir tasfiyenin bahanesi Laik - Batılı-Modern kültür yandaşı olmak veya Dini lider modelini kabul etmemek idi bu süreçte Iran üniversitelerini yurtdışı üniversiteler maksadıyla birçok öğretim görevlisi terketmiş ve üniversiteler bilimden yoksun üniversiteler halini almışlardır Ayrıca boşalan kadroları rahatlıkla humeyni yandaşları doldurmuşlardır sürecin sonunda tüm devlet daireleri ve üniversiteler Humeyni yandaşlarının eline geçmiştir Devrim zaferinin ilk günlerinde geçen yasaya göre Polis üniversitelere giremeyecekti onun için de bir çare düşünülmüştü elbet: istihbarat bakanlığına bağlı Haraset birimleri tüm devlet daireleri ve devlet fabrikalarının yanısıra üniversitelerde de olacaktı diğer yandan bu olaylar ile beraber Humeyni kadınları örtünmeye mecbur kılmıştır Kadınların direncine karşı tanıkların ifadesine göre örtünmeyen kadınların saçlarına Besij milisleri tarafından kimi yerde yağlı boya kimi yerde de Asit serpilip zor kullanarak kadınları örtünme zorunda bırakmışlardır ayrıca bu süreçten Humeyninin emriyle Askeri marşlar dışında tüm müzik türleri haram ilan edilip yasaklanmıştır Yaşanan bu süreçte üniversitelerden çıkan dünyaca ünlü öğretim üyelerinin yerini dolduran humeyni yandaşlarının verdiği eğitimin sonucu olarak iran üniversiteleri gün be gün gerilemiş ve dünyada tanınmaz hale gelmişlerdir kimi zaman yapılan uluslar arası kongrelere katılım neredeyse yok sayılabilir örneğin bir zamanlar ülkede ve dünyada, bir ortadoğuda yer alan üniversite için büyük üne sahip 1929'da kurulmuş olan Khaje Nasaireddin Tusi teknik üniversitesinde yapılan iletişim kongresine toplam 30 kişilik katılım olmuş hal bu ki devlet desteği ile bu kongreye büyük yatırımlar yapıştı Dışarı sızan görüntülerde ülkenin devlet Televizyonu muhabirinin sorularına kızan Kongre başkanı, muhabiri şöyle tehdit etmektedir: "Sen buryaa bu konuyu düzeltmeye mi geldin yoksa daha da kötüleştirmeye mi? sen işini bilmiyordun; burası Iran ben şimdi "Haraset" birimine seni tutuklatacağım"[20] [21][22] Kültürel Devrim ikinci kez Ahmedinejadın ikinci cumhurbaşkanlığı döneminde tekrar gündeme gelmiş tekrardan üniversite hocaları ve devlet çalışanları tasfiye edilmeye başlamıştı ancak devrimin ilk günlerindeki bahaneleri bulamadıklarından dolayı bu kez artık üniversite hocaları ve devlet çalışanları zorla emekli ediliyor ve boşalan yerlerine by kez Devrim Muhafızlarına mensup kişiler getiriliyordu 2 Kültürel Devrimin bir parçası olarak artık üniversitelere kızlar kimi yerde "Megnia" denen koyu renkli torba tarzında türbanlar ile gelmek zorunda bırakılıyor ve mantolarının da koyu renkte olması isteniyordu Radikal islamcı, muhafazakar ve Ahmedinejadın sıkı destekçisi, nazırlar meclisi başkanı Ayetullah Cenneti 21052010 tarihindeki Tahran Cuma namazında şöle diyerek artık üniverstelere kızların eşarp ile girişinin mümkün kılınmayacağının ve ülkeyi sıkı yönetime alacakları sinyalini letmişti: "Üniversite öğrencileri geçme puanı almak için örtünme kurallarına uymak zorunda kalacaklardır"[23] bu dönemde artık yavaş yavaş devlet dairelerinden kadınlar "kadının yeri evinde çocuklarına bakmak ve kocasına hizmet etmektir" bahanesiyle tasfiye ediliyor veya evde çalışmak zorunda bıraklıyordu çalışmaya devam edecek olanlara ise sıkı örtünme kuralları getirilmiş ve uymayanların tasfiye edileceği tehdidinde bulunulmuştur ancak bu sözleri sarfedenlerin Ahmedinejadın "Kadın İşleri" müşaviri olduğu ve kendisinin Müşsavrlik makamında çalışan bir kadın olduğu halde kadınların çalışmasıyla muhalif olduğu ve islamda kadının çalışmasının cayiz olmadığını söylemesi dikkati çekmektedir Ahmedinejad devrinde devam eden Kültürel devrim bunlarla sınırlı kalmadı Devrimin sonucu olarak ortaya çıkan 30 yıllık islam cumhuriyetinin iktidarında gün be gün artan şeriat baskısıyla gençler devamlı olarak hıristiyanlığa ilgi duymaya başlamış devamlı olarak din değişerek hıristiyan olmaya başlamışlardır[24] islam cumhuriyeti yetkilileri karşı atağa geçere din değişimin islamda cezasının idam olduğunu söyleyerek din değişenlere baskı uygulamaya ve dünyanın tepkisini çekmeye başlamışlardı 2 Kültürel Devrim olarak değişm rüzgarı gündeme gelmeden önce aslında daha radikal bir şii baskının oluşacağı önceden belli olmaya başlamıştı Ahmedinejad'ın ilk cumhurbaşkanlığı döneminden itibaren hıristiyan ve yahudi azınlıkların okudukları okullarda Kuran okutulmaya başlanmış ve Hıristiyan okullarında dahil Kuran dersini geçmek sınıfı geçmek için zorunlu kılınmıştı elbet Ahmedinejad bununla da yetinmedi onun döneminde Sünni müslümanların baskın oldukları şehirlerde ve onların gittikleri okullarda şii mezhebine ait din dersleri okulda okutulmaya başlamış ve sınavını geçmek sınıfı geçmek için zorunlu kılınmıştı Sünni imamlara git gide baskı artıyor kimi yerde cuma namazı kılmalarına izin verilmiyordu[25][26]

Kaynak : Wikipedia