Türkiye'de Bulunan Akarsular Ve Genel Özellikleri Hakkında Bilgi

A'dan Z'ye Türkiye'nin Akarsuları

A * Ankara Çayı
* Aras Nehri
* Asi Nehri

B * Botan
* Büyük Menderes Nehri

C * Ceyhan Nehri

D* Delice Irmağı
* Dicle Nehri

E * Ergene Nehri

F * Fırat

G * Gediz Nehri
* Göksu (Kilikya)
* Göksu (Seyhan Nehri)

K * Karpuzlu Çayı
* Körsulu
* Küçük Menderes
* Kızılırmak

M * Manavgat Nehri
* Mercan Irmağı
* Meriç Nehri
* Murat Nehri

S* Sakarya Nehri
* Seyhan Nehri

Y * Yeşilırmak

Z * Zamantı

Ç * Çine Çayı
* Çoruh Nehri


Türkiye’nin Akarsuları Genel özellikleri

• Akarsularımızın Boyları Kısadır (türkiye’nin Bir Yarımada Olması Ve Dağların Uzanış Biçiminden Dolayı)
• Akış Hızları (debileri) Fazladır (dağların Fazla Olmasından Dolayı)
• Rejimleri (mevsimlere Göre Akımı) Düzensizdir (karadeniz Bölgesi Akarsuları Hariç)
• Ulaşım Için Elverişli Değildirler (h-hızlı Aktıkları Ve Düzensiz Rejimli Oldukları Için)
• Enerji üretimi Için Elverişlidirler


Başlıca Akarsularımız

Karadeniz’e Dökülenler: Sakarya, Kızılırmak, Yeşilırmak, çoruh
Marmara’ya Dökülenler: Susurluk
Ege’ye Dökülenler: Meriç, Bakırçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes
Akdeniz’e Dökülenler: Aksu, Göksu, Seyhan, Ceyhan, Asi
Dışarıya Dökülenler: Fırat, Dicle (Basra Körfezi), Kura, Aras (Hazar Denizi), Çoruh (Gürcistan), Karadeniz
Dışarıdan Gelenler: Asi (Suriye), Akdeniz , Meriç (Bulgaristan), Ege


Akarsu Havzalarımız

Akarsularımızın çoğunun Havzası Açıktır Sularını Denize Ulaştıramayan Kapalı Havzalarımızda Vardır Bunlar;
Konya Ovası, Tuz Gölü, Van Gölü, Akşehir-eber Gölleri Ve Göller Yöresidir


Akarsularımızın Rejimleri

Akarsu Rejimi, Akarsuyun Yıl Içinde Gösterdiği Akım Grafiği Ve Akarsuyun Beslenme şeklini Ifade Eder Her Mevsim Birbirine Yakın Akım Gösteren Akarsuların Rejimi Düzenli Rejim, Kurak Dönemlerdi Olan Ve Suları Azalan Yada Kuruyan Akarsuların Rejimine Düzensiz Rejimli Akarsular Denir
Akarsular Yağmur, Kaynak, Kar Ve Buzul Sularıyla Bazıları Da Göl Sularıyla Beslenirler Akarsu, Bunlardan Biriyle Besleniyorsa Sade Rejimli, Birkaçı Ile Besleniyorsa Karma Rejimli Akarsu Denir
A) Yağmur Sularıyla Beslenenler: Genellikler Yazın Kururlar Yağmurun Fazla Olduğu Aylarda Canlanırlar
• Ege, Akdeniz Ve Iç Anadolu Akarsuları
B) Kar Ve Buzul Sularıyla Beslenenler: Yüksek Dağlardan Beslenirler Karların Eridiği Yaz Aylarında Canlanırlar
• Dkaradeniz (bir Kısmı), Danadolu Akarsuları
C) Kaynak Suları Ile Beslenenler: Genelde Küçük Akarsulardır Akdeniz Bölgesindeki Karstik Sahalarda Görülür
• Manavgat çayı
D) Gölden çıkan Akarsular: Bazı Göllerin Yaışlı Dönemlerde Taşan Fazla Sularını Boşaltırlar (gideğen-gölayağı Denir)
• Beyşehir Gölü à çarşamba Suyu à Konya Ovası, Eğirdir Gölü à Kovada çayı à Kovada Gölü
E) Karma Rejimli Akarsular: Uzun Boylu Akarsulardır, çok çeşitli Beslenme Kaynakları Vardır
• Fırat, Dicle, Kızılırmak Gibi





Türkiye, iklim koşulları ve yer şekillerinin çeşitliliğine bağlı olarak sık bir akarsu ağına sahiptir Topraklarımızdan kaynağını alan çok sayıda akarsu, altı önemli havza ile bazı kapalı havzalara su taşır Ancak akarsularımızın uzunlukları fazla değildir Türkiyenin bir yanmada oluşu ve dağların genellikle kıyılara paralel sıralar hâlinde uzanması, uzun akarsuların oluşmasını engellemiştir Kıyılarımızdaki dağlardan kaynağını alan akarsular, kısa bir yol aldıktan sonra denize ulaşır Bu nedenle bu akarsuların boylan oldukça kısadır Kaynağını iç kesimlerden alan akarsularımızın boylan daha uzundur Bununla birlikte en uzun akarsuyumuz olan Kızılırmakın boyu (iç Anadoluda genişçe bir kavis çizdiği hâlde) 1355 kmyi ancak bulur Akarsularımızın diğer bir özelliği de, taşıdıkları su miktarının az olmasıdır Türkiyenin büyük bir bölümünün yarı kurak iklimin etkisinde olması nedeniyle az yağış alması bunun başlıca nedenidir Akarsularımızın taşıdıkları su miktarı azlığının diğer nedeni de, akarsu havzalarının dar oluşudur Akarsularımızın boylan kısa, kollan da az olduğundan doğal olarak taşıdıkları su, fazla olmamaktadır Ancak, her mevsim yağışlı olan Doğu Karadeniz Bölümünün akarsuları, her zaman bol su taşımaktadır Akarsularımızın rejimleri düzenli değildir Türkiyede yağış rejiminin düzensiz oluşu, ilkbahardaki kar erimeleri ve yazın buharlaşmanın fazla olması, akarsularımızın taşıdıkları su miktarının yıl boyunca büyük değişikliklere uğramasının başlıca nedenleridir Akarsularımızın tümünde, su seviyesinin en düşük düzeyde olduğu dönem, yaz mevsimidir Bu dönemde bazı akarsular tümüyle kurur Sonbahar yağmurlarının başlaması ve buharlaşmanın azalmasıyla akarsu düzeylerinde yükselme başlar Akarsularımızın büyük bir kısmında su seviyesinin en yüksek düzeyde olduğu dönem, ilkbahara rastlar Bu dönemde yağışların artması ve kar erimeleri nedeniyle akarsuların su düzeyleri oldukça yükselir Yataklarının fazla eğimli oluşu, akarsularımızın bir diğer özelliğidir Bu nedenle akış hızları dolayısıyla erozyonu hızlandırıcı etkileri fazladır Bol alüvyon taşır ve denizlere döküldükleri yerlerde deltalar oluştururlar Türkiyedeki akarsuların genellikle denge profilini almamış olmaları, Türkiyenin son jeolojik zamanda şekillenmiş olmasından başka bir deyişle genç arazi yapısından kaynaklanmaktadır Akarsularımızın hidroelektrik enerji üretimine çok elverişli olmaları da dar ve derin vadiler oluşturmalarının bir sonucudur Bu nedenle ülkemizde çok sayıda baraj yapılmış ve hidroelektrik santrali kurulmuştur Akarsularımızın çoğu, dağlık kesimlerden inmektedir Taşıdıkları kum ve çakıllarla yataklarını doldurdukları için denize yakın kısımlarında bile ulaşıma elverişli değildir Yalnızca Kocaırmak, kıyıdan 7 km iç kısma kadar ulaşıma olanak verir Akarsularımızın, balıkçılık yönünden önemli bir potansiyele sahip olduğu söylenebilir Yeşilırmak, Kızılırmak ve Sakarya ağızlarında avlanan mersin balıklandın yumurtalarından havyar elde edilir Van Gölüne dökülen akarsuların ağızlarında da inci kefali denilen balık türü bolca avlanmaktadır Diğer akarsularımızda da kefal, sazan, alabalık, yayın vb balık türleri bulunmaktadır Her akarsu, bütün kollarıyla birlikte, belirli bir bölgenin sularını toplar Akarsuyun sularını topladığı alana, o akarsuyun su toplama alanı ya da havzası denir Aynı deniz ya da göl dökülen akarsular da o göl ya da denizin havzasını oluşturur: Karadeniz havzası, Marmara havzası, Van Gölü havzası gibi Bir havzanın büyüklüğü, yer şekillerinin özelliklerine ve eğime göre değişir Sözgelimi; Ege ve Marmara havzaları oldukça dar, Karadeniz havzası ise geniştir Yurdumuzdaki başlıca su bölümü çizgisi, genel doğrultu olarak kuzeydoğu - güney¬batı yönünde uzanır Çoruh -Yeşilırmak - Kızılırmak - Ceyhan, Aras ve Fırat havzaları bu çizgi ile ayrılır
Bazı akarsularımız da sıcaklığın etkisiyle buharlaşarak veya yer altına sızarak kaybolur Suların denize ulaştırmayan alanlara kapalı havza denirYurdumuzda Tuz Gölü ve Van Gölü ve çevreleri ile Göller Yöresi birer kapalı havzadırBazı akarsular kaynağını yurdumuzdan alır, sınırlarımızın dışında denize ulaşır Bazı akarsular da sınırlarımızın dışında doğup, yurdumuzda denize dökülür Akarsular bakımından en zengin bölgemiz Karadeniz Bölgesidir Çoruh, Yeşilırmak, Kızılırmak, Yenice, Sakarya gibi büyük akarsularımız Karadeniz’e dökülürYeşilırmak taşıdığı alüvyonlarla Çarşamba, Kızılırmak da Bafra delta ovalarını oluşturmuşturKaradeniz’e ayrıca çok sayıda küçük çay ve dere akar Topraklarımızda doğup sınırlarımız içerisinde denize dökülen en uzun akarsuyumuz Kızılırmak’tır Susurluk Çayı, Marmara denize dökülen akarsuyumuzdur Bu denizimize dökülen diğer akarsular küçüktür Ege Bölgesi’nin akarsuları, kıyıya dik uzanan dağ sıraları arasındaki çukur alanlara yerleşmiştir En önemlileri Bakırçayı, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes’tir Bu akarsular, atıkları çöküntü alanlarına taşıdıkları alüvyonları biriktirerek alüvyon ovaları oluşturmuşlardır Akdeniz’e dökülen başlıca akarsularımız Aksu, Manavgat Çayı, Göksu, Seyhan ve Ceyhan’dır Göksu, taşıdığı alüvyonlarla Silifke Ovası’nı, Seyhan ve Ceyhan da Çukurova’yı oluşturmuştur Kaynaklarını yurdumuzdan alan bazı akarsularımız, sınırlarımızın dışında denize ulaşır Doğu Anadolu Bölgesi’nden doğan Fırat ile Dicle, Basra Körfezi’ne dökülür Yine Doğu Anadolu’daki Aras ve Kura ,Hazar Denizi’ne dökülür Çoruh da komşumuz Gürcistan’da Karadeniz’e ulaşan akarsuyumuzdur Asi ve Meriç nehirleriyse kaynakları sınırlarımızın dışın dadır Orontes olarak da adlandırılan Asi Nehri Lübnan Bekaa Vadisi’nin doğu kısmından doğar ve Türkiye Hatay ilinden Akdeniz’e dökülür Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 450 km olup, nehrin büyük bölümü Suriye toprakları içinde bulunmaktadır Antakya ile Akdeniz'e arasını doğal su yolu bağlanmış olan Asi Nehri'nin ortalama su debisi 30 m3/sn dir

Meriç Nehri, Yunanistan ile Türkiye sınırının bir kısmını oluşturan, Bulgaristan'da doğarak Türkiye'ye giren ve EdirneEge Denizi'ne dökülen ırmaktır