Harita Türleri Nelerdir - Harita Türleri Hakkında Bilgi

Harita Türleri Nelerdir? Özeti - Harita Türleri - Harita Türleri Hakkında Bilgi - Harita Türleri Özeti

Harita Türleri


Harita yaşamın her alanında yardımcı araçlar olarak kullanılır Bir kentin imar planının çıkarılması, karayolu, demiryolu ya da köprü yapımı için en uygun yerin belirlenmesi, arkeoloji, coğrafya gibi birçok alanda araştırma yapılması sırasında haritalardan yararlanılır Haritalar konularına ve ölçeklerine göre ikiye ayrılır
Konularına Göre Haritalar Konularına göre haritalar, kullanım amaçlarına göre genel haritalar ve özel haritalar olarak ikiye ayrılır
Genel Haritalar Toplumun geniş kesimi tarafından kullanılabilen haritalardır
- Topoğrafya Haritaları İzohips (eş yükselti) eğrisi yöntemi ile yapılır Araziyi ölçekleri oranında ayrıntıları ile gösterirler Ölçekleri 1 / 20000 ile 1 / 500000 arasında değişir 1 / 20000′den büyük ölçekli olanlar kadastro işlerinde ve askeri amaçlarla kullanılır Bu haritalardan ölçek, uzunluk alan ve eğim hesaplamada yararlanılır
- Fiziki Haritalar Fiziki haritalar, yeryüzünün kabartı ve çukurluklarını gösteren orta ya da büyük ölçekli haritalardır Fiziki haritalar hazırlanırken eş yükselti ve eş derinlik eğrileri geniş aralıklarla geçirilir Bu aralıklar çeşitli renklerle boyanır Yükseltiler genellikle yeşil, sarı ve kahverenginin çeşitli tonları ile, derinlikler ise açıktan koyuya mavi rengin tonları ile gösterilir
- Siyasi ve İdari Haritalar Yeryüzünde veya bir kıtada bulunan ülkeleri, bir ülkenin idari bölünüşünü, yerleşim merkezlerini gösteren haritalardır Bu haritalardan uzunluk ve alan bulmada yararlanılır Ancak yer şekilleri hakkında bilgi edinilemez
- Duvar ve Atlas Haritaları Eğitim ve öğretim amacına yönelik haritalardır Ölçekleri 1 / 1100000′dan daha küçüktür Dünya?nın tümünü, kıtaları veya ülkeleri gösterirler
Özel Haritalar Belirli bir konu için hazırlanmış haritalardır Bu haritalardan bazıları şunlardır:
- Araziden Yararlanma Haritaları Bir bölgede arazinin nasıl kullanıldığını gösteren haritalardır Bu haritalar yardımıyla ekili-dikili alanların, çayır ve mera alanlarının, orman alanlarının, bölünüşü ile kayalık, bataklık gibi kullanılmayan alanlar hakkında bilgi edinilir Tarımın türü ve tarım ürünleri de bu haritalarda gösterilir
- Ekonomi Haritaları Dünyanın bütününün ya da bir bölümünün ekonomik özelliklerini gösteren haritalardır Bu haritalar yardımıyla endüstri kuruluşlarının türü, sayısı, dağılışı, çalışanların sayısı hakkında bilgi edinilir
- Hidrografya Haritaları Bir bölgenin su potansiyeli (akarsular, göller, yeraltı suları, kaynaklar) hakkında bilgi veren haritalardır Bu haritalar yardımıyla akarsuların drenaj tipi, akım miktarı, kanallar, göl sularının özellikleri, yeraltı sularının türü, kaynakların türü sayısı ve verimlilik derecesi hakkında bilgi edinilir
- İzoterm Haritaları Bir bölgede, eş sıcaklıktaki noktaları birleştiren eğriye izoterm denir İzotermler yardımıyla çizilen izoterm haritalarından, bir bölgedeki sıcaklık dağılışı hakkında bilgi edinilir Sıcaklık dağılışını daha iyi gösterebilmek için, bu haritalar sıcaklık basamaklarına uygun olarak renklendirilir Sıcak yerler için kırmızının tonları soğuk yerler için mavinin tonları kullanılır
- Jeomorfoloji Haritaları Bir bölgedeki şekillenme süreci yani iç ve dış güçlerin etkisiyle oluşan yer şekilleri hakkında bilgi veren haritalardır Bu haritalarda faylar, yamaçlar, vadi türleri, birikinti konileri, sekiler, ovalar ve daha bir çok yer şekli taranarak gösterilir Yer şekillerinin kolay ayırt edilmesi amacıyla bu haritalar renklendirilir
- Nüfus Haritaları Dünyanın bütününde ya da bir bölümündeki nüfusun dağılışı ve özellikleri hakkında bilgi veren haritalardır Bu haritalarda nüfus dağılışı noktalama ile gösterilir Nüfus yoğunluğu haritaları ise renklendirilir
- Toprak Haritaları Bir bölgenin toprak özellikleri ve dağılışları hakkında bilgi veren haritalardır Bu haritalardan, yetiştirilecek ürünlerin belirlenmesi, buna bağlı olarak topraklardan daha iyi verim alınabilmesi gibi bir çok konuda yararlanılır
Ölçeklerine Göre Haritalar Büyük Ölçekli Haritalar Ölçekleri 1 / 200000′e kadar olan bu haritalarda :
Küçültme oranı azdır Ayrıntı fazladır Birim düzlemde gösterilen gerçek alan küçüktür
Eşyükselti eğrileri arasındaki yükselti farkı azdır
Planlar ve topoğrafya haritaları bu gruba girer
- Orta Ölçekli Haritalar Ölçekleri 1 / 200000 ile 1 / 1000000 arasında olan haritalardır Ayrıntılar, büyük ölçekli haritalar göre daha azdır
- Küçük Ölçekli Haritalar Ölçekleri 1 / 1000000′dan daha küçük olan haritalarda;
Ayrıntı en azdır Küçültme oranı en fazladır Birim düzlemde gösterilen gerçek alan büyüktür
Eşyükselti eğrileri arasındaki farkı fazladır
Duvar ve atlas haritaları bu gruba girer
Haritalarda Yer şekillerinin Gösterilmesi Haritalarda Kullanılan Çizim Yöntemleri Yeryüzü şekillerini harita üzerine aktarmak için kullanılan yöntemler;
- Kabartma Yöntemi Kabartma yöntemi ile yapılan haritalarda, yükseltiler belli oranda küçültülür Yer şekilleri kabartılarak gösterilir
- Gölgelendirme Yöntemi Gölgelendirme yönteminde, Güneş ışınlarının yer şekilleri üzerine 45 derece açı ile geldiği kabul edilerek arazi yapısı gösterilir Bu yöntemde gölgelerin açık veya koyu oluşu arazinin eğimi hakkında bilgi verir Gölgelerin koyulaştığı yerlerde eğim azalır Yer şekilleri ayrıntılı bir şekilde gösterilemediği için günümüzde yardımcı bir yöntem olarak kullanılır
- Tarama Yöntemi Tarama yöntemi ile yapılan haritalarda, yer şekilleri kısa, kalın, sık ya da ince, uzun, seyrek çizgilerle taranmış olarak gösterilir Eğim arttıkça taramaların boyları kısalır, sıklaşır ve kalınlığı artar Eğimin az olduğu yerlerde ise taramalar uzar, seyrekleşir ve incelir Taramanın yapılmadığı yerler ise düzlükleri göstermektedir Tarama yöntemi ile harita yapımının zor olması, yükselti, eğim bulma gibi hesaplamaların yapılamaması gibi nedenlerden dolayı bu yöntem günümüzde kullanılmamaktadır
- Renklendirme Yöntemi Eşyükselti eğrileriyle birlikte kullanılan bu yöntemde yükselti ve derinlik basamakları renklerle gösterilir Fiziki haritalarda yükseltiler genellikle, yeşil, sarı ve kahverenginin çeşitli tonları, derinlikler ise açıktan koyuya mavi rengin tonları ile gösterilir
UYARI : Fiziki haritalarda kullanılan renkler, yer şekillerini göstermez Yükselti ve derinlik basamaklarını göstermek için kullanılır
Tepe : Bir doruk noktası ve onu çevreleyen yamaçlardan oluşmaktadır
Sırt : İki akarsu vadisini birbirinden ayıran ve birbirine ters yönde eğimli yüzeyleri birleştiren yeryüzü şeklidir Sırtların üzeri düz olabileceği gibi keskin de olabilir
Boyun : Birbirine ters yönde açılmış iki akarsu vadisinin en yüksek, iki doruk arasındaki alanın en alçak yerine boyun denir Buralara bel ya da geçit de denir
Yamaç : Yeryüzündeki eğimli yüzeylerdir
Vadi : Akarsuyun açtığı, sürekli inişi bulunan, uzun, doğal oluktur
Delta : Akarsuyun taşıdığı maddeleri denize ya da göle ulaştığı yerde biriktirmesi ile oluşan yeryüzü şeklidir