08-20-2012
|
#1
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Çad Ülkesi Tarihi
Çad Tarihi
Çad Tarihi Hakkında bilgi
Resmi adı: Çad Cumhuriyetidir
Başkenti: N'Djamena (N'Camena Nüfusu: 700 000) (Eski adı: Fort Lamy)
Diğer önemli şehirleri: Sarh, Mundu, Fada, Mongo, Ati, Mussoro, Abeşe
Yüzölçümü: 1 284 000 km2
Nüfusu: 6 120 000 (1993 tahmini) Nüfusun % 16'sı şehirlerde yaşamaktadır Ortalama ömür 47 5 yıldır Çocuk ölümlerinin oranı binde 122'dir Nüfusun % 40 6'sını 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır
Km2 başına düşen insan sayısı: 4 8
Nüfus artış hızı: % 2 5
Etnik yapı: Çad halkı çok değişik etnik unsurlardan meydana gelir Belli başlıları şunlardır: Çad Arapları (%18 2), Mabalar (% 4 4), Kanembular (% 4), Tebular (% 4), Tama dili konuşanlar (% 3 9), Fulaniler (% 1), Sudaniler (Sudan zencileri), Hausalar, Saralar, Haddad, Lisiler, Masalatlar, Dajular, Budumalar, Fongorolar vs (Fulaniler hakkında Benin'deki etnik unsurlara bkz ) Araplar, Fulaniler, Sudaniler, Tebular, Haddadlar, Tamalar ve Hausaların tamamı Müslümandır Çad Araplarının çoğu göçebe veya yarı göçebe hayatı sürmekte ve hayvancılıkla uğraşmaktadırlar Tedalarla Dazalardan oluşan Tebular Çad'ın yerlilerindendirler ve bunların da bir kısmı göçebe veya yarı göçebe hayatı sürerler Tebular daha çok Tibesti dağlarının eteklerinde ve Enidi bölgesinde yaşarlar Tebular siyasi çalışmalarda da etkili durumdadırlar Hausalar Orta ve Batı Afrika ülkelerine yayılmış kalabalık bir etnik kitledir Değişik Hausa grupları arasında önemli kültürel farklılıklar görülür Dillerinde Arapça'nın önemli etkisi vardır Ticaretten yerel sanatlara çok değişik mesleklerle uğraşırlar Ülkenin güneyinde yaşayan Saralar animisttirler Saralar, Fransız sömürgesi döneminde onlarla kolayca anlaşmış ve kendileriyle işbirliği yapmışlardır Bunda belki kuzeydeki Müslümanlarla aralarındaki anlaşmazlığın etkisi olmuştur Saralar Fransız kültürüne çok çabuk adapte olmuş ve sonraki yıllarda bu kültürün savunuculuğunu yapmışlardır Arapça'nın resmi dil olmasını isteyen Müslümanlara karşı Fransızca'nın resmi dil olarak kalması için mücadele vermektedirler
Dil: Resmi dil Fransızca'dır Ancak halk arasında hep yerel diller konuşulmaktadır Bu ülkede konuşulan yerel dillerin sayısı yüzü geçmektedir En çok kullanılan yerel diller Maba, Adamaya, Sara dili, Sahra dilleri, Sudan dilleri ve Arapça'dır Müslümanlar arasında Arapça bir eğitim ve yazı dili olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır Müslümanlar resmi dilin de Arapça olmasını ve bütün resmi okullarda Arapça eğitim verilmesini istiyorlar Animist kabilelerse buna karşı çıkıyorlar Resmi dilin Fransızca olmasına rağmen Fransızca'yı bilenlerin oranı % 4 3'tür Arapça bilenlerin oranı ise % 7 8'dir
Din: Devletin resmi dini yoktur
Ancak halkın % 60'tan fazlası Müslümandır
% 22'sini geleneksel tabiat dinlerine inananlar oluşturmaktadır
Kalan % 18'i de hıristiyandır Müslümanlar daha çok ülkenin kuzey ve orta kesimlerinde, geleneksel dinlere inananlar yani animistlerse güney kesimlerinde oturmaktadırlar Müslümanların çoğunluğu sünni malikidir Hıristiyanların çoğunluğu katolik, az bir kısmı da protestandır Çadlı hıristiyanların çoğu sömürge döneminde ve daha sonraki yıllarda yürütülen misyonerlik faaliyetleri sonunda hıristiyan yapılanlardır Bunların yanı sıra az sayıda da Avrupa'dan gelerek bu ülkeye yerleşen hıristiyan bulunmaktadır
Coğrafi durum: Bir Orta Afrika ülkesi olan Çad, kuzeyden Libya, doğudan Sudan, güneyden Orta Afrika Cumhuriyeti, batıdan Kamerun, Nijerya ve Nijer'le çevrilidir En yüksek yerleri Emi Kuşi dağı (3415 m ), Vaday dağı (1500 m ) ve Ennedi dağlığı (en yüksek tepesi 1450 m )'dır Emi Kuşi dağı kuzeydeki Tibesti sıradağlarının en yüksek yeridir En önemli akarsuları Şâri ve Loguna ırmaklarıdır Her ikisi de güneyde sık ağaçlı bölgededir
|
|
|