Haritalarda Yeryüzü Şekillerini Göstermek

Haritalarda Yeryüzü Şekillerini Gösterme Yöntemleri - İzohips - İzobat - Yeryüzü Şekillerini Gösterme



1 RENKLENDİRME YÖNTEMİ


Fiziki haritalarda yeryüzü şekillerini daha belirgin gösterebilmek için yükselti basamakları renklerle ifade edilir Renklendirme işlemi, aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi olur:


Yükselti basamakları (m)

Kullanılan Renkler


0-200

Yeşil


200-500

Açık Yeşil


500-1000

Sarı


1000-1500

Turuncu


1500-2000

Açık Kahverengi


2000 ve üzeri

Koyu Kahverengi


Fiziki haritalarda beyaz renkler buzulları ya da kalıcı karları gösterirler Göl, deniz ve okyanuslar ise mavi renkle gösterilmektedir Mavinin tonu koyulaştıkça derinliğin arttığı anlaşılır Renklendirme yöntemi, günümüzde en çok kullanılan yöntemlerdendir



2 GÖLGELENDİRME YÖNTEMİ


Yer şekillerinin bir yönden ışıkla aydınlatıldığı düşünülür Buna göre, ışık alan yerler açık, gölgede kalan yerler koyu renkte boyanır Haritacılıkta daha çok yardımcı bir yöntem olarak kullanılır



3 TARAMA YÖNTEMİ


Eğim ile orantılı olarak kalınlıkları artan çizgilerle yer şekilleri gösterilir


Tarama yönteminde, eğim fazla ise çizgiler kalın, kısa ve sık olur Eğim az ise çizgiler ince, uzun ve seyrek olur Düz alanlar ise taranmayarak boş bırakılır Fazla kullanılmayan bir yöntemdir



4 KABARTMA YÖNTEMİ


Yeryüzü şekillerinin belirli bir ölçek dahilinde küçültülerek oluşturulan maketleridir Bu yöntem, yer şekillerinin gerçeğe en uygun olarak gösterilmesini sağlar Ancak, kabartma haritaların yapılışı ve taşınması zor olduğundan kullanım alanı dardır



5 İZOHİPS (EŞ YÜKSELTİ) YÖNTEMİ


Deniz seviyesinden itibaren aynı yükseklikteki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izohips eğrileri denir


İzohipslerin özellikleri şunlardır:


İç içe kapalı eğrilerdir


Yeryüzü şekillerinin yükseltilerini ve biçimlerini canlandırırlar


Sıfır (0) m izohipsi deniz seviyesinden başlar Kara ile denizin birleştiği deniz kıyısını düz bir çizgi halinde takip eder Buna kıyı çizgisi adı verilir


İzohips eğrileri dağ doruklarında nokta halini alır Buralar zirve olarak tanımlanır


İzohipsler yeryüzü şekillerinin kuşbakışı görünümünü belirler


En geniş izohips halkası en alçak yeri, en dar izohips halkası ise en yüksek yeri gösterir


Aynı izohips üzerinde bulunan bütün noktaların yükseltileri birbirine eşittir


İki izohips eğrisi birbirini kesmez


Birbirini çevrelemeyen komşu iki izohipsin yükseltileri aynıdır


İzohipslerin sıklaştığı yerler eğimin arttığını, seyrekleştiği yerler ise eğimin azaldığını gösterir


Çukurluklar, derinlik istikametinde ok işareti konularak gösterilir (Krater, polye, obruk gibi)


Her izohips eğrisi kendisinden daha yüksek bir izohipsi çevreler Ancak çukur yerlerde bunun tersi geçerlidir


İki izohips eğrisi arasındaki yükselti farkına eküidistans (izohips aralığı) denir


İzohipslerin sık geçtiği deniz kıyılarında kıta sahanlığı (şelfi) dar, seyrek geçtiği kıyılarda kıta sahanlığı geniştir Başka bir ifade ile, alçak kıyılarda deniz sığ, yüksek kıyılarda deniz derindir


Kıyıdan 200 m derinliğe kadar olan sahaya kıta sahanlığı (şelf alanı) denir Yüksek kıyılarda şelf alanı dar (Karadeniz ve Akdeniz kıyıları), alçak kıyılarda şelf alanı geniştir (Ege ve Marmara kıyıları)


• Deniz seviyesine göre aynı derinlikteki noktaların birleşmesi ile elde edilen çizgilere izobat (eş derinlik) eğrileri denir Kıyı çizgisi, izohips ile izobat eğrilerinin başlangıç çizgisidir


Özellikleri:


İç içe kapalı eğrilerdir


En geniş izobat eğrisi derinliği en az olan yeri, en dar izobat eğrisi ise derinliği en fazla olan yeri gösterir


İzobatların sıklaştığı yerlerde eğim artarken, seyrekleştiği yerlerde eğim azalır


İzobat eğrileri arası, kıyıdan derinlere doğru açık maviden koyu maviye doğru renklendirilir



İZOHİPS HARİTALARINDA BAZI YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GÖSTERİLMESİ


1 Boyun


Tepe ve sırtlar arasında nispeten alçakta kalan düzlüklerdir


2 Vadi


İzohipslerin zirveye doğru “ Ù ” şeklinde girinti yaptıkları yerlerdir Vadi yamacının eğimine göre “ Ù ” şeklindeki girintinin biçimi de değişir “ Ù ” nin açık ağzı suyun akış yönünü, kapalı kısmı kaynak yönünü gösterir


3 Sırt


İki yamacın birleştiği, su bölümü çizgisinin geçtiği sınırdır


4 Çanak (Kapalı Çukur)


Çevresine göre yükseltisi az olan sahalardır Çanakların kolaylıkla tanınabilmesi için, eğim yönünde merkezi gösteren bir ok işareti konur


5 Kıyı Çizgisi


Deniz seviyesini gösteren sıfır metre eğrisidir


6 Delta


Akarsuların denize döküldükleri yerlerde denize doğru uzanan, üçgen şeklindeki çıkıntılardır