İ. Mengli Giray Saltanatı

Saltanatı
Mengli Giray 1468'de Cenevizlilerin ve Şirin Beyi Eminek Mirza'nın yardımı ve diğer kabile beylerinin desteği ile Kırım Hanı oldu Fakat kardeşleri karşı koydular Aralarında olan çatışmada Mengli Giray yenildi ve Kefe'ye kaçtı Cenevizliler tarafından hapse atıldı Yerine Nur Devlet Han oldu
Kabile beyleri Fatih Sultan Mehmet'e başvurdular ve yardım istediler Padişah 1475'de Gedik Ahmet Paşa'nın komutası altında kuvvetli bir deniz filosu gönderdi Kefe ve diğer sahil şehirler zapt edildi Mengli Giray serbest bırakıldı Kırım tahtına geçirildi
Kazan Hanı Seyitahmet Han 1476'da Kırım'ı işgal etti Mengli Giray Çufut Kale'ye (Kırk Er Kaleye) sığındı Seyitahmet Han Solhat ve diğer adıyla Salkat/(Eski Kırım) kasabasını yıkıp yerle bir etti Epeyce insanın ölümüne sebebiyet verdi Salkat kasabası önemli bir ticaret ve kültür merkezi idi Havasının ve suyunun latifliği ile meşhurdu Bir daha kalkınma imkanı bulamadı ve hanlığın merkezi olamadı
Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet, Seyitahmet Hanı Kırım'ı bırakıp gitmeye mecbur etti Kırım tahtına yeniden Nur Devlet oturtuldu Mengli Giray tutulup İstanbul'a götürüldü Bir müddet sonra Şirin Beyi Aminek ve kabile Beyleri Nur Devlet'ten şikayet ederek Osmanlı padişahları'na heyet gönderdiler ve Mengli Giray'ı Kırım'a Han olarak göndermesini talep ettiler
Mengli Giray 1478'de üçüncü kez Kırım Hanı oldu ve aralıksız 1514 yılına kadar hanlık yaptı
Mengli Giray hanlığında iç istikrarı sağladıktan sonra 1484'de Osmanlı Padişahı II Beyazıt'ın Akkerman seferine 50000 Kırım süvarisi ile katılarak Kırım Hanlığı'nı ilk defa Osmanlıların fütuhat harekatına sokmuştur Kırım süvarileri Akkerman kalesinin zaptında büyük yardım sağladıklarından Osmanlı Padişahı Mengli Giray Hana değerli hediyeler vermiştir Ayrıca Kırım askerlerinin Tuna nehri boyunda zapt ettikleri Balta, Tombasar, Kavşan kasabaları ile civarlarını Kırım Hanlığı'na bırakmıştır
Mengli Giray, 1502 yılında Saray şehrini zapt ve tahrip etmiştir Bu hareketiyle Kazan Hanlığı'na zarar vermiştir Bu hareketi ile Rusya'nın Kazan ve Astrahan üzerindeki rekabetini ve baskısını önlemek istemiştir Oysa Rusya bu Hanlıklar üzerindeki baskı ve müdahalesini, bundan sonra, daha çok arttırmıştır
Mengli Giray'ın üvey oğlu ve Kazan Hanlarından Abdüllatif'in kötü idaresinden Kazanlılar Rus Knyazı III İvan'a şikayette bulunarak azlini istediler Abdüllatif hanlıktan alınarak Moskova'ya çağrıldı Buna canı sıkılan Mengli Giray III İvan'a sert bir mektup yazıp tutumunu kınadı Bu olay üzerine Kırım Hanlığı ile Moskova Knyazlığı'nın arası soğudu III İvan'ın yerine geçen oğlu IV Vasili Abdüllatif'i hapisten çıkardı, fakat Kırım'a yollamadı Mengli Giray'ın karısı Nursultan Bike oğlu Abdüllatifi görmek için küçük oğlu Sahip Giray ve üç elçi ile birlikte 1508'de Moskova'ya gitti IV Vasili tarafından büyük saygı ile karşılandı Nursultan Bike Moskova'da bir ay kaldı Abdüllatif'in yerine Kazan Hanı olarak gönderilmiş olan oğlu Mehmetemin'i görmek için Kazan'a gitti Kazan'dan dönerken Moskova'ya uğradı ve 6 ay kalarak Kırım'a döndü
Mengli Giray 1511'de Polonya kralları Yagellonlar ile ittifak anlaşması yaptı Akrusya ve Ukrayna üzerindeki hakimiyet iddiasından Polonya lehine vazgeçti Polonya Kırım Hanlığı'na yılda 15 bin altın vermeyi kabul ve taahhüt etti
Mengli Giray 1514 yılında (hicri 919) öldü Bahçesaray'da yaptırdığı Zincirli Medrese'nin yanındaki türbesine gömülmüştür

Kaynak : Wikipedia