Alternatif Akım Üretimi, İletimi Ve Dağıtımı

Üretimi, İletimi ve Dağıtımı





Atatürk Barajı


Bilindiği gibi içerisinden elektrik akımı geçen bir kablo etrafında manyetik alan meydana getirir Tersinir olarak, manyetik alana maruz kalan bir kabloda da elektrik akımı oluşur Bu ilkeden yola çıkılarak sabit stator ve hareketli rotor dan oluşan bir sistem dizayn edilmiştir Çeşitli güçlerle(hidroelektrik santraldeki yüksekten düşen su, termik santraldeki buhar gücü vb) döndürülen rotor statorda sarılı haldeki kablolar üzerinde elektrik akımı oluşturur Daire biçimindeki statorun 120 Derece lik açı ile 3 tarafından üretilen elektrik enerjisi alınır Üç faz oluşmuş bulunmaktadır AC' deki sinüs dalgasının sebebi ise her faza düşen manyetik alanın, döner haldeki rotor sebebiyle sürekli değişmesinden kaynaklanmaktadır
İletimi




Manyetik alan


Alternatif akımın gücü bilindiği gibi transformatörlerle arttırılabilir veya azaltılabilir İletim sırasında nakil hatlarında oluşan gerilim düşümünü indirgemek için yüksek gerilimler kullanılır Türkiye için iletim hatlarında 154 ve 380 kV(kilovolt) kullanılır Burada iletim hattından kasdedilen santral ile şehir şebeke girişleri arasıdır

Bir iletim hattındaki kayıp güç iletkendeki akımın karesi ve direncinin çarpımı ile bulunur olarak formülüze edilir Bunun anlamı; eğer iletkendeki akım 2 katına çıkarsa güç kaybı 4 kat artacaktır demektir

Ancak yüksek gerilimlerinde dezavantajları vardır Bunlar;

Taşıma tehlikeleri
Hatta oluşan yüksek manyetik alandan dolayı etkileşim
Hatta oluşan yüksek manyetik alandan dolayı kablolarda ters gerilimler oluşması ve gerilim saflığının bozulması(günümüzde hat başından hat sonuna 3 kere çaprazlama yapılarak giderilmektedir)


Günümüzde HVDC sistemler, yani yüksek gerilimli doğru akım iletim sistemleri(1) bu etkileri ortadan kaldırmıştır, ancak uygulanması ve işletme maliyetleri çok yüksektir Bu sistemde santralde üretilen AC güç, doğrultucu devreler yardımıyla DA güce çevrilir ve DA olarak taşınır Hat sonunda tekrar AA güce çevrilir

Hatta 3 faz taşımak esastır Çünkü dünyadaki elektrik santrallerinin tamamına yakını 3 faz elektrik üretir Bunun sebebi jeneratörün statorundaki 120 Derece 'lik açıyla dizilmiş hat çıkışlarıdır
Dağıtımı




Transformatör örnek şeması


Şehirlerarası nakil hatları sonlar ile şehir şebekesi başlangıçları arasında indirici merkezler bulunur Bu merkezlerin görevi gelen yüksek gerilimi dağıtım planlarına göre orta gerilim veya düşük gerilime çevirmektir Bu merkezlerdeki transformatörler bu görevi yüklenirler Temel olarak bir indirici merkezde, transformatör, kesici, ayırıcı, gerilim trafosu, kumando panoları bulunur

Kaynak : Wikipedia