Gen Duplikasyonu Evrimsel Bir Olay Olarak Gen Duplikasyonu

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Evrimsel bir olay olarak gen duplikasyonu
Gen duplikasyonunin evrimde önemli bir rol oynadığına en az yüz yıldır inanılmaktadır

Susumu Ohno klasik eseri Gen Duplikasyonu ile Evrim ile bu teorinin en meşhur geliştiricilerindendir

Ohno, evrensel ortak atanın]] ortaya çıkmasından beri en önemli evrimsel kuvvetin gen duplikasyonu olduğunu savunmuştur

Büyük genom ikilenme olayları ender değildir

Ekmek mayasının genomunun yaklaşık 100 milyon yıl önce ikilendiğine inanılmaktadır

Bitkiler en sık genom ikilemesi yapan canlılardır

Örneğin buğday heksaploittir (bir poliploid çeşidi), yani genomunun altı kopyasına sahiptir

Bir gen ikilenme olayı ile meydana gelen iki gen paralog olarak adlandırılır ve genelde farklı yapı ve işlevi olan proteinler kodlarlar

Buna karşın ortolog genler farklı canlı türlerinde bulunan benzer işlevli proteinleri kodlar ama bunlar bir türleşme olayı sonucu meydana gelmişlerdir

(Bakınız Genetikte dizi homolojisi

)
Paralog ve ortologların ayırdedilmesi biyolojik araştırmalarda önemli ama zordur

Bir insan geninin homoloğu başka bir canlı türde bulunabilirse, o canlıda deney yaparak insan geninin fonksiyonu hakkında bilgi edinilebilir, ama ancak bu homoloji ortolog ise

Eğer homolog genler paralog iseler ve bir gen ikilenme olayı sonucu meydana geldilerse, işlevleri muhtemelen birbirlerinden çok farklıdır

Paralog parçalar, birbirlerine %90 benzerlik gösteren tekrar dizileri olabilir

Böyle durumlarda bu paralog bölgeler "düşük kopya tekrarları" (İng

low copy repeats ; LCR) olarak adlandırılırlar, çünkü az tekrar eden dizilerdir

Bunlar genelde kromozomun perisentromerik (sentromer çevresi), subtelomerik (telomer yakını) ve interstisyal bölgelerinde bulunurlar

LCR'ler, büyüklükleri (&gt;1Kb), benzerlikleri ve doğrultuları nedeniyle, ikilenmeye ve silinmeye çok müsaittirler

Bu genomik düzen değişikliklere non-alelik homolog rekombinasyon mekanizması neden olur

Bunun sonucu genomik varyasyonlar gen dozajına bağlı hastalık ve bozukluklara yol açabilir, Rett-benzeri sendrom ve Pelizaeus-Merzbacher hastalığı gibi

Kaynak : Wikipedia

08-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Gen Duplikasyonu Evrimsel Bir Olay Olarak Gen Duplikasyonu Evrimsel bir olay olarak gen duplikasyonu Gen duplikasyonunin evrimde önemli bir rol oynadığına en az yüz yıldır inanılmaktadır Susumu Ohno klasik eseri Gen Duplikasyonu ile Evrim ile bu teorinin en meşhur geliştiricilerindendir Ohno, evrensel ortak atanın]] ortaya çıkmasından beri en önemli evrimsel kuvvetin gen duplikasyonu olduğunu savunmuştur Büyük genom ikilenme olayları ender değildir Ekmek mayasının genomunun yaklaşık 100 milyon yıl önce ikilendiğine inanılmaktadır Bitkiler en sık genom ikilemesi yapan canlılardır Örneğin buğday heksaploittir (bir poliploid çeşidi), yani genomunun altı kopyasına sahiptir Bir gen ikilenme olayı ile meydana gelen iki gen paralog olarak adlandırılır ve genelde farklı yapı ve işlevi olan proteinler kodlarlar Buna karşın ortolog genler farklı canlı türlerinde bulunan benzer işlevli proteinleri kodlar ama bunlar bir türleşme olayı sonucu meydana gelmişlerdir (Bakınız Genetikte dizi homolojisi) Paralog ve ortologların ayırdedilmesi biyolojik araştırmalarda önemli ama zordur Bir insan geninin homoloğu başka bir canlı türde bulunabilirse, o canlıda deney yaparak insan geninin fonksiyonu hakkında bilgi edinilebilir, ama ancak bu homoloji ortolog ise Eğer homolog genler paralog iseler ve bir gen ikilenme olayı sonucu meydana geldilerse, işlevleri muhtemelen birbirlerinden çok farklıdır Paralog parçalar, birbirlerine %90 benzerlik gösteren tekrar dizileri olabilir Böyle durumlarda bu paralog bölgeler "düşük kopya tekrarları" (İng low copy repeats ; LCR) olarak adlandırılırlar, çünkü az tekrar eden dizilerdir Bunlar genelde kromozomun perisentromerik (sentromer çevresi), subtelomerik (telomer yakını) ve interstisyal bölgelerinde bulunurlar LCR'ler, büyüklükleri (&gt;1Kb), benzerlikleri ve doğrultuları nedeniyle, ikilenmeye ve silinmeye çok müsaittirler Bu genomik düzen değişikliklere non-alelik homolog rekombinasyon mekanizması neden olur Bunun sonucu genomik varyasyonlar gen dozajına bağlı hastalık ve bozukluklara yol açabilir, Rett-benzeri sendrom ve Pelizaeus-Merzbacher hastalığı gibi Kaynak : Wikipedia