Tunceli Tarihi!...

Tunceli'nin, Çemişgezek ilçesinin güneyinde yer alan Keban Baraj Gölü altında kalan Pulur (Sakyol) Höyüğünde 1968-1970 yılları arasında yapılan arkeolojik araştırmalar sonucunda elde edilen bulgular, yöreye Kalkolitik Çağda (MÖ 5500-3500) yerleşildiğini göstermektedir Pulur'da bulunan Höyükte yapılan kazılarda kale görünümünde evlere, ocaklara, dibeklere, çeşitli öğütme araçlarına, çeşitli hayvan resimlerine, tunçtan yapılmış iğne ve kazma gibi çeşitli madeni eşyalara rastlanmıştır

İşuva (Hurri-Mitanni) adıyla anılan bölgede yazılı tarih MÖ 2200'lerde Subarrularla başlamaktadır MÖ 2200'lerde bölge, Hurrilerin eline geçmiştir İşuva adı ilk kez III Tuthalya döneminde, Hitit kaynaklarında geçmektedir Anadolu'da büyük bir devlet kuran Hititler İÖ 1375-1335 yıllarında Tunceli'ye kadar gelmişlerdir Mazgirt ilçesinde bulunan kalede yapılan araştırmalarda rastlanan çivi yazılı belgelere göre Hitit Devleti yıkıldıktan sonra bölgeye, MÖ 12 yüzyılda Urartuların egemen olduğunu gösteren bulgulara rastlanmıştır Muşki adıyla tanımlanan kavmin yerleşim alanı olan yöre, MÖ 7 yüzyılda sırasıyla Medlerin ve Perslerin egemenliği altında kalmış ve daha sonra bölge, İskender tarafından fethedilerek Makedonyalıların egemenliği altına girmiştir Makedonya Devleti yıkıldıktan sonra ise MÖ 17 yılında Romalıların Egemenliğine giren yörede kısa bir süre Partlar, etkinlik sağlamışlarsa da MS 2 yy'da Romalılar, Partların etkinliğini kırarak bölgeyi Kappadokia Eyaleti'ne bağlamışlardır Bir süre el değiştirerek Kappadokialar ve Selevkoslar tarafından yönetilen, Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasından sonra ise Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde kalan yöre, MS 7yy'da \"Roma Mezopotamyası\" adıyla Tehema'da (İl) yer almıştır Yöre zaman zaman el değiştirerek Bizanslılar ve Sasaniler tarafından yönetilmiştir

MS 639'da Halife Ömer döneminde Anadolu'ya yapılan akınlar sonucunda yöre Arapların eline geçmiş, ancak Araplar ve Bizanslılar arasında uzun süre devam eden mücadeleler sonucunda yöre, MS 972 yılında tekrar Bizanslıların hakimiyeti altına girmiştir

1071 Malazgirt Savaşından sonra Anadolu'da Türklerin egemenliğinin hızla yayıldığı dönemde bölge 1087 yılında yöre kesin olarak Türklerin egemenliği altına girmiştir 1228 yılında Anadolu'ya tamamen hakim olan Anadolu Selçukluları 1243 yılında yapılan \"Kösedağ Savaşı\"na kadar yöreyi hakimiyetleri altında bulundurmuşlardır Ancak bu savaşta Selçuklular yenilince bölge Moğolların denetimi altına girmiştir Daha sonraları bu yöre önce Mengüceklerin, sonra da uzun süre Akkoyunluların egemenliği altında kalmıştır Fatih Sultan Mehmet dönemine kadar Akkoyunluların yönetimi altında bulunan Tunceli, 1473 yılında yapılan \"Otlukbeli Savaşı\"ndan sonra Osmanlı yönetimi altına girmiştir Kısa bir süre Safevilerin yönetimi altına giren yöre, 1514 yılında yapılan \"Çaldıran Savaşı\"ndan sonra tekrar Osmanlı yönetimi altına girmiştir

Yöre, Osmanlı yönetiminde 1847 yılında, Hozat merkez olmak üzere \"Dersim Livası\" adıyla sancak yapılarak Erzurum'a bağlanmıştır 1879 yılında da Farsça 'Gümüş Kapı' anlamına gelen \"Dersim\" adıyla ayrı bir il olan Tunceli, 1886 yılında Mutasarrıflığa indirilmiş 1892 yılında tekrar sancak yapılarak Mamurat-ül Aziz (Elazığ) iline bağlanmıştır

Bugün Tunceli iline bağlı ilçe olan Hozat, Cumhuriyet öncesinde mutasarrıflık iken Cumhuriyetin ilanı ile \"Dersim Vilayeti\" haline getirilmiştir 25 Aralık 1935 tarih ve 2885 sayılı Kanunla geçici merkezi Elazığ ili olmak üzere, Erzincan'ın Pülümür, Elazığ'ın Nazımiye, Hozat, Mazgirt,Pertek,Ovacık ve Çemişgezek ilçeleri bağlanarak Tunceli Vilayeti teşkil edilmiştir 30 Aralık 1946 tarih ve 4993 sayılı Kanuna göre İl merkezi halen bugünkü merkezi durumunda olan Kalan Kasabası'na nakledilmiştir Daha önce \"Kalan\" olan İlin ismi Mustafa Kemal ATATÜRK, tarafından \"Tunceli\" olarak değiştirilmiş olup, tunç gibi sağlam insanların yaşadığı yöre anlamına gelmektedir

Yüreğine sağlık jasmine