Birleşik Krallık Yasama Gücü

Yasama gücü
Dünyanın en eskilerinden olan parlamento, iki bölümden oluşur: üyeleri (en çok) beşer yıllık dönemler için seçilen Avam Kamarası (House of Commons) ve eskiden çoğunluğunu soyluların oluşturduğu ve uyeligin babadan oğula geçtiği ama şimdi genellikle hükümet ve Kraliçe tarafından tayin ile hayat boyu üyelik yapılan Lordlar Kamarası (House of Lords) 2001'den beri Lordlar Kamarası'na üyeliğin çağdaşlaştırılması için bir reform çalışması yapılmaktadir ama hala da yeni sistem ortaya çıkmamıştır Parlementer Monarşik bir yönetim yapısına sahip olan Birleşik Krallık'ta hükümetin başında Başbakan ve devletin başında Kraliçe bulunur Kraliçenin sembolik devlet başkanlığı konumuna karşın yasama görevi parlamentoya aittir
İngiltere Parlamenter rejimin doğduğu ve halen uygulandığı bir ülkedir ve buradaki parlamenter rejime "Westminster Modeli" adı da verilmektedir İngiltere'de uygulanan bu modelde yasama gücü halkın temsilcilerinin oluşturduğu yasama organında vücut bulur Bu güc başka hiçbir kurum tarafından paylaşılamaz Üstelik, serbest ve hakça seçimlerle temsilcilikleri tescil olunmuş bulunan milletvekilleri halk adına siyasal karar alma yetkisine meşru olarak sahip olan tek heyettir Çünkü, egemen olan iradeyi temsil yetkisi meşru olarak tescil edilmiş olanlar onlardır Halk (seçmenler) bu gücü onlara seçildikleri yasal süre boyunca kullanmak üzere devir ve teslim ettiğini seçim işlemiyle tescil etmiş bulunmaktadır Dolayısıyla, halkın (seçmenin) temsilcisi konumunda bulunan parlamento (uygulamada alt-meclis konumundaki Avam Kamarası üyeleri) her türlü konuda meşru otoriteye dayalı karar alma yetkisine sahiptirler Onlar, ancak seçim döneminde halka siyasal kararları dolayısıyla hesap verirler Halk (seçmen) bunları onaylamıyorsa, onlara oy vermemek suretiyle tercihini belirtir Bu kararların kaldırılması veya yerine yeni kararların alınması bir dönem sonra seçilecek olan temsilcilerin görevidir Bu uygulamada halkın siyasal sistemin yönetimine doğrudan doğruya bir etkisi yoktur; halk kararları ancak dolaylı olarak etkilerBirleşik Krallık bayrağının oluşumu

Britanya Adaları


İngiltere'deki parlamenter rejim uygulamasında dikkati çeken başlıca özellikleri de sıralamakta yarar bulunmaktadır:
| Yasama organı iki meclisli olup alt meclis siyasal egemenliğin kullanıcısı durumundadır
| Parti hükümeti esastır; ve yürütme gücünü kullanan başbakan ve bakanlar kurulu, aynı zamanda yasamayla kaynaşmıştır ve onu etkisi altında tutar
| Bu rejim iki partili bir parti sistemine dayalı olarak çalışır
| Sağ-sol ayırımı sosyal sınıf esasına dayalı tek bir boyuttan ibaret bir yalınlık içerir
| Seçim sistemi dar bölge ve çoğunluk esasına göre düzenlenmiştir
| Merkezi ve üniter bir yönetim sistemi egemendir Yazılı olmayan, hatta bazı düşünürlere göre mevcut olmayan, bir anayasaya göre, tamamen yasama egemenliğine ve münhasıran temsili olan bir demokrasi anlayışına göre yönetim Westminster sisteminin esaslarını içerirİngiliz Milletler Topluluğu üyesi devletler


Westminster modeli demokraside parti sisteminin bir başka özelliği ise tek boyutlu olmasıdır Politik partileri birbirinden ayıran şey sağ ve sol yelpaze uyarınca sosyo-ekonomik politikaların ne olacağı hususudur Örneğin İngiltere'de işçi partisi ortanın solundaki tercihleri muhafazakar parti ise ortanın sağındaki tercihleri simgeler Politik partilerin sosyo-ekonomik politikalarına göre farklılaşmasının temelinde etnik, dinsel ve benzeri konulardaki görüş ayrılıklarının politik bir öneme haiz olmayacak bir mahiyete sahip olmaları yatmaktadır Yasalar çıkarılırken önce Avam Kamarası'nda ele alınır ardından Lordlar Kamarasında da ele alınmasından sonra Kraliçenin onayı ile yürürlüğe konulur Şu anda İngiliz hükümetin başında bulunan İşçi Partisi lideri Gordon Brown, 1997den seçimlerinde çoğunluğu sağlayarak başbakan olarak işbaşına gelen Tony Blair'in 2007de istifa etmesinden sonra, başbakanlığa gelmiştir Westminster modeli bir demokrasinin tipik seçim sistemi çoğunlukçu sistemdir Bu sistem uyarınca çoğunluk oylarını alan ya da eğer bir çoğunluk yoksa en çok oyu alan adayın seçimi kazanması söz konusudur Çoğunlukçu seçim sistemi bir anlamda Anglo-Sakson dünyanın demokrasi anlayışının bir göstergesi olarak da değerlendirilebilir


Westminster modeli demokrasinin önemli unsurlarından birisi de meclis egemenliği ilkesidir Yine İngiltere örneğine bakılacak olursa parlamentonun gücü açık bir şekilde görülebilir İngiltere'de parlamentoyu denetleyecek bir organ yoktur Hukuki açıdan yasama gücüne konulmuş hiçbir sınır yoktur Parlamento anayasal nitelikli kuralları da aynı adi yasalar gibi koyar veya kaldırır Parlamentonun dikkate aldığı tek etken kamuoyudur Öte yandan İngiltere'de parlamentonun gücünü sınırlandırma işlevini görebilecek yazılı bir anayasanın olmaması kamuoyunun önemini daha da arttırmıştır Bu bağlamda Westminster modeli demokrasinin temelinde özgür bir kamuoyu ve bu kamuoyuna duyarlı olmayı içerisinde barındıran bir politik kültürün olduğu söylenebilir Bu politik kültür nedeniyledir ki İngiltere'de muhalefetin iktidarın baskı ya da zorbalığından korkmasına gerek yoktur Herhangi bir hukuki ve kurumsal güvence olmamasına karşın İngiliz halkındaki özgürlük duygusu en büyük güvencedir Anayasal kurallar geregi basbakan ve bakanlar kurulu Lordlar ve Avam Kamarasi dışında tutulur 20 yüzyılın başında Avam Kamarası üstünlüğü açıkça kurulmuştur 1909 yılında çıkarılan Halkın bütçrsi yasa tasarısı ile mal sahiplerinin aleyhinde vergilendirme sistemi çıkarılmak istenmiştir Lordlar Kamarasi genelde mal sahibi aristrokratlardan olustugu icin bu yasayi reddetmistir Bu yasanin popülerligi ve lordlar kamarasinin popülerligini yitirmesi sonucu 1910 da liberal parti genel secimleri kazanmistir ve basbakan Herbert Henry Asquith yeni yasalari gecirmek icin kraldan lordlar Kamarasina yeni liberal soylular atanmasini onermis ve bunun sonucu Lordlar kamarasi yeni vergi yasasini kabul etmistir Her iki kamarada oturumlari grup baskani tarafindan yürütülür Lordlar kamarasinda grup baskani Lord Şansölesi tarafından yönetilir Şayet Lord şansölesi oturuma katılamıyorsa kendi grubundan yerine birini vekil tayin edebilir veya kraliyette birini tayin edebilir Avam kamarası kendi grup başkanını seçme hakkına sahiptir Genelde bir başkan ve 3 vekil seçilir Lord şansölesin grup başkanı olarak etkisi azdır ve gücü Avam Kamarası grup başkanının gücü ile ters orantılıdır
Kararlar genelde açık oylama ile yapılır Avam Kamarası başkanının kararları iptal etme yönünde beyanı olabilecekken, Lord şansölesi böyle bir yaptırımı yoktur Oylamalar Lobide olur ve oyunu kullanan katipler tarafından belirlenir Avam Kamarası başkanının genelde partiler üstü bağımsız olması beklenir
Genel seçimleri yeni meclis yasama dönemi takip eder Başbakan şayet meclis desteğini yitirirse istifa eder veya meclisi sona erdirerek yeniden seçime gider Seçime gitmek bazende Başbakanın partisinin politik zaferine inanıldığı zaman da erken seçim şeklinde olur İlk zamanlar parlamento döneminin belirli sınırı yoktu 1694 Triennial Yasası ile maksimum 3 yıla indirilmiştir Sık sık yapılan seçimlerin getirdiği rahatsızlık sonucu 1716 Septennial yasası ile maksimum 7 yıla çıkarılmıştır ve 1911 de tekrar 5 yılla sınırlandırılmıştır İkinci dünya savaşı 10 yıllık geçici savaş dönemi hariç 10 yıl kalmıştır Genelde nadiren maksimum 5 yıllık süre beklenir, süre dolmadan meclis çözülerek seçime gidilir Mesela 1997 yılında 56 hükümet meclisi 4 yıl sonunda dağıtarak seçime gitmiştir Önceleri kralın ölümü ile Parlamento otomatikmen fes edilirdi 1867 Halk Kanunu ile kralın ölümü Parlamento dönemini etkilememektedir Parlamento dönemini bitmesi sonucu Avam Kamarası vekilleri genel seçimle yeniden seçilir Lordlar Kamarası bu seçimden etkilenmez Şuanki Parlamento 54 parlamento dönemidir Diğer deyişle, 1801 tarihli Büyük Britanya Birleşik Krallık formasyonunda bugüne geçen Parlamento dönemi 54 tanedir Daha önceki parlamento İngiltere veya Büyük Britanya diye adlandırılırdı Kanunlar yalnızca Birleşik Krallık Meclisi alabilir İskoçya Kanunu dolayısıyla kanunlar bazen İskoçya da uygulanmaz veya benzer İskoç Kanunu ile yer değiştirirdi 1999 yılından itibaren İskoç Parlamentosu yetkili yasama merci olmuştur
Taslak halindeki yasalara kanun tasarısı denir ve her vekil tarafından sunulur, bununla birlikte genelde taht bakanı tarafından sunulur Bakan tarafından sunulan yasalara Hükümet Tasarısı ve vekillerin sunduğuna ise Özel Vekil Tasarısı denir Diğer bir sınıflamada ise genel toplumu ilgilendirenlerine Toplum Tasarası, özel bir grubu veya bireyleri ilgilendirenlerine Özel Tasarı ve özel tasarının halkı ilgilendiren istisnalarının olduğu tasarılarsa Karma Tasarı diye adlandırılır
Tasarılar değişik evrelerde gelişirlerİlk evre genelde formalite içeren ilk okuma evresidir Sonraki evre İkinci Okuma evresidirki burada tasarı içeriği tartışılır İkinci Okuma evresi sonunda parlamento tarafından oylamaya yapılabilme ve oylama sonucu parlamento tarafından reddedilme ihtimali vardır Bununla beraber Hükümet tasarıları çok ender olarak reddedilir En son 2005 yılında vuku bulmuştur) İkinci Okuma evresi sonrası tasarı ilgili yasa komitesine gönderilir Lordlar kamarasında Büyük Komite veya Tüm Kamaralar Komitesi kullanılır Burada tartışmaya sebep vermeyecek şekilde öyel prosedürden geçirilir Avam Kamarasında ise 50 - 60 kişiden oluşan Süreklilik Komitesinde ele alınır Tüm Kamaralar Komitesi ise önemli yasa tasarılarında kullanılır Komiteler tasarıları madde madde inceler ve gerekirse yeniden düşünülmesi için tasarıyı kendi değişiklik önerisi ile geri gönderir Kamaralardaki grup başkanlarının hangi değişiklik önerisini görüşüleceğine karar yetkisi vardır
Kamarada tasarı yeniden gözden geçirildikten sonra Üçüncü Okuma evresine geçilir Avam kamarasında başka bir degişiklik istemi olmazsa Üçüncü Okuma evresinin bitirildiği ilan edilerek lordlar kamarasına sunulur Lordlar Kamarasında da oylama sonucu tasarı kanunlaşır Her hangi kamaranın birinde oluşacak anlaşmazlık çözülmezse yasa tasarısı kanunlaşamaz
1911 Parlamento Kanunu sonucu Lordlar Kamarasının yasa tasarısılarını reddetme gücü önemli ölçüde kısıtlanmıştır ve bu kısıtlamalar 1949 yılında dahada artırılmıştırBuna göre şayet avam Kamarası yasa tasarısını ike kere kabul etmiş ve Lordlar kamarası her ikisinde reddederek geri göndermişse Krallığa Lordlar Kamarasının reddine bakılmazsızın onaya gönderilir Her iki durumda da tasarı Avam kamarasında sonlandırılmadan önce en az bir takvim ayı bekletilir Yalnız ulusal vergi ve halk fonlarını içeren Para Tasarılar Avam Kamarası grup başkanları tarafından sunulur ve Lordlar Kamarası onaylamada bir aydan fazla sürerse alt kamara direk olarak Krallığa onaya gönderir Yasa Tasarısında son evre Krallık Uzlaşı Evresidir Krallığın onayı sonucu yasa tasarısı kanunlaşır Modern anayasal monarşi ile yönetilen ülkelerde olduğu gibi Krallık genelde hep onay verir Son yasa tasarısı iptali 1708 de Militanların İskoçya'ya yerleştirilmesi ile ilgili yasa tasarısıdır
Sonuç olarak her yasa tasarısı Parlamentonun üç birleşiminden geçerek kanun olur Tüm yasalar teorik olaraktan Lordlar kamarası ve Avam kamarası kabulu ile Krallıkta onaylandıktan sonra kanunlaşır Tabi Kraliçe Elizabeth bu ülkedeki değerini herkese hissettirmiştir

Kaynak : Wikipedia