Balıkesir Kültür Ve Sanat

Kültür ve sanat
Geleneksel mimariBalıkesir merkezinden bir görüntü-2008


Şehirde Anadolu geleneksel ev mimarisini yansıtan örneklerin hemen hemen çoğunluğu kentin l5 yüzyıldan kalma çekirdek dokusunu oluşturan Aygören, Dumlupınar, Karaoğlan ve Karesi Mahallelerinde yer almaktadır Bugün az sayıda ayakta kalabilen bu evlerin tamamı 19yy sonu-20yy başına tarihlendirilmiştir[45]
Yapılar dama planlı ve dikey kesişen sokakların üzerine sıralanmışlardır Evlere bakıldığında iç ve dış cephelerinde sadelik göze çarpmaktadır Evlerin içinde kalem işi duvar ve tavan tezyinatları bulunmamaktadır Buna, karşılık iki özel örnek dışında basit ahşap tavan süsleri görülmektedir
Genel olarak ev yapısı taş temelli, ağaç merteklerle destekli ve genellikle dış üst kat cepheleri ahşapla kaplı şekildedir
Şehirdeki evlerin başlıca özelliklerine bakıldığında; Evler genelde arazinin kot farkından oluşan bodrum ile üzerine yapılmış bir veya iki kattan oluşurlar Binaların zemin katları mutfak ve kiler gibi servis mekanları olarak düzenlenmiştir Üst katlar ise sofanın iki yanına yerleştirilmiş yaşam mekanları şeklinde kullanılmıştır Evlerde sofa gerisinde bulunan yüklük veya dolap ile odalara da yüklük ve gusülhane yerleştirilerek sade fakat fonksiyonel mekanlar yaratılmıştırÜst katlarda taşıyıcı sisteme ahşap kiriş ve hatıllar dahil edilmiştir Dış ve iç cephelerde ahşabın dayanıklılığı ve dekoratif özelliğinden faydalanılarak ahşabın sıcaklığı evlere yansıtılmıştır Ahşap iskeletli duvarlar sayesinde yapının yükü zemine aktarılmıştırSaçaklar iklim şartlarına uygun olarak çok geniş değildir Tek veya çift taraflı merdivenlerle ulaşılan ana girişler iki sütunla desteklenen bir revakla geri çekilmiştirYukarı sürmeli giyotin tipinde yapılmış dikdörtgen, sık ve küçük pencereler ile cephe hareketlendirilmiş ve aydınlık mekanlar yaratılmıştır Yapılarda düz ve çıkmalı olmak üzere iki çeşit cephe tipi görülür Çıkmalı cephede üst kat çıkmaları sade eliböğründeler (payandalar) ile desteklenmiştirCepheye hakim olan kat, pencere ve çıkmalar ile dışa açılan "esas yaşam" katıdır
Müzeler
Balıkesir Kuvayi Milliye Müzesi
Kuvayi Milliye Müzesi oluncaya kadar, Eski Belediye Binası olarak kullanılan bina,1840 yılında Karesi Sancağı Defterdarı Girıdizade Mehmet Paşa'nın konağı olarak yaptırılmıştır1800'lü yıllarda bir yangın sonucu yanmasıyla yerine torunu Halit Paşa şimdiki Konağı inşa ettirmiştir Konak, Kurtuluş Savaşı esnasında önemli hizmetlerin verildiği bir mekan olmuştur
15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir'in işgali sonrasında, 16 Mayıs 1919'da Balıkesirliler'in toplanarak *****lı mücadele kararının alındığı ve Kuvayi Milliye ateşinin parladığı bu bina uzun yıllar II Kolordu Komutanlığı'na ve Ali Hikmet Paşa'ya da karargah olmuştur İzmir Şimal Cepheleri Heyeti'nin çalışma merkezi olmuştur Konağın eklentileri içinde bulunan ve 1913 yılında "Okuma Yurdu" olarak açılan ve yine 18 Mayıs 1998'de "Milli Mücadele Tarihimiz Kitaplığı" olarak hizmete giren binada 6 Şubat 1923 tarihinde ile ilk gelişlerinde Atatürk de misafir edilmiştir[46]
Milli Mücadele çalışmalarına karargahlık etmiş Eski Belediye Binasının, Müze olarak açılması düşüncesiyle il Belediyesinin 27061985/72 ve 21021986/415 sayılı Meclis Kararlarıyla, içinde Okuma Yurdu Binası'nın da bulunduğu Eski Belediye Binası kompleksinin süresiz kullanım hakkı Kültür ve Turizm Bakanlığı, Eski Eserler Genel Müdürlüğü'ne devredilmiş ve bu konuda Balıkesir Valiliği ve Belediye Başkanlığı arasında protokol imzalanmıştır
Daha sonra 1987 yılında ilde Müze Müdürlüğü'nün teşekkül ettirilmesi ile restorasyon çalışmaları daha da hızlandırılmış ve aynı zamanda, teşhirlik eser toplama çalışmaları sürdürülerek, 6 Eylül 1996 tarihinde, ilin Kurtuluş gününde hizmete açılmıştır
İki kata yayılan ****iyonlardan oluşan Kuvayi Milliye Müzesi'nin zemin katında; Balıkesir Kuvayi Milliyesinin kurulmasında öncülük etmiş 41 Bayrak Adam'ın aldıkları yazılı kararlar, yapılan 5 adet Kongrenin Kararları, bu kahramanların zati eşyaları, fotoğrafları ile Atanın Balıkesir'e gelişlerinde çekilmiş fotoğrafları sergilenmektedir Müzenin ikinci katında ise, İlimizde ortaya çıkan Arkeolojik eserler ile yöresel etnoğrafik eserler sergilenmektedir Türkiye için bir ilk olan ve Balıkesir Ulusal Fotoğraf Müzesi'nin temelini oluşturan "Eski Fotoğraf Makineleri" bölümü de müzenin ikinci katındadır[46]
Balıkesir Ulusal Fotoğraf MüzesiTürkiyenin ilk ve tek fotoğraf müzesi Balıkesirdedir


Balıkesir Fotoğraf Müzesi, Türkiye'nin ilk ve tek fotoğraf müzesidir Balıkesir ilindeki müzenin açılışı 19 Mayıs 2006 tarihinde yapılmıştır Fotoğraf tarihine dair nesnelerin sergilendiği müzenin bünyesinde M Emin Tan Fotoğraf Kitaplığı adlı özel bir kitaplık da bulunur[47]
Balıkesir Fotoğraf Müzesi ve M Emin Tan Fotoğraf Kitaplığı, Dumlupınar Mahallesi Ulus Sokak'ta 150 yıllık 2 katlı tarihi bir yapı ve hemen bitişiğindeki 3 katlı yeni yapıda yer almaktadır Balıkesir Sanat Fotoğrafçıları Derneği (BASAF)'nin başkanlığını yapan Avukat Altuğ Oymak tarafından kurulmuştur
Müze; 2 sergi salonu, makine teknolojisi salonu, kitaplık, fotoğraf ekipmanları, karanlık oda ve binanın buluntularının sergilendiği salon ile tarihi ve teknik değeri olan fotoğraf makinelerinin sergilendiği salondan oluşur Ülkenin ilk Müslüman fotoğraf stüdyosu olan Foto Resna'ya ait kartpostallar da müzede görülebilir
Önemli günler
Balıkesir merkez ilçe kutlamaları

6 Şubat: Atatürk'ün Balıkesir'e ilk gelişi
6 Eylül: Balıkesir'in kurtuluşu
16-23 Mayıs: Balıkesir ili Kuvayi Milliye Haftası

Balıkesir'in kurtuluş günü ve kutlamalarıBalıkesirde bayram kutlamaları


Balıkesir 6 Eylül 1922 tarihinde düşman işgalinden kurtulmuştur Bugün mahalli bayram olarak kutlanmaktadır Bu bayramlar eskiden Yeni Çarşı mevki olarak adlandırılan Alihikmetpaşa Meydanı'nda yapılırdı Daha sonra Kervansaray önündeki Cumhuriyet Meydanı'na taşındı 1995'ten sonra da Stadyum önündeki caddede yapılmaktadır Eskiden bir de bir gece önceden Balıkesir'in ana caddelerinin kolonyalarla ve zambak suyuyla yıkandığı büyükler tarafından anlatılmaktadır Eskilerde büyük coşkuyla kutlanan bu bayrama iki üç gün önceden köylerden, ilçelerden insanlar gelirdi İnsanlar 6 Eylül sabahı Balıkesir Parkında piknik yaparlar daha sonra bayrama geçerlerdi Akşamı da coşkulu fener alayı düzenlenirdi [48]
Şimdi bu muhtelif gelenekler ortadan kalmış olsa da bayramlar aynı coşkuyla devam etmektedir Bayramın gözdeleri yılda bir defa görülebilen " Tülü Tabaklar "dır [49]Tülü tabakların halkın ve çocukların üzerine gelerek onları korkutması şeklinde gerçekleşen anlar her çocuğun hafızasında yer edinir Bunun dışında köy seyirlik oyunlarından olan deve oynatma da yerine getirilir Bunun dışında Balıkesir'de faaliyet gösteren firmaların arabalardan attıkları hediyeler, eşantiyonlar, oyuncaklar çocuklar için büyük sevinç kaynağıdır
Balıkesir MutfağıBalıkesir mutfağı
Marmara ile Ege arasında geçiş bölgesinde yer alan Balıkesir'de değişik yöresel yemekler bulmak mevcuttur Yörede köy düğünlerinde "keşkek", merkez düğünlerinde ise "tirit" ön plana çıkar Bunun yanında Balıkesir mantısı, börülce ve salatası "sallama", sura, saçaklı mantı, düğün çorbası, şehriye çorbası, yaprak sarması gibi yemekler yöresellik arz eder Höşmerim, kaymaklı, zerde ve mafiş tatlısı yöreye özgüdür[41]
Yöre mutfağı sebze ve ot yemekleri yönünden zengin olup yöre mutfağında ünlü birçok yemek vardır: Askalubrus, Mürdük Aşı, Sarmaşık, Börülce, Acı Filiz Kavurması, Semizotu, Kuzukulağı
Yörede hayvancılık gelişmiş olup hayvansal ürünler tüm sofralarda yerini almıştır Çeşitli peynir, yoğurt ve zeytin ürünlerine rastlanılabilir
Bayramlarda ve özel günlerde başka illerde görülmeyen "karanfilli ekmek" çıkartılır Ayrıca kandil günlerinde başka illerde görülmeyen "kandil şekeri" çıkartılır Balıkesirin "köy ekmeği"ninde kendine özgü yapısı vardır Balıkesirin uzun pide ekmeği ve tava ekmeği de meşhurdur
Kültür
Balıkesir KolonyasıKolonya Balıkesir ile özdeşleşmiş bir üründür Özellikle Zambak kolonyası Balıkesirli icadıdır

Kolonya, Balıkesir ile özdeşleşmiş bir üründür Özellikle zambak kolonyası Balıkesirli icadıdırBalıkesirde eskiden beri faal olan pekçok kolonya üretim tesisi vardır Balıkesir Milli kuvvetler caddesinde pekçok kolonya dükkanı vardır Balıkesir'den götürülebilecek ilk hediye kolonyadır[41]
Balıkesir Bengisi
Ayrıca bakınız Balıkesir yöresi halkoyunları, Balıkesir Türküleri
Balıkesir'in Türkiye'de değil, bütün dünyada tanınması, ünlü Bengi oyunu sayesindedir Bundan dolayıdır ki Balıkesir'de Bengi'nin ve bu oyunu adeta şiir gibi oynayan Bengicilerin çok özel bir önemi vardır Kelime anlamı "sonu olmayan, ebedi" demek olan benginin izlerini İslamiyet öncesi Göktürkler dönemine kadar götürmek mümkündür Türk tarihinin ilk yazılı kaynakları olan Orhun Kitabeleri, Göktürkler tarafından ebedi taş anlamında "Bengü Taş" olarak adlandırılmıştır Bengi kelimesiyle ilgili olarak bir de rivayet vardır Bu rivayete göre Türkler Orta Asya'dan Anadolu'ya gelirken düşmanlarıyla mücadele ederek, savaşarak vuruşa vuruşa gelmişler Bu mücadele esnasında öldürdükleri düşmanın başında durur ve "BENĞİ!" diye nara atarlarmış Bu durum bir gelenek halinde, yiğitlik gösterisi olan ünlü bengi oyununda sürdürülmüştür [50]
Balıkesir'de düğünlerin, erfene sohbetlerinin ve Akpınar eğlencelerinin baş oyunu olan ve sadece Bengi oyunu Atatürk tarafından da çok beğenilmiştir 24 Haziran 1934'te Atatürk'ü karşılayanlar arasında Bengi Ekibi de vardı İran Şahı Rıza Pehlevi ile beraber, İzmir üzerinden Balıkesir'e gelen Atatürk, tren istasyonunda Tevfik Güngörmüş, Ahmet Atagün ve Necip Şengül'ün de içinde bulunduğu Bengi Ekibinin oyunuyla karşılanıyor Ekibi ve oyunu beğendiği için huzurunda birkaç defa oynatıyor ve takdirlerini belirtiyor Atatürk'ün emriyle gezinin devamına da katılan ekip Balıkesir Belediyesi'nin tahsis ettiği araçla Çanakkale'ye gitmiş ve birkaç defa bengi oynamıştır Bu gezi sonunda kendilerine 300 lira verilmek suretiyle şimdi Kasaba olan Pamukçu Köyüne gönderilirler [48]
Aynı yıl daha sonraki bir tarihte ekip, Ali Hikmet Paşa'nın davetlisi olarak Küçük Çiftlik Parkı'nda gösteri yapmak üzere İstanbul'a gider Pamukçu ekibinin İstanbul'da olduğunu duyan Atatürk, bütün oyuncuları Dolmabahçe Sarayı'na davet eder Bengi Ekibi'nin Yurtdışı Etkinlikleri: 1957'de kurulan Pamukçu Halk Oyunları Derneği Bengi Ekibi'nin ilk yurtdışı seyahati, Dr Fazıl Küçük'ün davetiyle 1958 yılında Kıbrısa gerçekleşti Uçakla Lefkoşe'ye inen Bengi Ekibi, Bursa Kılıç-Kalkan Ekibiyle beraber 19 Mayıs bayramını kutlarlar Her iki ekip de Kıbrıslı Türklerin büyük takdir ve hayranlığını kazanırlar [51]
1958 yılının Haziran ayında Akdeniz Vapuru'yla İstanbul'dan Marsilya'ya oradan da otobüsle Nis'e giderek Nis ve Kan Festivali'ne katılırlar Daha sonra Brüksel'e geçen ekip, burada tertiplenen "Türk Gecesi"nde başarı ile ülkeyi temsil ederler Brüksel'e Bengi Ekibi ile beraber Bursa Kılıç-Kalkan, Silifke Ekipleri ve Çorum'dan meşhur zurnacı Niyazi katılır [51]
Brüksel'deki programdan sonra İtalya'ya geçen ekip Emperia şehrindeki askeri bayrama katılır 4-14 Kasım 1968 tarihleri arasında Monako'da düzenlenen "Dünya Turizm Cemiyetleri" kuruluşunun 70 yılına iştirak eden Bengi Ekibi Prens Rainer ve Prenses Grace Kelly'in takdirlerini kazanırlar Turizm Bakanlığı'nın izni ile katıldıkları ve büyük başarılar kazandıkları milletlerarası etkinliklerin sonuncusu, 1973 yılında gerçekleşen ve Tunus'ta düzenlenen Akdeniz Oyunları'dır Türkiye'yi bütün Avrupa ekipleri arasında başarıyla temsil eden Bengi Ekibi burada 35 gün kalmıştır [51]
Yabancı devlet başkanlarından, ABD Başkanı Eisenhower'ın, Fransa Devlet Başkanı De Gaulle'ün ve Prens Hasan'ın karşılama törenlerinde hazır bulunan ekip, ayrıca üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın, Başbakan Adnan Menderes'in ve Başbakan Süleyman Demirel'in huzurunda da oynamışlardır [51]
Salı Pazarı
Geçmişi 1800'lü yıllara kadar uzanan Salı Pazarı, Balıkesir merkezin en büyük ve tarihi pazarlarından biriydi Balıkesir'e bağlı köylerden gelen köylüler tarafından kurulan pazar geniş bir alanı kapsamaktaydı Hisariçi Mahallesinden Alihikmetpaşa Mahallesine kadar uzanan alanda kurulurdu Sebze ve meyveler taze, ucuz ve çok çeşitliydi Fakat son yıllarda salı pazarı giyim pazarına dönüşmeye başlamasıyla ve yeni uygulamalar sonucu taşınmasıyla otantikliğini kaybetmiştir
Balıkesir'de Hıdrellez
Balıkesir'de yaşayanlar için Mayıs'ın ilk haftası kutlanan hıdrellez ayrıcalıklı bir gündür Bugün dini ritüellerin gerçekleştiği, hayırların yapıldığı bir gündür Gecesi sokaklarda ateş yakılır Ateş üzerinden yedi kere atlamak adettir Bugünde yapılan fakat geçmişe göre azalmış olarak gece yarısı Balıkesirliler türbelere ya da değirmenboğazı,park gibi yeşillik yerlerde toplanırlar, piknik yaparlar ve dileklerde bulunurlardı Hıdrellez günü dolayısıyla adaklar adanır Öyle ki toprağa istenilen şeyin resmi çizilir ya da taşlarla belirlenir Çocuk ya da mal isteyenler kırmızı kese içerisine para ya da isim yazarak dilekte bulunurlar Bunlar hıdrellezin gelenekselleşmiş ritüelleridir Ayrıca hıdrellez gecesi yıkanıldığında tüm hastalıklardan arınıldığı söylenir
Yapılan araştırmalarla, Türklerde kutlanan Nevruz gününün dini ritüeller kazanarak Hıdrellez'e dönüştüğü yargısına ulaşılmıştır Zira nevruz günü Balıkesir'de yoğunlukla kutlanılmaz
Kütüphanelerİl Halk Kütüphanesi
H Mustafa Sarı Kütüphanesi
Gaziosmanpaşa Kütüphanesi
Ece Amca Kütüphanesi
BAÜ Kütüphanesi
Altı eylül Kütüphanesi
Atatürk Kütüphanesi
Pamukçu KütüphanesiSinemalarBalıkesir Şan Sinemaları; Yıldız, Lale, Şehir, Mavi, Marmara, Ege Salonları
Balıkesir Emek Sineması
Balıkesir Yaylada AVM Cinemarine

Kaynak : Wikipedia