Finansal Sermaye Kontrolleri Parasal Kriz Teorileri

Parasal Kriz Teorileri
Uluslararası finansal piyasaların içerisinde sürekli ve hızlı bir biçimde hareket eden "spekülatif sermayenin" durdurulması ya da kontrol edilmesine yönelik ilk teşebbüsler Asya krizi sonrasında ortaya çıkmıştır Asya krizinin önemi, hem büyüklüğünden hem de bulaşılıcılığından kaynaklanmaktadır Asya krizi öncesinde yaşanan Avrupa Para Sistemi ve Meksika krizlerinin etkileri daha sınırlı kalmıştır Asya krizi sonrasında yaşanan: Rusya, Brezilya, Türkiye, Arjantin krizleri spekülatif sermayenin durdurulmasına yönelik çabaların daha da kuvvetlenmesine neden olmuştur
Parasal kriz teorilerine göz atıldığında spekülatif sermaye çıkışlarının krizleri tetiklediği görülecektir Geliştirilen üç teorik açıklama spekülatif sermayenin çıkış nedenleri üzerine yoğunlaşmıştır(Ertürk, 2003)
İlk teorik açıklamaya (Birinci parasal kriz teorileri) göre: sabit kur ile uyumsuz para ve maliye politikaları yürütülmesi sonucu ülkenin cari açığının giderek yükselmesi sonucu devalüasyon'dan çekinen sermayenin çıkış yapması sonucu kriz vuku bulacaktır
İkinci teorik açıklamaya (İkinci parasal kriz teorileri) göre: spekülatif sermaye kendi beklentileri ışığında çıkış yapacaktır Daha basit düzeyde ifade etmeye çalıştığımızda, sermaye ileriki dönemde ülkenin makro değişkenlerinin bozulacağını düşünerek hareket edecektir Spekülatif sermayenin varolmayan bir durumun varolacağını düşünerek hareket etmesi ülkeleri zor duruma sokmuştur Avrupa Para Sistemi krizinin, ikinci parasal kriz teorilerine göre açıklanabileceği düşünülmektedir
Üçüncü teorik açıklamaya (Üçüncü parasal kriz teorileri) göre: finansal piyasalarda varolan asimetrik bilgi sonucu ortaya çıkan ahlaki çöküntü ve ters seçim spekülatif sermayeyi çıkışa yönlendirecektir Asya krizi bu çerçevede analiz edilmektedir
Üç parasal kriz teorisi geliştirilmesinin nedeni, teorilerin yaşanan krizlerle geçerliliklerini yitirmelerinden kaynaklanmaktadır İlk parasal kriz teorileri 1980'li yıllardaki Latin Amerika parasal kriz teorilerini açıklamaktaydı Avrupa Para Sistemi krizinde ise, ülkelerin kur politikalarıyla ters yönde bir makro politika gerçekleştirmemelerine rağmen sermayenin çıkış yapması ilk parasal kriz teorilerinin geçerliliğini yitirmesine neden olmuştur Asya krizi de, ikinci kuşak parasal kriz teorileri tarafından açıklanamamıştır Asya da fitili ateşleyen sermayenin çıkış nedeni finansal piyasalarda var olan asimetrik bilginin bozucu etkilerinden kaynaklanmıştır Asimetrik bilgi en basit anlamda ekonomik ajanların birbirlerini hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmamasından kaynaklanmaktadır
Spekülatif sermaye ve parasal krizler üzerinde yapılan yeni çalışmalar, spekülatif sermayenin çıkışına aslında spekülatif sermayenin kendisinin neden olduğu durumların yol açtığını ortaya koymaktadır Spekülatif sermaye ülkeden çıkış sürecini kendisi yaratmaktadır Spekülatif sermaye giriş anında yarattığı sanal(yapay) büyüme etkisiyle eş zamanlı olarak yapay büyümenin olumsuzluklarını da getirmektedir Kısa sürede spekülatif sermayenin neden olduğu sorunlar, spekülatif sermayenin ülkeyi terk etmesi için gerekli neden olmaktadır
1980 sonrası gelişmekte olan ülkeleri krizlere sürükleyen spekülatif sermayenin kontrolü iki şekilde gerçekleştirilebilir Bunlar: uluslararası sermaye kontrolleri ve spekülatif sermayeye karşı ulusal önlemler alınmasıdır


Kaynak : Wikipedia