Kondansatör Çeşitleri

Çeşitleri

Yalıtkan cinsine göre





Belli başlı kondansatör çeşitlerinin aldıkları kapasite değerleri ve çalışma gerilimleri yelpazesi



Kondansatörleri sınıflandırmanın en çok kullanılan yöntemi yalıtkan maddesine göre sınıflandırmadır Malzemelerin bağıl yalıtkanlık katsayısı ve delinme gerilimleri yalıtkanlar arasındaki farklılıkları oluşturur ve bunlar kondansatörlerin özelliklerini belirleyip uygulama alanlarındaki çeşitliliği genişletir Yandaki resimde farklı kondansatörlerin sahip oldukları farklı kapasite ve çalışma gerilim değerleri aralıkları görülmektedir Aşağıdaki listede ise yalıtkanları farklı olan kondansatörlerin birbirlerine göre farkları sıralanır




Vakumlu kondansatör: İki metal plakanın arasında havasız ortam bırakılır ve genelde cam veya seramik kaplanarak oluşturulur Özellikleri olarak düşük yük kapasitesi ( 10 ~ 1000 pikoFarad ) ve yüksek gerilime ( 10000 V'a kadar ) dayanması gösterilebilir Genelde radyo vericilerinde ve yüksek gerilim gerektiren uygulamalarda kullanılırlar







Havalı kondansatör: Metal plakaları arasında hava boşluğu bırakılmasıyla oluşturulan bu kondansatörlerde, plakalar genelde alüminyum ve gümüş kaplamalı olarak tasarlanır Hava yalıtkanının dielektrik kaybı düşüktür Hemen hemen tüm hava aralıklı kondansatörler ayarlanabilir olarak imal edilirler ve radyo frekansı ayarlamada kullanılırlar Ayrıca yüksek kapasite değerleri sunarlar







Plastik Film Kondansatör: Yüksek kaliteli polimer (polikarbonat, polyester, polipropilin ve yüksek kalite için polisülfon) tabakalarından üretilen plastik film kondansatörler sinyal ve filtre devrelerinde kullanım alanı bulurlarGenelde kutupsuz olurlar







Mikalı Kondansatör: Tasarım olarak metal filmli kondansatöre benzeyen mikalı kondansatör, çoğunlukla yüksek gerilim için kullanılır Kapasite değerleri 50 pF ile 20 nF arasındadır tolerans değerleri yüksektir ve yüksek frekansta çalışabilme özelliği vardır







Kağıtlı Kondansatör: İki uzun metal tabakanın arasına yağ emdirilmiş kağıtların yerleştirilmesiyle elde edilir 300 pF ile 4 uF arasında kapasite değerleri alırlar ve delinme gerilimleri, çalışma gerilimlerinin 100 - 600 katı arasındadır Eskiden radyo aksamlarında kullanılan bu kondansatör çeşidi görece yüksek gerilimlerde de kullanılır ancak kullanımı nerdeyse tamamen terk edilmiştir







Camlı Kondansatör: Yüksek gerilimde kullanılır ve pahalıdır Pahalı olmasının sebebi yüksek kararlılıkta çalışması ve kapasite değerinin yüksek güvenilirliğe sahip olmasıdır Geniş bir sıcaklık aralığında kararlı bir sıcaklık katsayısı vardır







Seramikli Kondansatör: Sırayla dizilmiş metal ve seramik tabakalarından oluşur yüksek hassasiyet gerektirmeyen kuplaj ve filtreleme işlemlerinde geniş bi kullanım alanı bulurlar Yüksek frekans için uygundurlar







Alüminyum Elektrolitik Kondansatör: Kutuplu olarak imal edilirler Yapısı metal filmli kondansatöre benzemekle birlikte, daha fazla alan kaplaması açısından alüminyum plakalar asitle yakılır Yalıtkan malzeme ise elektrolitle ıslatılır Düşük sıcaklıklarda kapasite kaybına eğilim gösterir Frekans karakterinin kötü olması yüksek frekanslarda kullanımını kısıtlamaktadır







Tantalum Elektrolitik Kondansatör: Alüminyum elektrolitik kondansatörle benzer özellikleri gösterir ancak daha düzgün frekans ve sıcaklık karakteristiklerine sahiptir Kaçak akımı büyüktür ve düşük sıcaklıklarda performansı daha yüksektir







OSCON (OS-CON) Kondansatör: Yalıtkan olarak polimerleştirilmiş organik yarıiletken katı elektrolitik bulundururlar Yüksek fiyatını uzun ömürleriyle telafi ederler







Süper Kondansatör: Karbon Aerojelinden imal edilir Gayet fazla kapasite değerleri sunarlar Bazı uygulamalarda şarj edilebilir piller yerine kullanılırlar







Gimmick Kondansatör: Yalıtılmış iki telin birbirine dolanmasıyla oluşturulur Her bir tel bir plakayı temsil eder Gimmick kondansatörü ayarlanabilir bir kondansatör şeklidir Tellerin birbirine dolanması veya dolanmaması durumunda %20 kadar bir kapasite değişimi oluşur





Yalıtkanları farklı olan kondansatörlerin karşılaştırılması





Tantalum

Alüminyum

Seramik

Film



Yalıtkan

Tantalum pentaoksit (Ta2O3)

Alüminyum oksit (Al2O3)

Baryum titanat türevleri

Polyester, polipropilin vb



Dielektrik katsayısı

27

8 ~ 10

1500 ~ 15000


(Baryum titanat)

21 ~ 31



Şekil ve Tipi

Çip, batırma

Vida, soket, çip

Çip, batırma

Çip, batırma



Avantajları

Küçük boyutta görece yüksek kapasite, yarı kalıcı çalışma ömrü

Ucuz, küçük boyutta yüksek kapasite

Küçük boyut, kutupsuzluk

İyi karakteristik, yaygın çalışma gerilimi yelpazesi, yüksek güvenilirlik



Dezavantajları

Kısıtlı çalışma gerilimi yelpazesi, kutupluluk

Sıcak ortamda kısa çalışma ömrü, yüksek kapasite toleransı, kutupluluk

Kapasite değerinde sıcaklığa ve gerilime yüksek bağımlılık

Boyutta büyüklük




Kapasite değerine göre

Kimi kondansatörlerin kapasiteleri değiştirilemez ve sabit kapasiteli olarak üretilirken, kimi kondansatörlerin kapasite değerleri üzerinde oynama, değişikliğe gitme imkanı vardır

Sabit kondansatörler





Sabit kondansatörlerin devre şemasında aldığı simgeler




Daha fazla bilgi: Kağıtlı kondansatör, Mikalı kondansatör, Plastik film kondansatör, Seramik kondansatör ve Elektrolitik kondansatör


Sabit kondansatörlerin üretim aşamasında belli olan kapasiteleri sonradan kullanıcı eliyle değiştirilemediğinden devreye ince ayar yapma imkanı yoktur Kullanıcı önceden ihtiyacı olan çalışma değerlerini belirler, ardından ona göre uygun bir kondansatör temin eder Sabit kondansatör olarak üstteki beş örnek sayılabilir Bu kondansatör çeşitlerinin daha ayrıntılı anlatımları yalıtkanlarına göre kondansatörler bölümünde bulunabilir Devrede gösteriliş şekilleri ise yandadır

Ayarlanabilir kondansatörler





Ayarlanabilir kondansatör simgeleri







Ayarlanabilir kondansatör çeşitleri Üstteki üç tanesi varyabl, alttaki dört tanesi trimer kondansatör çeşitleridir




Daha fazla bilgi: Varyabl kondansatör, Trimer kondansatör ve Varaktör


Kapasiteleri çeşitli yöntemlerle değiştirilebilen kondansatörlere ayarlanabilir kondansatör adı verilir Bu halleriyle ince ayar yapmaya imkan tanırlar Yandaki resim, devre üzerinde ayarlanabilir kondansatörlerin alabileceği simgelerdir Üç çeşit ayarlanabilir kondansatörden bahsedilebilir

Varyabl kondansatör

Birçok plakanın birbiri içine geçecek şekilde bağlanmasıyla elde edilen varyabl kondansatörler, iki parçadan oluşurlar (sabit parça stator, hareketli parça rotor) Rotora bağlı olan mil sayesinde plakalar birbiri içine doğru hareket eder veya uzaklaşır Bu şekilde plakalar arası yüzey alanı kontrol edilir ve kapasite değerinde değişim olur Varyabl kondansatörler, çok büyük kapasite değerlerine ulaşamasalar da yüksek gerilim ve yüksek frekans değerlerinde çalışabilme olanağı sunarlar

Trimer kondansatör

Trimerler, varyabl kondansatörlerden farklı olarak plakaların birbirine yaklaştırılması yöntemiyle kapasite değişimi sağlarlar Küçük güç ve küçük boyutlu olup tornavida ile kontrol edilen trimerlerin kullanım alanı genel olarak telekomünikasyon devreleridir

Varaktör

Diyot kullanılarak oluşturulmuş bir kondansatör çeşididir Gerilim kontrollüdürler, uygulanan gerilim değeri büyüdükçe kapasite değerleri düşer Yüksek frekansta çalışabilip telekomünikasyon alanında frekans kontrolünde kullanılırlar

Kutup durumuna göre

Kondansatörler üretim aşamasında kutupları belirlenmiş olarak da tasarlanabilirler Bu duruma göre kondansatörler iki gruba ayrılır





Kutupsuz Kondansatör Devre Simgeleri



Kutupsuz kondansatör

Üretim aşamasında kutuplanmamış ve devreye bağlanma yönü önem taşımayan kondansatörlerdir Seramik ve mika yalıtkanlı kondansatörlerlerin dahil olduğu bu grup, birkaç pikoFarad'dan mikroFarad değerlerine kadar bir yelpazede değer alır Devre şemalarında aldığı semboller yandadır





Kutuplu Kondansatör Devre Simgeleri



Kutuplu kondansatör

Bu kondansatörler üretilirken kutuplu olarak tasarlanır Kondansatörün bir ve bir ucu vardır Bu uçların devreye düzgün şekilde bağlanması gerekir Aksi halde ciddi hasarlar oluşur çünkü ters bağlama halinde bu kondansatörler patlarlar Kutuplu kondansatörler grubuna yalıtkanlarına göre kondansatörler bölümünde de anlatılan alüminyum elektrolitik ve tantalum kondansatörler girerler Bu kondansatörlerin kapasiteleri birkaç pikoFarad'dan başlar Farad ve üzerine kadar uzanan geniş bir yelpazede değer alır Devre şemalarında aldıkları semboller yanda gösterilmiştir





Kaynak : Wikipedia